Sóng tăng vốn ngân hàng thúc đẩy dư nợ trái phiếu doanh nghiệp tăng 15-20%

Theo báo cáo Tâm điểm trái phiếu tháng 3 vừa công bố, các chuyên gia từ FiinRatings nhận định áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp sẽ tập trung mạnh vào quý 3/2025, trong đó, nhóm bất động sản tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn nhất.

Tổng giá trị trái phiếu đến hạn trong năm 2025 chủ yếu dồn vào hai quý cuối năm, đặc biệt riêng tháng 8 và tháng 12 đã lên tới khoảng 35.000 tỷ đồng.

Trong quý 2, FiinRatings ước tính khoảng 40.600 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ đáo hạn. Trong đó, nhóm bất động sản dẫn đầu với 16.500 tỷ đồng (chiếm 40,7% tổng giá trị), theo sau là các lĩnh vực khác với 11.900 tỷ đồng (chiếm 29,2% tổng giá trị) và nhóm tổ chức tín dụng với 8.200 tỷ đồng (20,2% tổng giá trị).

Một số doanh nghiệp có lượng trái phiếu đến hạn lớn có thể kể đến VietinBank (4.950 tỷ đồng), WinCommerce (3.000 tỷ đồng), TNR Holdings (2.923 tỷ đồng) và Cho thuê tài sản TNL (2.862 tỷ đồng).

Ở chiều ngược lại, thị trường phát hành mới trong hai tháng đầu năm diễn biến khá trầm lắng. Tổng giá trị phát hành chỉ đạt 5.500 tỷ đồng với vỏn vẹn 4 đợt chào bán, giảm mạnh 44,1% so với cùng kỳ năm trước.

Đặc biệt, tháng 2 không có bất kỳ đợt phát hành nào trên cả thị trường riêng lẻ lẫn công chúng do trùng với kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán. Hầu hết lượng trái phiếu mới đến từ các tổ chức tín dụng nhằm bổ sung vốn cấp 2, chiếm áp đảo 94,6% tổng giá trị.

FiinRatings dự báo, trong năm 2025, các ngân hàng sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu để đáp ứng nhu cầu vốn cho tăng trưởng tín dụng. Bên cạnh đó, việc giảm lãi suất tiết kiệm sẽ khiến khoảng cách giữa tốc độ tăng trưởng tín dụng và huy động tiền gửi ngày càng nới rộng, càng thúc đẩy nhu cầu phát hành trái phiếu trong khối ngân hàng.

Trong những tháng đầu năm 2025, thị trường trái phiếu thiếu vắng sự tham gia của nhóm doanh nghiệp phi tài chính. Bên cạnh đó, dự thảo sửa đổi Nghị định 155 với quy định chặt chẽ hơn về hệ số nợ đối với doanh nghiệp phát hành có thể ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn qua kênh phát hành ra công chúng.

Theo báo cáo từ FiinRatings, hoạt động mua lại trái phiếu doanh nghiệp trong hai tháng đầu năm đạt hơn 17.200 tỷ đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị mua lại trong tháng 2 chỉ còn 3.850 tỷ đồng, giảm mạnh 71,2% so với tháng 1 – mức thấp nhất trong vòng ba năm trở lại đây.

Mặc dù vậy, thị trường tiếp tục ghi nhận thêm 77 lô trái phiếu doanh nghiệp có vấn đề với tổng giá trị 5.540 tỷ đồng, tăng 2,32% so với quý 4/2024 và tăng 12,5% so với cùng kỳ năm trước. Dù mức tăng này đã chậm lại đáng kể, nhưng phần lớn (63,4%) vẫn đến từ nhóm bất động sản – nhóm vốn đã có nhiều lô trái phiếu phải giãn hoãn thanh toán trước đó và vẫn còn áp lực đáo hạn lớn trong 12 tháng tới. Điều này báo hiệu khả năng chậm trả hoặc tiếp tục giãn hoãn nợ trong năm 2025.

Một điểm tích cực là mặt bằng lãi suất huy động tiếp tục duy trì ổn định. Lãi suất bình quân kỳ hạn 12 tháng tại các ngân hàng quốc doanh không tăng trong suốt năm 2024 và đầu năm 2025, giúp các doanh nghiệp phát hành trái phiếu được hưởng lợi từ cơ chế lãi suất thả nổi.

Thực tế, từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, lãi suất huy động ít biến động sau khi đã giảm sâu trước đó. Các ngân hàng nhà nước giữ nguyên mức lãi suất từ sau đợt điều chỉnh mạnh vào tháng 4/2024, trong khi nhóm ngân hàng quốc doanh giảm nhẹ 4,6 điểm cơ bản vào đầu năm 2025, rồi tăng trở lại 1 điểm cơ bản trong tháng 2.

Nhờ đó, lãi suất phát hành trái phiếu không chịu thêm áp lực gia tăng, giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng chi phí lãi vay. Cùng với đó, hoạt động thị trường mở diễn ra tích cực, góp phần kiểm soát áp lực tỷ giá – dù tỷ giá vẫn đối diện nhiều biến động do nhu cầu ngoại tệ trong nước tăng cao và những bất ổn trong chính sách thương mại toàn cầu.

FiinRatings dự báo dư nợ trái phiếu doanh nghiệp sẽ tăng từ 15 - 20% trong năm nay, được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố quan trọng.

Thứ nhất, các ngân hàng thương mại tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu nhằm tăng vốn cấp 2, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng tín dụng theo định hướng của Chính phủ. Điều này diễn ra trong bối cảnh lãi suất huy động được kiểm soát chặt chẽ để tránh tăng cao.

Tuy nhiên, áp lực đảm bảo các chỉ tiêu an toàn vốn, như tỷ lệ LDR và quy định về sử dụng vốn ngắn hạn cho vay dài hạn, sẽ đặt ra thách thức cho hệ thống ngân hàng. Dù một số ngân hàng có kế hoạch tăng vốn cấp 1, quá trình này cần nhiều thời gian và phụ thuộc vào diễn biến thị trường chứng khoán.

Thứ hai, các quy định mới về phát hành trái phiếu riêng lẻ và chào bán đại chúng, dự kiến có hiệu lực trong nửa cuối năm 2025, sẽ giúp nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp, đồng thời thu hút thêm nhà đầu tư khi lãi suất tiết kiệm tiếp tục duy trì ở mức thấp.

Thứ ba, nhu cầu tái tài trợ và tái cấu trúc vốn của các doanh nghiệp trong những ngành thâm dụng vốn lớn như bất động sản, năng lượng, xây dựng và vật liệu xây dựng sẽ gia tăng trong các quý tới, tạo thêm động lực cho thị trường trái phiếu.

Thứ tư là các ngân hàng vẫn là người mua chính đối với trái phiếu doanh nghiệp. Việc có chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cao sẽ làm cơ sở để các ngân hàng thương mại gia tăng tỷ trọng đầu tư hoặc cấu trúc tín dụng dưới hình thức trái phiếu doanh nghiệp. Và cuối cùng là sự tham gia của các định chế tài chính trung gian như bảo lãnh thanh toán vào các lô trái phiếu hạ tầng.

Bảo Châu