Sớm vận hành thí điểm Cửa khẩu thông minh

Theo Cục Hải quan, thực hiện Quyết định số 2521/QĐ-BTC ngày 24/10/2024 của Bộ Tài chính về việc ban hành Kế hoạch triển khai nhiệm vụ tại Quyết định số 865/QĐ-TTg về Đề án thí điểm xây dựng Cửa khẩu thông minh, ngày 31/7/2025, Hải quan Việt Nam đã có công thư gửi Tổng cục Hải quan Trung Quốc về việc gửi bản chào Dự thảo Thỏa thuận hợp tác và đề xuất thời gian 2 Bên tiến hành đàm phán “Thỏa thuận hợp tác giữa Bộ Tài chính nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc về chia sẻ thông tin dữ liệu hàng hóa xuất nhập khẩu để triển khai thí điểm Cửa khẩu thông minh”.

Tổng cục Hải quan Trung Quốc giao cho Hải quan Nam Ninh chủ trì thực hiện trao đổi, đàm phán với Hải quan Việt Nam. Theo đó, phúc đáp công thư của Hải quan Việt Nam, Hải quan Nam Ninh nhận định việc nâng cao “kết nối mềm” Cửa khẩu thông minh Việt – Trung là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong công tác thúc đẩy xây dựng Cửa khẩu thông minh, trong đó đã bao gồm chia sẻ thông tin và quy trình giám sát hàng hóa.

Nhằm tạo thuận lợi trong vận hành Cửa khẩu thông minh, nâng cao hiệu suất thông quan, phía Hải quan Nam Ninh cho rằng, hiện nhiệm vụ trọng yếu trong công tác xây dựng Cửa khẩu thông minh là thực hiện hoàn thiện cơ sở hạ tầng (kết nối cứng). Tại đường vận chuyển hàng hóa chuyên dụng Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan, Tân Thanh – Pò Chài, về cơ bản, phía Trung Quốc đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng.

Phía Trung Quốc kiến nghị phía Việt Nam nhanh chóng xác định chủ thể xây dựng Cửa khẩu thông minh, thúc đẩy tiến độ hoàn thành các nhiệm vụ liên quan như: Xây dựng cơ sở hạ tầng, kết nối chia sẻ thông tin, quy trình giám sát… để sớm vận hành thí điểm Cửa khẩu thông minh.

Ông Âu Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Hải quan phát biểu tại buổi làm việc mới đây với lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn về triển khai xây dựng Cửa khẩu thông minh. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN

Theo Phó Cục trưởng Cục Hải quan Âu Anh Tuấn, để vận hành mô hình Cửa khẩu thông minh, nơi phương tiện tự hành (IGV) và cẩu gắp tự động thay thế sức người, cần sự song hành tuyệt đối giữa hạ tầng vật lý và quy trình số. Do đó, việc trước mắt cần ưu tiên giải quyết bài toán quy hoạch phân khu chức năng.

Trong buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn mới đây, Phó Cục trưởng Âu Anh Tuấn đề nghị tỉnh Lạng Sơn sớm xác định rõ lộ trình đường chuyên dụng cho xe IGV, khu vực lắp đặt thiết bị giám sát, barie điện tử và chỉ định doanh nghiệp đầu tư kho bãi để kịp thời đấu nối hạ tầng với phía nước bạn.

Ngoài ra, để quy trình được xây dựng bám sát với thực tế tại khu vực Cửa khẩu thông minh, Cục Hải quan cần sự phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Nhân dân (UBND) tỉnh Lạng Sơn trong công tác quy hoạch khu vực Cửa khẩu thông minh, thống nhất cách thức quản lý. “Tỉnh Lạng Sơn cần xây dựng kế hoạch mua sắm các trang thiết bị chuyên dùng phục vụ trong công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát nhà nước về hải quan cần thiết để triển khai thí điểm xây dựng Cửa khẩu thông minh”, đại diện Cục Hải quan cho biết.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lạng Sơn Đinh Hữu Học thông tin với lãnh đạo Cục Hải quan về các hạng mục dự án xây dựng cửa khẩu thông minh do tỉnh Lạng Sơn triển khai. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN

Việc đầu tư mua sắm các trang thiết bị chuyên dùng phục vụ trong công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát nhà nước về hải quan cần thiết để triển khai thí điểm xây dựng Cửa khẩu thông minh, Cục Hải quan cũng nhận định việc quyết định mức độ đầu từ cần phải xác định trong quá trình trao đổi, làm việc giữa cơ quan Hải quan và UBND tỉnh Lạng Sơn về tiến độ cơ sở hạ tầng hiện nay tại Cửa khẩu thông minh.

Trong đó, tại quy hoạch các phân khu chức năng tại khu vực Cửa khẩu thông minh, sơ đồ quy hoạch của UBND tỉnh Lạng Sơn phải mô tả, thể hiện rõ các vị trí về đường chạy của phương tiện IGV, khu vực lưu giữ hàng hóa nhập, khu vực lưu giữ hàng hóa xuất, khu vực lắp đặt máy soi container, khu vực nhà điều hành của cơ quan có liên quan trong khu vực Cửa khẩu thông minh.

Ngoài ra, phối hợp chặt chẽ để hoàn thiện các hạng mục đầu tư, triển khai đấu nối đồng bộ về cơ sở hạ tầng, cơ sở dữ liệu thông tin với phía Trung Quốc nhằm vận hành thí điểm xây dựng Cửa khẩu thông minh. Đặc biệt, UBND tỉnh Lạng Sơn cần cung cấp cho cơ quan Hải quan về đơn vị thực hiện đầu tư và quản lý phương tiện vận tải tự hành IGV và cẩu gắp công tự động; doanh nghiệp đầu tư kho bãi, địa điểm lưu giữ hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực Cửa khẩu thông minh.

Cơ quan Hải quan đang khẩn trương thực hiện 3 nhóm nhiệm vụ then chốt được Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính giao. Theo đó, Hải quan đang đẩy nhanh đàm phán Thỏa thuận với Tổng cục Hải quan Trung Quốc nhằm thống nhất chủng loại hàng hóa và thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu tờ khai hải quan theo thời gian thực, tạo nền tảng cho thông quan điện tử.

Cơ quan Hải quan tích cực xây dựng quy định tạm thời về quy trình thủ tục và giám sát hải quan đặc thù cho Cửa khẩu thông minh. Quy trình này sẽ chuyển đổi toàn bộ thủ tục hành chính sang Cổng thông tin một cửa quốc gia (NSW), đảm bảo hàng hóa được xử lý dữ liệu trước khi xe đến biên giới. Phía Hải quan nỗ lực hoàn thiện kế hoạch đầu tư, mua sắm hệ thống máy móc chuyên dùng hiện đại (máy soi container, hệ thống camera AI, giám sát hành trình...) để đáp ứng yêu cầu quản lý phương tiện vận tải không người lái.

HC/Báo Tin tức và Dân tộc