Rủi ro từ dịch vụ cho thuê xe tự lái

Rủi ro sau những hợp đồng

Hiện nay dịch vụ cho thuê xe tự lái đang rất hút khách. Thay vì bỏ ra vài trăm triệu đồng mua xe lại mất nhiều chi phí “nuôi” xe, thì giờ đây nhiều người lựa chọn dịch vụ thuê xe tự lái để tiết kiệm chi phí. Chỉ cần giấy tờ, thủ tục đơn giản là khách hàng có thể thuê từ xe sang đến xe vừa tiền vi vu những ngày lễ tết. Nhưng lợi dụng lỗ hổng cho thuê xe với thủ tục đơn giản và nhiều chủ xe chủ quan, mất cảnh giác hoặc quá tin tưởng khách quen, các đối tượng lừa đảo đã thuê xe ôtô tự lái rồi sau đó bán hoặc cầm cố lấy tiền tiêu xài.

Theo đó, thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo rất tinh vi, dùng số điện thoại không chính chủ liên hệ thuê xe ôtô tự lái, sử dụng các loại giấy tờ cá nhân giả, thành lập cả cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê xe du lịch, sau đó lấy lòng tin của các đơn vị cho thuê xe, sẵn sàng thuê xe với giá cao, thuê xe dài hạn… Sau khi thuê được xe, các đối tượng tháo gỡ định vị hoặc lắp định vị vào xe máy để che giấu hành vi phạm tội, sau đó làm giả các loại giấy tờ xe rồi đem đi cầm cố, thế chấp, thậm chí bán xe cho người khác.

Chiếc xe Mazda bị mất gần 1 năm được vợ chồng anh Đ chặn bắt trên đường.

Mới đây, một đoạn clip ghi lại hình ảnh một cặp vợ chồng chặn bắt được chiếc xe ôtô của gia đình cho thuê hơn một năm rồi cả người thuê lẫn chiếc xe biến mất không dấu vết được chia sẻ rầm rộ trên mạng xã hội.

Theo đó, cặp vợ chồng này khi đang ở gần bến xe Bắc Giang (thành phố Bắc Giang) bất ngờ phát hiện chiếc Mazda 3 BKS 30H-985.50 đang di chuyển trên đường. Linh tính mách bảo, cả hai đuổi theo chặn chiếc xe lại. Người vợ dắt theo đứa con, tay cầm điện thoại mừng rỡ hô lên: “May quá, tìm thấy xe rồi”. Theo lời của chị vợ, chiếc xe hơi này vốn là của vợ chồng chị, bị đem cầm đồ đã lâu, gần 1 năm rồi, giờ mới tìm thấy. Người đàn ông áo vàng được cho là tài xế, bối rối đứng nói chuyện điện thoại một hồi lâu. Một số người đi đường hiếu kỳ tập trung quây kín quanh chiếc ôtô.

Người tự nhận chủ nhân chiếc xe là anh Đ.T.Đ ở đường Giáp Hải, phường Dĩnh Kế, thành phố Bắc Giang. Ngay sau đó anh Đ đã chặn lại và báo Công an tạm giữ chiếc xe.

Theo Công an thành phố Bắc Giang, trước đó vào tháng 11/2023, anh Đ đã gửi đơn tố giác đối tượng Lê Chí Hướng (sinh năm 1991) ở thị trấn Cao Thượng (Tân Yên, Bắc Giang) thuê xe ôtô tự lái Mazda BKS 30H-985.50 của gia đình. Quá hạn trả xe theo hợp đồng nhưng Hướng không mang trả xe, anh Đ gọi điện thì thuê bao mất liên lạc. Sau quá trình điều tra, ngày 15/3/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bắc Giang ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can Lê Chí Hướng về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, đồng thời truy tìm đối tượng này. Đến ngày 2/6, tình cờ thấy chiếc xe của mình trên đường, anh Đ đã chặn lại và báo Công an tạm giữ.

Bị cáo Lê Hoàng Vũ thuê xe sang rồi cầm cố.

Hay gần đây, Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế cũng vừa xét xử và tuyên phạt 5 năm tù đối với bị cáo Lê Hoàng Vũ (sinh năm 1983, trú tại phường Phú Hội, Thanh phố Huế) về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.

Theo cáo trạng, do quen biết nhau trước đó, vào ngày 20/12/2021, Lê Hoàng Vũ thuê ôtô nhãn hiệu Porsche, biển kiểm soát 75A-115… của anh N.H.S (sinh năm 1990, làm kinh doanh dịch vụ và cho thuê xe tự lái) để phục vụ công việc làm ăn. Hai bên thỏa thuận tiền thuê xe 60 triệu đồng /tháng, Vũ thuê xe trong thời hạn 2 tháng.

