Sản xuất trồng trọt năm 2025: Đảm bảo an ninh lương thực và xuất khẩu gạo

Thu hoạch thí điểm lúa chất lượng cao thuộc Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp tại xã Láng Biển, huyện Tháp Mười, Đồng Tháp. (Ảnh: Nhựt An/TTXVN)

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dự kiến năm 2025, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ, tiếp tục là vùng trụ cột về lúa gạo, cây ăn quả. Trong đó, diện tích lúa ước đạt trên 4,1 triệu ha, sản lượng 26,12 triệu tấn, năng suất bình quân 63,43 tạ/ha, đều nhích lên so với năm trước.

Kết quả sản xuất không chỉ đảm bảo an ninh lương thực và xuất khẩu gạo, mà còn góp phần ổn định đời sống nông dân. Tuy vậy, ngành vẫn tồn tại những hạn chế như tỷ lệ lượng giống gieo sạ còn cao, quản lý mã số vùng trồng chưa đồng bộ, một số địa phương gặp khó khăn sau sáp nhập…

Diện tích và năng suất cùng tăng

Thông tin từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết trong các tháng qua, diện tích gieo sạ toàn khu vực phía Nam đạt trên 4,1 triệu ha, tăng 2.740 ha so với năm trước. Sản lượng lúa toàn khu vực ước đạt khoảng 26,123 triệu tấn (tăng 183.000 tấn).

Đặc biệt, vụ Đông Xuân 2024-2025 ghi nhận cả diện tích và năng suất cùng tăng (trong đó năng suất 72,37 tạ/ha, tăng 0,87 tạ/ha; sản lượng gần 11,5 triệu tấn, tăng 290.000 tấn so với cùng kỳ). Kết quả này góp phần bù đắp mức sụt nhẹ ở các vụ Hè Thu, Thu Đông và mùa trước đó.

Cơ cấu giống lúa tiếp tục dịch chuyển theo hướng chất lượng cao, tăng diện tích gieo trồng lúa thơm, lúa chất lượng cao phục vụ xuất khẩu. Nhiều mô hình trong Đề án 1 triệu ha đã áp dụng gieo sạ thưa, chỉ 60-70 kg/ha, giúp giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng và đang được nhân rộng.

Nhóm cây trồng ngắn ngày cũng có nhiều tín hiệu tích cực. Diện tích ngô tăng 8,3%, sản lượng đạt 575 nghìn tấn. Nhóm cây có củ (khoai các loại) tăng gấp 2,4 lần về diện tích. Rau, đậu, dưa hấu,… đạt 371 nghìn ha (tăng 12,5%) với sản lượng hơn 7 triệu tấn, đáp ứng tiêu dùng trong nước lẫn xuất khẩu.

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa cũng được đẩy mạnh với khoảng 38,7 nghìn ha, chủ yếu sang cây hàng năm, cây lâu năm và mô hình lúa kết hợp thủy sản. Đây là hướng chuyển đổi linh hoạt trước biến đổi khí hậu, vừa mở thêm đường ra cho nông sản trong bối cảnh thị trường phân hóa.

Đối với trái cây, sản lượng các loại chủ lực của Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam bộ năm 2025 ước đạt 7,3 triệu tấn. Trong đó, sầu riêng ước 915 nghìn tấn; xoài 799 nghìn tấn; mít 1,052 triệu tấn; cam 1,091 triệu tấn…

Tuy vậy, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong năm 2025, tình hình sản xuất trồng trọt ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ cũng tiếp tục đối mặt nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu. Trong đó, vụ Đông Xuân 2024-2025 chịu tác động hạn hán, xâm nhập mặn. Vụ Hè Thu và Thu Đông bị ảnh hưởng bởi mưa lớn, giông lốc, gió mạnh, làm ngập úng cục bộ.

Bên cạnh đó, giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giống duy trì ở mức cao. Trong khi nông sản phải đối mặt sức ép cạnh tranh quốc tế, với nhiều quy định mới khắt khe về truy xuất nguồn gốc, khiến việc tiêu thụ khó khăn.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, cũng nhận định kết quả sản xuất năm 2025 không chỉ đảm bảo an ninh lương thực và xuất khẩu gạo, mà còn góp phần ổn định đời sống nông dân. Tuy vậy, ngành vẫn tồn tại những hạn chế khi tỷ lệ lượng giống gieo sạ còn cao, quản lý mã số vùng trồng chưa đồng bộ, liên kết chuỗi giá trị còn lỏng lẻo.

Ngoài ra, một số địa phương gặp khó khăn trong điều hành sau sáp nhập.

Các doanh nghiệp và hiệp hội, ngành hàng cần đồng hành cùng nông dân trong cung ứng vật tư, liên kết sản xuất tiêu thụ, đầu tư vào chuỗi giá trị bền vững. (Ảnh: Mạc Luyện/TTXVN)

Doanh nghiệp cần đồng hành cùng nông dân

Trước thực tế trên, Thứ trưởng Hoàng Trung yêu cầu các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường thường xuyên dự báo, hướng dẫn các địa phương phổ biến tới người dân sản xuất trồng trọt thích ứng biến đổi khí hậu; giám sát chất lượng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.

Các đơn vị chuyên môn cần bám sát, theo dõi, bảo vệ sản xuất lúa vụ Thu Đông và vụ mùa năm 2025; xây dựng kế hoạch sản xuất vụ Đông Xuân 2025-2026 phù hợp với điều kiện nguồn nước và hạn mặn; phối hợp kiểm tra giống, phân bón, hỗ trợ địa phương cấp mã số vùng trồng, mã số đóng gói.

“Hiện nay, dư lượng Cadimi trong xuất khẩu nông sản đang là vấn đề nóng cần khắc phục, giải quyết triệt để,” ông Trung lưu ý.

Thứ trưởng Hoàng Trung cũng yêu cầu đẩy mạnh tập huấn IPM (phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp), IPHM (quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp), phổ biến tiến bộ kỹ thuật, triển khai chỉ thị về phát triển và phân bón hữu cơ, phân bón tiết kiệm và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo “4 đúng”; đàm phán tháo gỡ rào cản kỹ thuật, mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản.

Trên tinh thần đó, các địa phương cần khẩn trương phổ biến, tuyên truyền người dân thu hoạch lúa chín, điều chỉnh kế hoạch xuống giống vụ Đông Xuân đúng khung thời vụ, chủ động trữ nước ngọt, củng cố thủy lợi.

Đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng khuyến nghị doanh nghiệp và hiệp hội, ngành hàng cần đồng hành cùng nông dân trong cung ứng vật tư, liên kết sản xuất tiêu thụ, đầu tư vào chuỗi giá trị bền vững.

Trong Công điện số 160/CĐ-TTg ngày 9/9/2025 về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách để xây dựng vùng chuyên canh lúa.

Các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ được giao và các địa phương tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân và doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển giống lúa năng suất, chất lượng cao phù hợp yêu cầu thị trường, sử dụng hiệu quả thương hiệu và nhãn hiệu Gạo Việt Nam/VietNam rice; xây dựng các tiêu chuẩn về sản xuất, chế biến và chất lượng sản phẩm phù hợp với hội nhập quốc tế trong tình hình mới để duy trì sản xuất bền vững.

Cùng với đó, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, giảm phụ thuộc vào phân bón và thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng đến chất lượng gạo, gây ô nhiễm môi trường, nhằm tăng năng suất và chất lượng gạo, nâng giá thành xuất khẩu./.

(Vietnam+)