Sinh viên thương mại điện tử cần kỹ năng AI và thực chiến hơn lý thuyết

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) vừa công bố Báo cáo đào tạo thương mại điện tử (TMĐT) 2025. Báo cáo dựa trên số liệu khảo sát gần 250 cơ sở giáo dục đại học trên cả nước, tập trung vào chủ đề "Nguồn nhân lực cho thương mại điện tử bền vững".

Những khoảng trống trong đào tạo bền vững

Kết quả khảo sát cho thấy cả nước có 47 trường đào tạo ngành TMĐT, với 16 chuyên ngành và 113 học phần. Số lượng tuyển sinh qua từng năm cũng tăng rõ rệt, cho thấy sức hút lớn của ngành này.

Theo VECOM, đi cùng với số lượng, chất lượng đầu vào cũng được nâng cao. 79% các trường cho biết điểm chuẩn trúng tuyển có xu hướng tăng dần qua từng năm.

Tuy nhiên, báo cáo 2025 của VECOM cũng chỉ ra những "mảng tối" đáng lo ngại. Sau hơn một thập kỷ phát triển nóng, TMĐT Việt Nam bắt đầu lộ rõ những yếu tố thiếu bền vững.

Đó là tác động tiêu cực đến môi trường từ bao bì nhựa, sự chênh lệch phát triển giữa Hà Nội, TP.HCM với các địa phương khác và sự thiếu hụt nhân lực trình độ cao.

Dù Luật Thương mại điện tử năm 2025 đã định hướng phát triển gắn liền với tăng trưởng xanh, nhưng chương trình đào tạo tại các đại học dường như chưa theo kịp.

Trong khi 70% chương trình đã có học phần pháp luật TMĐT, các nội dung mang tính sống còn cho giai đoạn mới lại rất khiêm tốn. Chỉ 38% trường dạy về TMĐT xuyên biên giới và 26% trường đưa nội dung bảo vệ môi trường vào giảng dạy.

Phần lớn các học phần này vẫn dừng lại ở môn tự chọn. Điều này tạo ra rào cản lớn khi doanh nghiệp đang "khát" nhân lực có khả năng đưa hàng hóa ra quốc tế hoặc vận hành mô hình kinh doanh tuần hoàn.

Ngoài ra, theo VECOM, khi Luật TMĐT và Kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia đều nhấn mạnh phát triển xanh, giảm rác thải nhựa thì giáo dục về lĩnh vực này càng cấp thiết.

Đẩy mạnh "thực chiến" với AI và sàn

Trong báo cáo, VECOM chỉ ra 80,5% sinh viên tham gia khảo sát cho biết rất lạc quan về cơ hội việc làm trong 3 năm tới.

80,5% sinh viên tham gia khảo sát cho biết, rất lạc quan về cơ hội việc làm trong ngành thương mại điện tử trong 3 năm tới. Ảnh: MINH HOÀNG

Tuy nhiên, các bạn trẻ cũng thẳng thắn bày tỏ "cơn khát" kiến thức thực tiễn thay vì lý thuyết sách vở. Sinh viên mong muốn học nhiều hơn về Trí tuệ nhân tạo (AI), cách vận hành nền tảng (đặc biệt là TikTok Shop) và kỹ năng quản trị đơn hàng.

Về phía giảng viên, họ cũng chia sẻ áp lực trong tiếp cận doanh nghiệp thực tế. 72,5% giảng viên cho biết rất tích cực tham gia hội thảo chuyên môn, nhưng phần lớn là trong nước. Việc thiếu các công bố quốc tế và dữ liệu thống kê riêng biệt đang là rào cản khiến nghiên cứu khoa học chưa bứt phá.

Vì thế, nhiều giảng viên đề xuất Bộ Công Thương và Bộ GD&ĐT sớm ban hành khung năng lực nghề nghiệp TMĐT quốc gia, xây dựng ngân hàng bài giảng thực tế. Đồng thời, cần tăng cường tập huấn giữa giảng viên, hiệp hội và khối doanh nghiệp như Google, Shopee, TikTok...

Theo VECOM, sự thiếu đồng nhất về định dạng chương trình đào tạo giữa các trường cũng khiến sinh viên khó tiếp cận thông tin, doanh nghiệp khó đánh giá năng lực ứng viên.

HẠ QUYÊN