Sau đó, do cần tiền để sử dụng mục đích cá nhân nên Vũ nảy sinh ý định chiếm đoạt ôtô trên. Cùng ngày, Vũ liên lạc với anh V.V.X.H (sinh năm 1981, kinh doanh dịch vụ cầm đồ tại nhà), Vũ đem xe đi cầm cố cho anh H để lấy tiền. Do biết Vũ trước đó, biết Vũ làm nghề kinh doanh có điều kiện kinh tế khá giả nên anh H đồng ý cầm xe cho Vũ với giá 4 tỷ đồng. Vũ để ôtô lại cho anh H lấy tiền và cam kết sẽ trả lại tiền vào ngày 10/3/2022. Để anh H tin tưởng, Vũ đã viết “giấy mượn tiền” nội dung để lại ôtô của Vũ, BKS 75A- 115… và nhận của anh H 4 tỷ đồng.

Khi đến thời hạn trả xe, anh S không liên lạc được với Vũ. Sau đó anh biết được ôtô của mình được cầm cố tại cơ sở của anh H thì anh S đã làm đơn tố cáo gửi đến Cơ quan Công an tỉnh.

Trường hợp khác là Nguyễn Văn Hoành (sinh năm 1995, trú tại huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) vừa bị Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị tuyên phạt 15 năm tù với hai tội danh “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” và “Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức”.

Theo cơ quan điều tra, Hoành đã 3 lần đến cơ sở thuê xe tự lái ở thành phố Đà Nẵng để thuê ôtô làm phương tiện đi lại. Sau đó, Hoành nảy sinh ý định chiếm đoạt các ôtô này để trả nợ và tiêu xài cá nhân. Tại cơ quan Công an, Hoành khai nhận, do cần tiền tiêu xài, đánh bạc nên đã nảy sinh ý định thuê xe để đi cầm cố, nhằm chiếm đoạt tài sản.

Để thực hiện hành vi chiếm đoạt, Hoành lên mạng xã hội tìm và làm giả 1 căn cước công dân, 3 giấy chứng nhận đăng ký ôtô đã thuê. Chủ sở hữu các giấy chứng nhận đăng ký giả này đều đứng tên là Nguyễn Văn Hoành nhằm thuận lợi cho việc cầm cố. Sau đó, Hoành lần lượt đưa 3 chiếc ôtô cùng giấy tờ đã làm giả đến cầm cố tại tiệm cầm đồ trên địa bàn thành phố Huế. Cơ quan điều tra giám định, giá trị tài sản mà Hoành chiếm đoạt của bị hại là 2,1 tỷ đồng.

Đổi mới Luật đường bộ, siết chặt dịch vụ cho thuê xe tự lái

Thời gian qua, hoạt động cho thuê xe tự lái ngày càng phát triển, đặc biệt, vào các dịp cuối tuần, ngày lễ, Tết, nhu cầu tăng cao, nhiều cơ sở cho thuê xe tự lái không đủ xe để đáp ứng. Giá cho thuê xe tự lái dao động từ 1-1,5 triệu đồng/ngày với các dòng xe phổ thông 5-7 chỗ. Các ngày cao điểm mức giá có thể tăng từ 20-30%. Trên mạng xã hội, dịch vụ cho thuê xe tự lái cũng phát triển rầm rộ. Nhiều nơi rao cho thuê xe giá rất cạnh tranh, từ xe sang đến xe bình dân, tùy nhu cầu của khách hàng.

Dịch vụ cho thuê xe tự lái tràn lan trên mạng xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay chưa có quy định nào quản lý hoạt động kinh doanh này, do đó, đã xảy ra không ít rủi ro. Việc làm giả các loại giấy tờ xe rất dễ dàng và tinh vi, được trao đổi, mua bán công khai trên mạng, tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng có ý định chiếm đoạt tài sản thông qua hành vi thuê xe ôtô rồi mang đi bán hoặc cầm cố. Đa phần khi bắt giữ được đối tượng thì số tiền từ việc chiếm đoạt đã bị sử dụng, khi đó thiệt hại lớn cho người cho thuê xe và người cầm cố, mua xe.

Chưa kể gần đây, khi quy định xử phạt người điều khiển phương tiện vi phạm nồng độ cồn, tốc độ được siết chặt cũng như tăng cường xử phạt nguội qua camera thì các chủ dịch vụ kinh doanh cho thuê xe ôtô tự lái luôn trong trạng thái “đứng ngồi không yên”, nơm nớp lo lắng không biết xe của mình cho thuê có bị phạt? Có trường hợp lái xe vi phạm nồng độ cồn nhưng viện đủ lý do để không xuất trình giấy phép lái xe cũng như căn cước công dân, khai tên, địa chỉ không đúng thực tế, bỏ đi, để phương tiện ở lại. Có lái xe gây tai nạn chấp nhận bỏ xe, còn cơ quan chức năng bám vào biển số để truy ra chủ phương tiện. Không ít khách hàng thuê xe tự lái, sau khi trả xe được vài ngày mới có giấy báo của cơ quan Công an thông báo xe vi phạm, bị phạt nguội, trong khi đó hợp đồng thuê xe đã chấm dứt. Cuối cùng người cho thuê xe lại là người phải nộp phạt.

