Siết trách nhiệm chủ xe để kéo giảm tai nạn

Hơn 6.000 vụ tai nạn liên quan xe kinh doanh vận tải

Khoảng 7h50 ngày 17/9, xe tải biển số 37C-587.63 lưu thông trên QL9 theo hướng từ phường Đông Hà lên Cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị), bất ngờ lao vào chợ chuối Tân Long. Vụ tai nạn khiến 3 người chết tại chỗ và 9 người bị thương. Tài xế khai nhận, khi đang chạy thì xe bất ngờ mất phanh.

Hiện trường vụ lật xe khách ở Hà Tĩnh làm nhiều người chết và bị thương xảy ra vào tháng 7 vừa qua.

Trước đó không lâu, một xe khách lưu thông trên QL1 đoạn qua Hà Tĩnh mất lái, va vào các cột mốc bên đường dẫn đến lật xe, làm 10 người chết và 14 người bị thương. Nguyên nhân do tài xế lái xe với tốc độ cao, mất lái.

Trên đây chỉ là 2 trong số hàng nghìn vụ TNGT do xe kinh doanh vận tải gây ra thời gian qua.

Theo thống kê của Cục CSGT (Bộ Công an), dù cả nước chỉ có gần 800 nghìn xe kinh doanh vận tải, chiếm 10% tổng số ô tô cả nước, song lại liên quan đến hơn một nửa số vụ TNGT. Tính từ ngày 1/5/2025, toàn quốc xảy ra hơn 6.000 vụ tai nạn liên quan đến xe kinh doanh vận tải, trên tổng số hơn 12.000 vụ.

Lý giải thực trạng này, Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia Trần Hữu Minh cho rằng, dù đã có nhiều cuộc tổng kiểm tra đối với doanh nghiệp và lái xe kinh doanh vận tải, song hiệu quả mang lại chưa như mong muốn. Hết cao điểm, hết kiểm tra xử lý lại xảy ra tình trạng lái xe phóng nhanh, vượt ẩu, mất ATGT.

Diễn biến ngày càng phức tạp

Cũng theo ông Trần Hữu Minh, hiện chúng ta mới chủ yếu tập trung vào quản lý hành vi của người lái xe và xử phạt vi phạm của đối tượng này. Cách thức này không giải quyết được tận gốc vấn đề.

Thực tế cho thấy, lái xe nắm rất rõ các điểm có lực lượng tuần tra kiểm soát và các điểm có gắn camera phạt nguội. Họ thường đối phó bằng cách chấp hành nghiêm khi có sự giám sát, khi qua các điểm này lại chạy quá tốc độ, lấn làn, vượt ẩu.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, xe ô tô kinh doanh vận tải có cường độ hoạt động lớn, trung bình khoảng trên 1.000km đối với xe đường dài nên tỷ lệ gặp rủi ro cao.

"Bên cạnh đó, lái xe kinh doanh vận tải cũng phải chịu nhiều áp lực như phải đảm bảo thời gian cho việc vận chuyển hàng hóa, hành khách, TNGT nhiều hơn xe cá nhân cũng là điều dễ hiểu", ông Quyền nói.

Còn theo đánh giá của Cục Đường bộ Việt Nam, vi phạm ATGT trong kinh doanh vận tải vẫn diễn biến phức tạp. TNGT đường bộ vẫn chiếm trên 90% tổng số vụ tai nạn hàng năm.

Trong đó, có không ít vụ nghiêm trọng liên quan đến xe tải, xe khách, xe container hoạt động quá tải, quá tốc độ, vi phạm thời gian lái xe liên tục. Một bộ phận doanh nghiệp vận tải nhỏ, hợp tác xã hoạt động hình thức, buông lỏng kiểm soát phương tiện và người lái.

Gắn trách nhiệm với chủ doanh nghiệp

Để đảm bảo an toàn cho xe kinh doanh vận tải, ông Nguyễn Văn Quyền cho rằng, việc quản lý về ATGT phải sử dụng nhiều biện pháp. Đầu tiên cần tổ chức giao thông phải khoa học, tạo tâm lý thoải mái cho tài xế khi điều khiển phương tiện.

Việc theo dõi phương tiện hoạt động trên đường qua thiết bị giám sát hành trình cũng cần được chấn chỉnh. Trước khi cấp lệnh cho chuyến đi tiếp theo, chủ doanh nghiệp phải rà soát chuyến xe trước đó tài xế có vi phạm tốc độ, có biểu hiện mệt mỏi hay lái xe quá thời gian quy định không.

"Cần thực hiện nghiêm nguyên tắc tất cả các hành vi vi phạm đều bị phát hiện kịp thời và nghiêm minh, tạo chuyển biến căn cơ", ông Quyền nói.

Theo ông Trần Hữu Minh, thực tế quản lý ATGT đối với hoạt động kinh doanh vận tải cần có cách tiếp cận vấn đề theo cách mới.

Không ít vụ tai nạn nghiêm trọng cho thấy nguyên nhân bắt nguồn từ sự buông lỏng kiểm soát nội bộ. Vì thế, cần sửa đổi các quy định theo hướng gắn trách nhiệm rất cao cho chủ doanh nghiệp. Khi đó, tự bản thân doanh nghiệp phải có các chế tài nghiêm khắc quản lý lái xe.

"Không ít doanh nghiệp chấp nhận bỏ tiền đóng phạt cho tài xế, bởi họ bất chấp vi phạm để có lợi nhuận. Vì vậy, nhiều nước trên thế giới xác định trách nhiệm của doanh nghiệp rất lớn. Nếu gây TNGT, mức phạt lái xe 1 thì doanh nghiệp bị phạt gấp 10 lần", ông Minh nói.

Liên quan đến vấn đề này, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện hành lang pháp lý về an toàn trong kinh doanh vận tải, trong đó quy định rõ trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp, chủ phương tiện, lái xe và đơn vị quản lý tuyến.

Cùng đó, cần tăng cường kiểm tra chất lượng đào tạo, sát hạch và tuyển dụng lái xe, đặc biệt là lái xe container, xe khách giường nằm, xe chạy đường dài.

Trần Duy