Ru ta dịu dàng

Chúng tôi vẫn có thói quen nhìn vào mắt nhau để hiểu những cảm xúc và suy nghĩ đôi khi thực hơn cả lời nói. “P. ạ, tóc P. rụng nhiều lắm rồi đó!”. Cuối cùng, Mây cũng thốt lên như vậy, dù ánh mắt bạn đã nói trước với tôi nỗi ái ngại xen lẫn chút lo âu pha niềm đồng cảm chân thành.

Giữa cuộc đời bận bịu này, nhiều mối quan hệ chỉ hờ hững, xã giao, việc có thể dành cho nhau sự quan tâm, nói với nhau những lời bình dị như: “Sao nay ốm vậy, da sạm đi rồi kìa, mắt thâm quầng rồi đó, lo ăn uống đi...” lại vô cùng ý nghĩa với tôi. Hình như đã lâu rồi, không ai nhắc tôi như vậy, dù ngày ngày tôi vẫn chứng kiến những sợi tóc trút sự sống trên tay mình.

Người ta thường không nhận ra giá trị của thứ mình đang có cho đến khi đánh mất hay khi ý thức được rằng nó đang dần xa khỏi tầm tay. Thuở sinh viên, tôi và Mây đều có mái tóc dài suôn mượt. Hai đứa từng thả tóc ngang lưng óng ả đi về trong khuôn viên trường, cùng nhau lang thang những chiều gió lộng, làn tóc rối tung bay bên biển chiều, nghe lồng ngực dào dạt nhịp đập tuổi 20. Ra trường, mỗi đứa mỗi nơi, đứa nào cũng bận rộn với cuộc sống riêng tư. Lâu lâu, chúng tôi mới gặp lại, ồn ào giữa đám đông rồi chia tay trong vội vã.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Năm tháng dần trôi, tôi không nhớ nổi lần đầu tiên mình cắt tóc ngắn là khi nào. Bao nhiêu vui buồn trong đời đi cùng những lần cắt, duỗi, uốn và rơi rụng. Bao nhiêu sợi tóc đã rơi trong ngần ấy tháng năm, làm sao đếm nổi! Chỉ biết, mỗi bận quét nhà hay gội đầu đều vơ một nhúm tóc. Cho đến một ngày, rẽ đường ngôi, thấy trống trải, dạt về bên nào cũng thấy lưa thưa.

Tôi đã buồn, bi quan và mệt mỏi xiết bao cho đến ngày đến thăm V. trong bệnh viện. V. là bạn cùng lớp đại học với tôi và Mây. Bạn có mái tóc dày bồng bềnh, lúc nào cũng buộc tóc cao chỏng như đuôi ngựa. Tóc V. nhiều đến nỗi mùa hè phải búi lên để bớt nóng. Không có trâm cài, V. thường dùng cây bút bi xuyên qua để giữ tóc. Vậy mà, suýt nữa tôi đã không nhận ra V. vì gương mặt xanh xao và mái đầu lởm chởm một lớp tóc non vừa mọc sau mấy lần hóa trị.

Điều V. lo lắng trong những ngày tháng cuối đời là ai sẽ buộc tóc cho con gái nhỏ của cô mỗi ngày, ai sẽ chăm bẵm yêu thương nó suốt quãng đời còn lại? Những lo âu đó giày vò bạn hơn cả những cơn đau kinh hoàng về thể xác. Rồi V. cũng theo mây gió về trời, buông bỏ những đớn đau, để lại đứa con nhỏ ngây thơ cho người chồng trẻ.

Tôi nhớ đến bà tôi. Làn tóc đen, dày và dài luôn được bà vấn gọn trong dải khăn nhung nền nã. Tôi đã quen với vẻ đẹp mộc mạc và gần gũi ấy, quen với hình ảnh bà ngồi bỏm bẻm nhai trầu, thỉnh thoảng đưa tay vuốt nước trầu quanh mép, mủm mỉm cười khi thấy chúng tôi nô đùa trong khoảng sân nhỏ.

Rồi đến một ngày, bà không còn soi gương chải tóc nữa, cũng không nhận ra các con, các cháu, những người từng là tất cả tình yêu của đời bà. Mái tóc từng vấn mấy vòng khăn nhung nay vót lại thành một nhúm, trắng như cước, nhẹ bẫng trên tay tôi. Năm tháng đời người thoắt hóa hư vô trong cái nhìn ngơ ngác, vô định của bà…

Đã có bao chiều, tôi ngồi nghe “Ru ta ngậm ngùi” của Trịnh, nghe nhớ tiếc xót xa trào dâng trong lòng vì thấm thía những mất mát không lời mà tóc đã mang đi. Theo thời gian, tôi nhận ra những buồn tiếc của mình quá ư vặt vãnh, nhỏ nhoi so với nỗi đau của V, nhận ra sự chảy trôi tàn nhẫn lạnh lùng của thời gian khi nhớ lại mái tóc bạc phơ và ánh nhìn vô định của bà. Tôi hiểu, có những điều thuộc về quy luật của cuộc sống mà con người dù muốn cũng không thể cưỡng lại được.

Thấm thía không phải để buồn tiếc hay khổ đau mà để trân quý, chắt chiu từng tháng ngày hữu hạn trên đời. Ngay bản thân sự sống đã không là vĩnh viễn thì sự đứt rời, lìa gãy của tóc, kể cả những mối quan hệ tưởng bền chặt dài lâu, chúng ta níu kéo được chăng? Không có gì là bất biến, là mãi mãi trên đời. Vậy nên, chỉ riêng được sống, được cảm nhận ý nghĩa sự sống từng ngày đã là may mắn và hạnh phúc, với không chỉ riêng tôi.

HÀ HOÀI PHƯƠNG