Sáng kiến về môi trường làm việc không khói thuốc: Lan tỏa sâu rộng, trở thành chuẩn mực tập thể

Tác động sâu xa đến nhận thức và hành vi của người lao động

Chia sẻ về mô hình “Hộp thư sức khỏe - Gửi lời thương, bỏ thuốc lá” tại Công ty TNHH Viet Power (tỉnh Ninh Bình), chị Vũ Thị Lụa - nhân viên công ty cho hay, mô hình này là không chỉ dừng ở quy định cấm hút thuốc, mà khéo léo khơi gợi tình cảm gia đình, là yếu tố tác động sâu xa đến nhận thức và hành vi của người lao động.

Mỗi tuần, tại phòng sinh hoạt chung của xưởng lại xuất hiện một “Hộp thư sức khỏe”. Trong hộp có những lá thư tay, những dòng nhắn vội, đôi khi là hình vẽ trẻ thơ hay bức ảnh kỷ niệm. Điều đặc biệt xúc động là những bức thư từ con trẻ gửi cha mẹ. Dòng chữ nguệch ngoạc nhưng chân thành: “Ba ơi, bỏ thuốc để con được ôm ba lâu hơn” hay “ba ơi, thuốc lá làm con lo” đã khiến nhiều công nhân lặng người. Có người thú nhận, "chưa bao giờ tôi thấy mình có lỗi với con như lúc đọc bức thư nhỏ để trong hộp”. Những thông điệp giản dị ấy đã làm rung động trái tim, biến lời tuyên truyền khô khan thành động lực sống, thôi thúc cha mẹ từ bỏ thuốc lá để giữ trọn lời hứa với con.

Ngoài ra, có thể kể đến sáng kiến “Góc xanh không khói thuốc” đã trở thành điểm nhấn trong phong trào phòng, chống tác hại thuốc lá của Công ty TNHH Viet Power. Cụ thể, tại mỗi khu vực làm việc, phòng nghỉ, nhà ăn của Công ty đều được bố trí một góc xanh với cây cảnh, bảng tuyên truyền trực quan về tác hại của thuốc lá, câu chuyện thực tế về quá trình cai thuốc thành công và những thông điệp ngắn gọn, dễ nhớ như “Sức khỏe là vàng – Hãy nói không với thuốc lá”.

Điểm mới của mô hình này là việc ứng dụng công nghệ bằng việc các bảng thông tin được thiết kế bắt mắt, có gắn mã QR để người lao động, công nhân viên dễ dàng quét bằng điện thoại và truy cập vào video, tài liệu hỗ trợ cai thuốc. Điều này giúp thông điệp phòng chống tác hại của thuốc lá trở thành nguồn thông tin sống động, cập nhật.

Công đoàn cơ sở của Công ty TNHH Viet Power còn triển khai nhóm “Tình nguyện viên sức khỏe”, gồm những công nhân gương mẫu, không hút thuốc, có nhiệm vụ nhắc nhở, động viên đồng nghiệp, đồng thời hỗ trợ những người có nhu cầu bỏ thuốc. Các hoạt động định kỳ như “Giờ giải lao không khói thuốc”, “Ngày làm việc xanh” được lồng ghép với trò chơi, đố vui có thưởng để tạo không khí vui tươi, khích lệ người lao động tham gia.

Để khích lệ tinh thần người lao động, những ai giữ cam kết không hút thuốc sau 3 tháng được công nhận là “đại sứ sức khỏe” và nhận giấy khen cùng phần quà nhỏ. Chỉ sau 6 tháng triển khai, số công nhân hút thuốc trong khu vực sản xuất của Công ty TNHH Viet Power giảm hơn 50%. Thời gian tới, Công ty cũng sẽ tiến hành xây dựng “Tủ sách sức khỏe” tại từng tổ sản xuất. Ở đó, công nhân có thể dễ dàng tiếp cận tài liệu về tác hại thuốc lá và lối sống lành mạnh. Đây được kỳ vọng sẽ là “người thầy thầm lặng”, giúp giáo dục lâu dài và lan tỏa thói quen sống khỏe đến từng người lao động.

