Romania trước lựa chọn khó khăn sau chiến thắng chấn động của ứng cử viên hâm mộ Tổng thống Trump

Ứng viên tranh cử Tổng thống Romania George Simion (trái) cùng vợ bỏ phiếu bầu Tổng thống tại Bucharest, ngày 24/11/2024. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Kênh France24 ngày 5/5 dẫn dữ liệu kiểm phiếu gần hoàn tất cho biết ứng cử viên theo đường lỗi dân tộc chủ nghĩa cực hữu George Simion đã giành chiến thắng vang dội trong vòng đầu cuộc bầu cử tổng thống Romania vào Chủ nhật (4/5). Việc này diễn ra chỉ vài tháng sau khi một cuộc bỏ phiếu bị hủy gây ra bất ổn cho quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) và NATO này. Dự kiến, ông Simion sẽ đối đầu với Thị trưởng Bucharest có quan điểm thân EU, Nicusor Dan, trong vòng hai vào ngày 18/5 tới.

Ứng cử viên Simion, đồng minh theo đường lối dân tộc chủ nghĩa của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã dẫn đầu áp đảo trong vòng một của cuộc bầu cử tổng thống Romania được theo dõi chặt chẽ khi tận dụng tốt làn sóng phẫn nộ sau khi cuộc bầu cử trước đó bị hủy bỏ vì cáo buộc có sự can thiệp từ nước ngoài.

Theo dữ liệu kiểm phiếu chính thức sau khi 99% số phiếu bầu từ cuộc bỏ phiếu ngày 4/5 được kiểm, ông Simion, 38 tuổi, là lãnh đạo đảng Liên minh vì Sự thống nhất của người Romania (AUR), đã vượt xa các ứng viên khác với 40% số phiếu ủng hộ.

Xếp sau khá xa ở vị trí thứ hai là Thị trưởng Bucharest thân EU – ông Nicusor Dan với 20,9% phiếu ủng hộ, và ở vị trí thứ ba là ứng viên chung của liên minh cầm quyền, Crin Antonescu, với 20,3% phiếu ủng hộ. Khoảng cách này dự kiến sẽ còn nới rộng khi những phiếu cuối cùng từ các thành phố lớn được kiểm đếm. Tổng cộng, có 11 ứng viên tranh cử tổng thống Romania – một chức vụ nắm giữ quyền lực đáng kể về an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại.

Vòng hai của cuộc bầu cử tổng thống Romania sẽ được tổ chức vào ngày 18/5 giữa hai ứng viên dẫn đầu là ông Simion và ông Dan, trong đó ông Simion đang chiếm toàn bộ ưu thế sau thành công ở vòng một.

Kết quả bầu cử tổng thống Romania vòng một nêu trên diễn ra vài tháng sau khi tòa án tối cao tuyên hủy cuộc bầu cử ngày 24/11/2024 – có thể báo hiệu một bước ngoặt trong chính sách đối ngoại của quốc gia EU có 19 triệu dân này, vốn đã trở thành trụ cột then chốt của NATO kể từ khi Liên bang Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

“Chúng ta đã cùng nhau làm nên lịch sử hôm nay”, ông Simion phát biểu qua video tại trụ sở đảng Liên minh vì Sự thống nhất của người Romania giữa tiếng reo hò vang dội của những người ủng hộ cuồng nhiệt.

Tổng thống ‘MAGA’ của Romania

Cuộc bầu cử lại ở Romania được tổ chức sau khi tòa án tối cao nước này hủy bỏ cuộc bầu cử trước đó mà trong đó, ứng viên ngoài lề cực hữu Calin Georgescu bất ngờ dẫn đầu vòng một.

Ông Georgescu sau đó bị cấm tranh cử vì nhà chức trách phát hiện một chiến dịch TikTok quy mô lớn ủng hộ ứng cử viên này và đưa ra các cáo buộc về sự can thiệp từ Liên bang Nga – điều mà Moskva (Moscow) đã phủ nhận. Người thay thế ông là Simion, 38 tuổi, đã tận dụng làn sóng phẫn nộ trong dân chúng trước việc bầu cử bị hủy.

Là người hâm mộ Tổng thống Trump, ông Simion thường đội mũ có khẩu hiệu “Make America Great Again” (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) và tuyên bố ông hy vọng trở thành “tổng thống MAGA của Romania”.

“Chúng tôi đến đây với một sứ mệnh duy nhất: khôi phục nền dân chủ – và đem lại công lý cho Romania”, ông Simion phát biểu sau khi bỏ phiếu vào ngày 4/5, đi cùng với ông Georgescu, người mà ông hứa sẽ bổ nhiệm vào chính quyền nếu đắc cử tổng thống.

“Đã đến lúc giành lại đất nước của chúng ta”, ông Georgescu nói thêm tại điểm bỏ phiếu ở Mogosoaia, ngoại ô Bucharest.

