So sánh sự cố tài liệu mật của ông Biden và ông Trump

Việc tìm thấy tài liệu mật tại văn phòng ông Joe Biden ở Trung tâm Ngoại giao và Gắn kết Toàn cầu Penn Biden cùng dinh thự Wilmington đã khiến nhiều người liên tưởng tới cuộc điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ với cựu Tổng thống Donald Trump về cách ông lưu trữ tài liệu mật ở Mar-a-Lago.

Điểm giống nhau

Về cơ bản, cả 2 trường hợp đều liên quan đến việc không trả lại đúng cách các hồ sơ nhạy cảm sau khi rời nhiệm sở, theo New York Times.

Đạo luật Hồ sơ Tổng thống yêu cầu các tài liệu chính thức trong Nhà Trắng - cả thông tin mật và không mật - được chuyển giao sang Cục Quản lý Hồ sơ và Văn khố Quốc gia sau khi hết một nhiệm kỳ tổng thống.

Theo luật sư Mark S. Zaid, việc một người nào đó xử lý các tài liệu nhạy cảm không đúng quy trình là chuyện thường xuyên xảy ra. Tuy nhiên, những gì xảy ra tiếp theo phụ thuộc vào cách họ phản ứng sau khi phát hiện mình vô tình cất giữ tài liệu mật.

Ông Zaid cho biết trong phần lớn trường hợp, vấn đề sẽ bị xử lý hành chính, đặc biệt nếu người liên quan nhanh chóng báo cáo vụ việc và bên điều tra xác định không có ai khác xem tài liệu mật và số lượng không lớn. Trong khi đó, cố ý loại bỏ số tài liệu là hành vi đặc biệt nghiêm trọng.

Một câu hỏi khác là liệu người liên quan có cố ý xử lý các tài liệu mật sai quy trình không. Ví dụ, một điều khoản của Đạo luật Gián điệp coi hành vi phạm tội là nếu một cá nhân - không được phép - cố tình giữ bí mật quốc gia và không chuyển giao theo yêu cầu tới một quan chức có thẩm quyền.

Cả 2 trường hợp đều đang được xem xét bởi các cố vấn đặc biệt. Trong trường hợp của ông Trump là ông Jack Smith. Trong khi đó, hôm 12/1, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland đã chỉ định ông Robert Hur làm công tố viên đặc biệt điều tra vụ của ông Biden, sau khi luật sư John R. Lausch Jr. tiến hành những đánh giá ban đầu, CNN đưa tin.

Vị trí các tài liệu mật

Khi còn là tổng thống, ông Trump được cho là thường xuyên cầm hồ sơ từ Phòng Bầu dục đến các khu dân cư tại Nhà Trắng. Trong những ngày hỗn loạn cuối cùng còn tại vị, những hồ sơ này có khả năng đã được đóng gói chung với vật dụng cá nhân và chuyển đến Mar-a-Lago.

Tòa nhà đặt văn phòng Trung tâm Penn Biden ở Washington. Ảnh: AP.

Trong trường hợp của ông Biden, các tài liệu được tìm thấy trong tủ khóa kín ở văn phòng tại Washington. CNN cho biết văn phòng chủ yếu có các tài liệu cá nhân từ gia đình ông Biden, nhưng chưa rõ hộp đựng tài liệu mật có chứa tài liệu cá nhân không.

Trong khi đó, sau khi tìm kiếm tư gia ở Wilmington, các trợ lý phát hiện thêm lô tài liệu khác trong kho lưu trữ ở garage và một tài liệu một trang trong số các vật dụng cất trữ tại căn phòng kế cận.

Không rõ lý do nhóm ông Biden thu dọn văn phòng ở Washington, cũng như số hồ sơ từ thời chính quyền Obama chuyển đến Trung tâm Penn Biden và nhà riêng bằng cách nào. Tuy nhiên, Nhà Trắng ngầm ám chỉ các hộp hồ sơ có thể đã được chuyển đến 2 địa điểm trong quá trình chuyển giao quyền lực năm 2017.

Số lượng

Hồ sơ tòa án ghi Cục Lưu trữ Quốc gia nhận 184 tài liệu nhạy cảm nằm trong 15 hộp mà nhóm ông Trump giao nộp ban đầu. Sau trát hầu tòa, nhóm cựu tổng thống nộp thêm 38 hồ sơ nữa. Sau đó, FBI tìm thấy 103 tài liệu trong lần đột kích vào Mar-a-Lago.

Theo tuyên bố ban đầu, chính quyền ông Biden cho biết “số lượng nhỏ” tài liệu mật tìm thấy ở Trung tâm Penn Biden. CBS cho biết số lượng là khoảng 10. Lần tìm thấy thứ 2 ở Wilmington cũng mô tả tương tự là “con số nhỏ”.

Ngoài ra, ông Trump có khả năng đã tiêu hủy một số tài liệu chính thức. Các trợ lý cũ tiết lộ khi còn đương chức, ông đã xé các hồ sơ. Lá thư từ Cục Lưu trữ Quốc gia ghi một số hồ sơ cơ quan này nhận được đã bị cắt xén.

Hiện chưa có cáo buộc nào chỉ ra ông Biden phá hủy tài liệu mật.

Cách vấn đề được công khai và hai bên phản ứng

Trong trường hợp của cựu tổng thống, Cơ quan Lưu trữ liên lạc với ông từ tháng 5/2021 để trao đổi về các tài liệu bị thất lạc. Sau khi thu khoảng 15 hộp, các quan chức nhận thấy các hộp này có một số tài liệu mật. Họ cho rằng nhóm của cựu tổng thống vẫn chưa giao nộp toàn bộ số tài liệu mật.

Hồi tháng 8/2021, FBI đã đột kích Mar-a-Lago và phát hiện thêm tài liệu nhạy cảm. Trong khi hầu hết được tìm thấy trong phòng chứa đồ, một số khác nằm trong ngăn kéo bàn làm việc, lẫn lộn với nhiều đồ đạc và hồ sơ khác.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters.

Luật sư Zaid nói nếu ông Trump trả lại mọi tài liệu còn thiếu cho Cơ quan Lưu trữ khi họ yêu cầu lần đầu, mọi chuyện đã kết thúc. Tuy nhiên, vụ việc này chuyển thành cuộc điều tra hình sự chỉ vì “ông Trump và các luật sư ban đầu trì hoãn, sau đó lại cản trở”.

Ngoài ra, ông Trump nhiều lần công kích Cơ quan Lưu trữ Quốc gia vì đã thông báo cho Bộ Tư pháp về vấn đề này, thậm chí còn mô tả cuộc điều tra là “bất hợp pháp”.

Ngược lại, Nhà Trắng cho biết nhóm của ông Biden đã báo cáo vấn đề với Cơ quan Lưu trữ Quốc gia vào ngày phát hiện lô tài liệu mật đầu tiên hồi tháng 11/2022. Cơ quan này đã thu hồi số tài liệu sáng hôm sau.

Kể từ đó, nhóm ông Biden đã hợp tác với cơ quan lưu trữ và Bộ Tư pháp, bao gồm cả việc lục soát thêm hai ngôi nhà, “để đảm bảo mọi hồ sơ của chính quyền Obama - Biden đều thuộc quyền sở hữu của cơ quan lưu trữ”. Ngoài ra, Nhà Trắng nhấn mạnh cơ quan lưu trữ chưa từng yêu cầu hoặc điều tra số tài liệu này trước đây.

Vụ việc của ông Biden được công khai sau khoảng 2 tháng, khi CBS News là bên đầu tiên đưa tin. Nhiều đảng viên Cộng hòa ám chỉ sự trì hoãn này là có chủ đích.

“Họ tìm thấy tài liệu mật tại văn phòng ông Biden ngay trước bầu cử giữa kỳ. Tại sao bây giờ chúng ta mới biết?”, Hạ nghị sĩ Jim Banks đặt câu hỏi.

Theo Washington Post, các cuộc điều tra về tài liệu của Bộ Tư pháp Mỹ thường không công khai khi còn ở giai đoạn đầu. Trong trường hợp của ông Trump, tận 9 tháng sau khi Cục Lưu trữ lần đầu tiên yêu cầu cựu tổng thống trả lại tài liệu, họ mới thông báo mình đã thu lại 15 hộp từ ông Trump.

Ngoài ra, nếu công tố viên có bằng chứng các tài liệu mật khác còn ở những địa điểm liên quan tới ông Biden, họ có thể xin lệnh FBI khám xét từ thẩm phán.

Cố vấn đặc biệt sẽ cần tìm hiểu làm thế nào các tài liệu mật từ văn phòng phó tổng thống chuyển được đến Trung tâm Penn Biden và nhà riêng. Ông cũng cần tìm kỹ đối tượng nào có thể đã tiếp cận các hộp này ở một trong 2 địa điểm. NBC News đưa tin các nhà điều tra hiện đã phỏng vấn nhiều cựu trợ lý liên quan đến việc chuyển tài liệu của ông Biden.

Phương Linh