Anh Nguyễn Quang Anh bức xúc từng phải đóng phạt nguội thay cho khách.

Anh Nguyễn Quang Anh (Thanh Oai, Hà Nội) nhiều năm làm dịch vụ cho thê xe tự lái cũng gặp không ít trường hợp khách hàng thuê xe bị phạt nguội trong quá trình sử dụng. Lỗi vi phạm nhiều nhất là chạy quá tốc độ, mức phạt từ 2,5-4 triệu đồng. Có đến 30% khách hàng khi được công ty liên hệ thông báo vi phạm thì chặn liên lạc, không khắc phục hậu quả. Mặt khác, còn có trường hợp cho thuê xe nhưng khách hàng mang xe sang nước ngoài, đưa đi cầm cố, xe gặp tai nạn. Thậm chí, khách thuê xe để chở ma túy bị Công an phát hiện, phương tiện bị cơ quan chức năng giữ để điều tra, mất hàng tháng mới nhận lại được.

Về phía người thuê xe cũng gặp không ít câu chuyện “dở khóc, dở cười”. Đơn cử, trường hợp anh Đỗ Văn Hảo (Hoàng Quốc Việt, Hà Nội) thuê xe đúng ngày làm việc cuối cùng trước khi nghỉ Tết nên không có nhiều lựa chọn. Dù cơ sở cho thuê xe chỉ còn duy nhất một chiếc Kia Morning đời cũ, anh đành nhắm mắt ký hợp đồng. Ngày hôm sau lái xe về quê, chiếc xe gặp sự cố ở phần động cơ, không thể khởi động. Cuối cùng anh phải gọi cứu hộ giữa đường, để vợ con phải bắt xe khách về quê, còn mình phải theo xe cứu hộ về cửa hàng để giải quyết.

Luật Đường bộ 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025) đã bổ sung quy định về dịch vụ cho thuê phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Trong đó nêu rõ: Dịch vụ cho thuê phương tiện để tự lái là việc tổ chức, cá nhân cho thuê xe ôtô chở người dưới 8 chỗ, xe gắn máy, xe môtô hai bánh, xe mô tôba bánh để người thuê xe tự điều khiển phương tiện.

Đơn vị kinh doanh cho thuê phương tiện tự lái chỉ được cho thuê phương tiện khi người thuê có giấy phép lái xe đang còn điểm, còn hiệu lực phù hợp với loại xe cho thuê. Không được bố trí lái xe cho người thuê phương tiện. Phải ký kết hợp đồng cho thuê phương tiện để tự lái với người thuê kèm theo bản photo giấy phép lái xe của người thuê.

Ngoài ra, người thuê phương tiện để tự lái không được sử dụng phương tiện đi thuê để vận tải hành khách, hàng hóa có thu tiền. Trả lời báo chí, lãnh đạo Vụ Vận tải, Bộ Giao thông vận tải cho biết, dịch vụ cho thuê xe tự lái phát triển mạnh, song trước đây chưa được quy định trong Luật Giao thông đường bộ 2008. Do đó, khi dự thảo Luật Đường bộ 2024, ban soạn thảo đã bổ sung để quản lý chặt chẽ hơn. Mặt khác, khi xảy ra sự cố, rủi ro, tai nạn giao thông sẽ thuận lợi trong xác định danh tính lái xe.

Việc đưa quy định vào luật là cơ sở để ban hành các quy định chi tiết hơn để quản lý cũng như chế tài xử lý trong các văn bản dưới luật. Từ đó, nâng cao trách nhiệm cơ sở cho thuê xe, đảm bảo điều kiện người lái xe, góp phần đảm bảo an toàn giao thông đường bộ.

Tuy nhiên trước khi luật Đường bộ sửa đổi đi vào thực tế, cơ quan chức năng vẫn khuyến cáo, các doanh nghiệp, cá nhân cho thuê xe ôtô tự lái cần nâng cao cảnh giác trước các thủ đoạn của tội phạm, xác minh kỹ thông tin, giấy tờ tùy thân của người thuê xe. Thực hiện đầy đủ các thủ tục, biện pháp ràng buộc pháp lý trong hợp đồng đối với khách thuê, đề phòng phạt nguội, phạt vi phạm nồng độ cồn, tốc độ...

Gắn thiết bị để quản lý và kiểm soát từ xa, thường xuyên theo dõi lịch trình đi lại của xe, nếu có những bất thường thì phải trực tiếp dùng các biện pháp ngăn chặn các đối tượng chiếm đoạt tài sản và thông báo cho cơ quan Công an. Mặt khác, nên nghiên cứu để chuyển sang kinh doanh dịch vụ cho thuê xe ôtô có lái xe phục vụ để chủ động hơn trong việc bảo vệ tài sản.

Mai Ngọc