Ông Simion chủ yếu vận động tranh cử trực tuyến, một phần để thu hút sự ủng hộ của cộng đồng người Romania ở nước ngoài. Dù mô tả bản thân là “ôn hòa hơn” so với ông Georgescu, ông Simion cũng chia sẻ quan điểm phản đối những gì ông gọi là “các quan chức không được bầu ở Brussels”.

Ông Simion cáo buộc các quan chức EU can thiệp vào cuộc bầu cử Romania và cam kết khôi phục “lòng tự tôn” của đất nước trong khối này. Dù thường xuyên chỉ trích Liên bang Nga, nhưng ông Simion phản đối việc gửi viện trợ quân sự cho Ukraine và muốn Romania giảm hỗ trợ cho người tị nạn Ukraine.

Chiến dịch của ông Simion đã được cử tri Rares Ghiorghies, 36 tuổi, ủng hộ. Người này hy vọng nếu ông Simion trở thành tổng thống, Romania sẽ “quay trở lại với những nguyên tắc cơ bản của nền dân chủ”.

“Những gì đã xảy ra vào tháng 12/2024 rõ ràng là một chương đen tối trong lịch sử đất nước này, và chúng tôi không thể chấp nhận điều đó thêm nữa”, cử tri Ghiorghies nói với hãng tin AP và bày tỏ hi vọng rằng “mọi thứ sẽ trở lại bình thường”.

Ứng viên tranh cử Tổng thống Romania, Thị trưởng Bucharest Nicusor Dan bỏ phiếu bầu Tổng thống tại Bucharest, ngày 4/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Ngã ba đường

Cuộc bầu cử lại lần này là một bước ngoặt quan trọng đối với Romania, trong nỗ lực khôi phục nền dân chủ và duy trì các liên minh địa chính trị, vốn đã bị căng thẳng sau vụ bê bối hủy bầu cử.

Quyết định hủy bỏ cuộc bầu cử và cấm ông Georgescu tranh cử đã bị Phó Tổng thống Mỹ JD Vance chỉ trích. Washington thậm chí đã có một động thái hiếm hoi khi cử quan sát viên đến giám sát cuộc bầu cử Romania hôm 4/5.

Trước ngày bầu cử, nhà chức trách Romania đã tăng cường các biện pháp phòng ngừa cũng như hợp tác với TikTok, tuyên bố cam kết tổ chức bầu cử “công bằng và minh bạch”. Trong khi phe cực hữu cáo buộc có “nhiều dấu hiệu gian lận”, chính phủ chỉ ra rằng có những chiến dịch tung tin sai lệch mà họ gọi là “những nỗ lực thao túng và can thiệp mới từ các quốc gia”.

Chiến thắng chấn động của ông Simion hôm 4/5 đã đặt cử tri Romania trước một lựa chọn rõ rệt cho vòng hai vào ngày 18/5.

Trong phát biểu đầu tiên sau vòng một, ứng cử viên Dan, thị trưởng thân châu Âu của Bucharest, gọi vòng hai là cuộc chiến giữa hướng đi thân phương Tây mà ông đại diện, và xu hướng chống phương Tây của phe đối lập.

“Chúng tôi có nhiệm vụ thuyết phục người dân Romania rằng đất nước cần một định hướng thân phương Tây, và chiến dịch của chúng tôi trong hai tuần tới sẽ tập trung vào điều đó”, ông Dan phát biểu sáng sớm 5/5.

Các nhà phân tích cho rằng ứng viên trung dung Dan sẽ gặp khó khăn trong việc đánh bại đối thủ Simion vì thiếu sự ủng hộ ở vùng nông thôn và mối quan hệ không suôn sẻ với các đảng phái truyền thống - điều có thể khiến họ không ủng hộ ông để ngăn chặn cực hữu. Tuy nhiên, với nền tảng độc lập và chống tham nhũng, ông Dan xem ra ít bị tổn thương hơn trước những luận điệu chống hệ thống của phe cực hữu.

“Điều đang bị đe dọa là liệu Romania có tiếp tục con đường dân chủ, châu Âu mà nước này đã theo đuổi suốt hai thập kỷ qua hay không, cả về tiêu chuẩn dân chủ lẫn hai trụ cột đối ngoại là NATO và EU”, bà Oana Popescu, Giám đốc Trung tâm GlobalFocus ở Bucharest, nhận định.

Ngược lại, bà Popescu cảnh báo Romania có thể sẽ theo đuổi “một chính sách đối ngoại mơ hồ hơn nhiều, dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực từ chính quyền Trump – điều rất phù hợp với lợi ích của Điện Kremlin”.

Một chiến thắng của ông Simion, theo các nhà quan sát, có thể khiến Romania bị cô lập, làm xói mòn đầu tư tư nhân và gây bất ổn cho sườn phía Đông của NATO. Điều đó cũng sẽ mở rộng nhóm lãnh đạo hoài nghi EU vốn đã có thủ tướng Hungary và Slovakia – trong bối cảnh châu Âu đang vật lộn để đưa ra phản ứng trước ông Trump.

Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc