Số ca cúm A ở trẻ em tăng nhanh, nhiều trường hợp biến chứng nặng

Một trường hợp điển hình là bé T.T.H, 16 tháng tuổi, ở Hà Nội, được chẩn đoán cúm A kèm viêm phế quản, phổi bội nhiễm. Trước khi nhập viện 3 ngày, trẻ sốt cao liên tục, sổ mũi, ho khan, sau đó xuất hiện khò khè, ho có đờm đặc, mệt lả và khạc đờm kém. Kết quả test cúm A dương tính, khám lâm sàng phát hiện phổi có nhiều ran ẩm và ran rít hai bên.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng như H1N1, H3N2 và hai chủng nhóm B có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục.

Theo bác sỹ Dũng, hầu hết trẻ mắc cúm A đều sốt cao, ho tăng dần, sổ mũi, mệt mỏi, quấy khóc; trẻ lớn và người lớn thường có thêm biểu hiện đau mỏi cơ, đau nhức xương khớp. Các dấu hiệu cảnh báo bệnh diễn tiến nặng gồm trẻ lừ đừ, ít phản ứng, bỏ bú, thở nhanh hoặc rút lõm ngực.

BSCKII Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống dịch, cho biết thời tiết giao mùa tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm A lây lan mạnh. Tiêm vắc-xin phòng cúm hàng năm là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và tránh các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền.

Đồng thời, phụ huynh cần giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người và cách ly người bệnh để hạn chế lây lan trong gia đình và trường học.

Các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh theo dõi sát sức khỏe con em, đưa trẻ đi khám ngay khi xuất hiện sốt, ho, mệt mỏi, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là kháng sinh. Việc thăm khám và điều trị kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh đúng phác đồ, hạn chế biến chứng nặng và giảm nguy cơ lây lan.

Cùng thời điểm này, tại TP.HCM, bé Huy, 3 tuổi, được gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh trong tình trạng sốt cao kèm co giật. Sau khi thăm khám, bác sỹ chẩn đoán bé bị nhiễm virus cúm A.

ThS.BS.CKI Trịnh Thị Hồng Vân, Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, sốt co giật xảy ra khi thân nhiệt trẻ tăng quá nhanh hoặc quá cao, dẫn đến rối loạn tạm thời hoạt động điện não.

Virus cúm A thường khiến trẻ sốt cao đột ngột, làm tăng nguy cơ co giật, thường dưới 15 phút và có thể kèm bất tỉnh, lơ mơ hoặc ngủ li bì. Phần lớn cơn co giật là lành tính, không gây tổn thương não vĩnh viễn, nhưng nếu kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, kèm theo dấu hiệu thần kinh khác thì cần theo dõi sát sao.

Bé Huy được điều trị bằng thuốc kháng virus trong 48 giờ đầu, kết hợp hạ sốt và chườm ấm để kiểm soát thân nhiệt và ngăn ngừa co giật tái phát. Sau 3 ngày, bé đã ổn định và xuất viện. Bác sỹ Vân giải thích cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, lây qua giọt bắn hoặc tiếp xúc với bề mặt chứa virus như tay nắm cửa, đồ chơi.

Triệu chứng thường gặp gồm sốt cao trên 38°C, ho, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, đau đầu, ớn lạnh, chán ăn, tiêu chảy. Nếu không được điều trị kịp thời, virus có thể tấn công sâu đường hô hấp dưới, gây viêm phổi, viêm phế quản hoặc suy hô hấp, khi đó trẻ cần hỗ trợ thở oxy hoặc CPAP.

Tại Bệnh viện Tâm Anh TP.HCM, trong tháng 10/2025, số trẻ nhập viện do cúm A tăng gần 30% so với tháng trước. Thời tiết mưa, chuyển mùa cùng môi trường học đường đông đúc tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát tán và làm hệ miễn dịch trẻ suy giảm.

Để phòng bệnh, bác sỹ Vân khuyến cáo tiêm vắc-xin cúm hàng năm, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi tiếp xúc người bệnh hoặc đến nơi đông người, giữ vệ sinh nhà cửa thông thoáng, cho trẻ ăn uống đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý để tăng sức đề kháng.

Khi trẻ mắc cúm A, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám, đặc biệt với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, có bệnh nền hoặc dấu hiệu nặng. Trẻ cần nghỉ ngơi đầy đủ, uống thuốc hạ sốt, bù nước và điện giải theo hướng dẫn bác sỹ, ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, đồng thời theo dõi sát các dấu hiệu bất thường. Nếu trẻ sốt cao không hạ, khó thở, co giật, li bì hoặc bỏ ăn, phải đưa ngay đến cơ sở y tế.

Trường hợp co giật, cần bình tĩnh, đặt trẻ nằm nghiêng, nới lỏng quần áo, không đưa vật gì vào miệng, không cố giữ chặt trẻ. Sau khi cơn co giật kết thúc, lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế để đánh giá và xử trí phù hợp, phòng ngừa cơn co giật tái phát.

Cúm A không phải là bệnh mới nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao nếu chủ quan. Trong bối cảnh giao mùa, phụ huynh nên chủ động tiêm phòng, giữ vệ sinh cá nhân, theo dõi sát sức khỏe trẻ và xử trí đúng cách khi xuất hiện các triệu chứng để bảo vệ con trẻ khỏi biến chứng nặng.

Theo các bác sỹ, cúm mùa là bệnh truyền nhiễm có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng, nếu không phát hiện và xử trí kịp thời. Tiêm vắc - xin cúm mùa được xem là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, giúp giảm tỷ lệ mắc và biến chứng nặng.

TS.Đào Hữu Thân, Trưởng Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, CDC Hà Nội cho rằng, vắc-xin cúm mùa hiện nay đã được chứng minh an toàn và có hiệu quả cao. Ngành y tế Hà Nội khuyến cáo các bậc phụ huynh nên sớm đưa trẻ đi tiêm phòng, đặc biệt là trẻ từ 6 tháng đến dưới 5 tuổi và những người có bệnh lý mạn tính, nhằm phòng ngừa các biến chứng nặng.

Nói thêm về vắc-xin, bác sỹ Lê Thị Kim Hoa, đại diện hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec nhấn mạnh, mặc dù cúm mùa thường lành tính, nhưng cũng có thể tiến triển nặng với các biểu hiện như sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và thậm chí có thể tử vong.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng như H1N1, H3N2 và hai chủng nhóm B có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục. Do đó, mỗi năm chủng virus lưu hành có thể thay đổi, vì vậy việc tiêm nhắc lại vắc-xin cúm mùa hàng năm là cần thiết để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Giải thích thêm về việc phải tiêm vắc-xin cúm hàng năm, chuyên gia của hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, WHO duy trì các trạm quan trắc virus cúm trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, nhằm phân lập và xác định chủng virus lưu hành tại từng khu vực địa lý.

Dựa trên các dữ liệu này, WHO dự báo các chủng virus xuất hiện trong mùa Đông - Xuân ở Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau) và mùa Đông - Xuân ở Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm). Từ đó, WHO hướng dẫn các nhà sản xuất vắc-xin chuẩn bị các chủng phù hợp và cung cấp ra thị trường vào thời điểm thích hợp là tháng 8 và tháng 9 cho Bắc bán cầu, và tháng 4 đến tháng 5 cho Nam bán cầu.

Vì Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa thuộc Bắc bán cầu, người dân nên tiêm vắc-xin cúm Bắc bán cầu mỗi năm một lần, vào thời điểm trước khi mùa cúm bắt đầu, nhằm được bảo vệ suốt mùa Đông và Xuân.

D.Ngân