Sởi ở người lớn có thể gây suy hô hấp nghiêm trọng

Lâu nay, bệnh sởi thường được xem là căn bệnh phổ biến và nguy hiểm chủ yếu ở trẻ em, đặc biệt là trẻ từ 6 đến 9 tháng tuổi và dưới 10 tuổi. Tuy nhiên, thực tế gần đây tại các bệnh viện tuyến trung ương cho thấy, người lớn mắc sởi đang có chiều hướng gia tăng, nhiều trường hợp diễn biến nặng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Tại Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, từ cuối năm 2024 đến nay, đã tiếp nhận và điều trị 104 ca mắc sởi, trong đó ghi nhận một số trường hợp biến chứng nặng: 2 bệnh nhân phải thở máy xâm nhập, 1 bệnh nhân cần đến hệ thống tim phổi nhân tạo (ECMO) mới qua được cơn nguy kịch. Đáng chú ý, có đến 75% bệnh nhân không nhớ rõ mình đã từng tiêm vắc-xin sởi hay chưa.

Bệnh sởi vốn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em, do các biến chứng như viêm phổi, viêm não, tiêu chảy cấp và suy dinh dưỡng. Dù chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, song đây là bệnh có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vắc-xin.

Người trưởng thành thường có tỷ lệ mắc bệnh thấp vì đã từng nhiễm sởi khi nhỏ và có kháng thể bảo vệ. Tuy nhiên, với những người chưa từng tiêm phòng hay chưa từng mắc sởi, nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng vẫn rất cao.

Thực tế tại các bệnh viện thời gian qua cho thấy, nhiều bệnh nhân người lớn mắc sởi nhập viện trong tình trạng nặng.

Một trường hợp điển hình là nam bệnh nhân 51 tuổi ở huyện Gia Lâm (Hà Nội), có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp và hen phế quản. Khi nhập viện, bệnh nhân được chẩn đoán mắc sởi kèm nhiều bệnh nền.

50% bệnh nhân không nhớ đã tiêm phòng vắc-xin sởi, báo động tình trạng tiêm chủng chưa đầy đủ.

Sau 5 ngày điều trị, tình trạng bệnh diễn tiến xấu, bệnh nhân khó thở tăng dần, phải đặt ống nội khí quản, thở máy. Các bác sĩ ghi nhận bệnh nhân bị rối loạn nhịp tim, rung nhĩ và có nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Một ca bệnh khác là nữ bệnh nhân 28 tuổi, đang mang thai 8 tuần, trú tại huyện Hải Hậu (Nam Định). Bệnh nhân nhập viện với triệu chứng sốt cao, rét run, đau mỏi cơ, xuất hiện ban đỏ từ mặt lan xuống ngực và bụng, kèm ho khan, ngứa họng, tiêu chảy nhẹ. Sau nhiều ngày tự điều trị tại nhà không khỏi, bệnh nhân được chẩn đoán sởi bội nhiễm vi khuẩn, theo dõi viêm phổi. Các bác sĩ cảnh báo nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và thai nhi.

Đáng lưu ý, Viện Y học nhiệt đới cũng tiếp nhận một bệnh nhân nam 38 tuổi ở xã Phú Thị (huyện Gia Lâm, Hà Nội), vốn khỏe mạnh, không có bệnh nền nhưng có hút thuốc. Bệnh nhân phát bệnh đột ngột với sốt cao, phát ban toàn thân, ho đờm trắng đục và đau họng.

Chỉ sau một ngày, bệnh nhân suy hô hấp nặng, phải chuyển tuyến trong tình trạng nguy kịch. Tại Bệnh viện Bạch Mai, người bệnh phải thở máy, lọc máu và sử dụng ECMO để duy trì sự sống.

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường - Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận hàng trăm ca mắc sởi ở người lớn, với số lượng trung bình từ 10 đến 20 ca mỗi ngày. Các triệu chứng điển hình của bệnh sởi gồm sốt, phát ban, ho, chảy nước mắt, nước mũi.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là nhiều bệnh nhân không chỉ gặp phải các triệu chứng thông thường mà còn tiến triển nặng với các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, suy hô hấp, tăng men gan, tiêu chảy, và thậm chí là viêm não - màng não.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là sự thiếu vắng của việc tiêm phòng. PGS.TS Cường cho biết, đa số bệnh nhân mắc sởi trong năm nay đều chưa tiêm phòng, hoặc có tiêm nhưng không tiêm nhắc lại đúng lịch trình.

So với các năm trước, các ca mắc sởi năm nay có xu hướng nặng hơn, với độ tuổi trung bình từ 30 đến 65, và đặc biệt đáng chú ý là trường hợp một bệnh nhân 70 tuổi mắc sởi với biến chứng nặng. Khoảng 5% trong số các ca nhập viện bị biến chứng nghiêm trọng, bao gồm viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, suy gan, suy đa phủ tạng và phải lọc máu, hay thậm chí suy hô hấp, phải đặt ống nội khí quản.

Đặc biệt, những người có bệnh nền như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, hay những người hút thuốc lá có nguy cơ cao hơn đối với các biến chứng nguy hiểm này.

PGS.TS Cường nhấn mạnh: "Sởi không chỉ là bệnh nhẹ mà có thể trở nên rất nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Các biến chứng như viêm phổi hay suy hô hấp có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý đúng cách".

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, sởi là một bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vắc xin. Vắc-xin sởi đã có trong "Chương trình tiêm chủng mở rộng" của Bộ Y tế, tiêm cho trẻ em từ 9 tháng tuổi và nhắc lại khi trẻ được 18 tháng hoặc 2 tuổi.

Đối với người lớn, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu, việc tiêm nhắc lại vắc-xin sởi - quai bị - rubella (MMR) là vô cùng quan trọng. Nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng, người lớn nên đi tiêm nhắc lại vắc-xin càng sớm càng tốt.

"Nhiều người có thể chủ quan cho rằng sởi là bệnh nhẹ, sẽ tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, thực tế bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, khi có các triệu chứng như sốt, phát ban, ho kéo dài, mọi người cần đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời", PGS.TS Cường cũng khuyến cáo.

Ma Thị Kim Thoa