Việt Nam phấn đấu đến năm 2030, giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc xuống dưới 25%. Ảnh: PV

"Lao động hăng say - Ngừng ngay hút thuốc"

Tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, sáng kiến của do Công đoàn phối hợp chuyên môn thực hiện “Lao động hăng say - Ngừng ngay hút thuốc” được thiết kế để tác động đồng thời vào nhận thức và hành vi của người lao động. Điểm nhấn của sáng kiến này là sự kết hợp giữa truyền thông trực quan và hoạt động tương tác, biến việc bỏ thuốc thành hành động tự nguyện và tích cực.

Mỗi khu vực làm việc của Ngân hàng đều có “Góc thông tin sức khỏe” dưới hình thức bảng tin, infographic, video clip ngắn gọn về tác hại của thuốc lá. Bên cạnh đó, những buổi “cà phê không khói” được tổ chức vào giờ giải lao, tạo không gian giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm bỏ thuốc và nhận tư vấn trực tiếp từ chuyên gia y tế cho đoàn viên, người lao động.

Đặc biệt, chương trình “Thử thách 21 ngày không khói thuốc” tạo động lực thay đổi hành vi mạnh mẽ cho người lao động hút thuốc. Người tham gia chương trình được cấp sổ theo dõi, có nhóm hỗ trợ tinh thần thường xuyên giúp đỡ và được khen thưởng khi hoàn thành được giai đoạn ngừng hút thuốc. Song song đó, đơn vị cũng đã ban hành quy định rõ ràng về khu vực cấm hút thuốc, gắn biển “không khói thuốc” ở vị trí dễ thấy và gửi thông điệp nhắc nhở qua email, bảng điện tử để người lao động nắm bắt kịp thời.

Thuốc lá tạo ra nhiều loại rác thải, bao gồm tàn thuốc lá, đầu lọc, và rác thải nhựa (từ thuốc lá điện tử). Ảnh: PV

Được lồng ghép trực tiếp vào tiêu chí thi đua của đơn vị

Tại Công ty CP Dược phẩm Imexpharm (tỉnh Đồng Tháp), mô hình “Cơ quan Xanh - Không khói thuốc” nổi bật ở tính hệ thống và bền vững. Theo đó, mô hình này được lồng ghép trực tiếp vào tiêu chí thi đua của đơn vị. Trong đó quy định rõ: cán bộ, nhân viên tuyệt đối không hút thuốc trong giờ làm việc, tại hội họp, hội trường và được khuyến khích tuyên truyền vận động người thân cùng tham gia.

Để tăng tính lan tỏa, Công ty thường xuyên tổ chức buổi truyền thông chuyên đề, cung cấp kiến thức về tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử - loại hình đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ và dân văn phòng. Nội dung tuyên truyền được thể hiện dưới dạng infographic, clip ngắn, bài đăng trên mạng xã hội nội bộ, bảng tin cơ quan… tạo sự gần gũi, dễ tiếp cận.

Ngoài ra, việc xây dựng các khu vực không khói thuốc với biển báo rõ ràng, kết hợp hệ thống camera giám sát, cùng nhắc nhở tự động qua loa phát thanh nội bộ vào đầu giờ sáng cũng được áp dụng. Đối với những người đã từng hút thuốc, công ty khuyến khích bằng cách tuyên dương gương “cai thuốc thành công” trong các buổi họp, qua đó lan tỏa thông điệp tích cực.

Từ những mô hình tiêu biểu trên, có thể thấy rõ vai trò của công đoàn cơ sở: không chỉ là nơi đại diện bảo vệ quyền lợi, mà còn là cầu nối để chính sách đi vào thực tiễn. Chính công đoàn đã lựa chọn được những giải pháp gần gũi, dễ thực hiện, phù hợp tâm lý người lao động và có khả năng nhân rộng.

Phương Chi