Sự cố với máy bay chở khách Sukhoi SuperJet 100 tăng gấp đôi chỉ sau 2 năm

Sự cố kỹ thuật liên quan đến máy bay chở khách Sukhoi SuperJet 100 đang tăng mạnh, con số đáng buồn gia tăng đột biến theo từng năm: nếu như năm 2021 chỉ có 134 lỗi được ghi nhận thì sang năm 2022, con số tăng lên 181 và tới năm 2023, đạt tới con số 289.

Thống kê trên không tính đến những yếu tố bên ngoài như chim đâm, số lượng sự cố lớn nhất liên quan đến vấn đề động cơ, trong đó các phi công báo cáo "tình trạng vận hành thất thường", "không khởi động", "rung" và "cháy" tới 146 lần kể từ đầu năm 2021.

Đứng thứ hai về số sự cố là hệ thống càng đáp khi chỉ trong vòng 3 năm, có ít nhất 88 trường hợp “hư hỏng bộ phận đáp”, “không rút được càng” và “không thể mở rộng” đối với thiết bị hạ cánh.

Vấn đề cần quan tâm nữa là vào đầu năm 2024, số lượng báo cáo về sự cố kỹ thuật bất ngờ giảm mạnh. Từ tháng 1 đến tháng 5, trung bình xảy ra 4,8 sự cố/tháng, trong khi năm 2023, con số ở mức 24 đơn vị. (Ảnh: Sukhoi Superjet 100 bốc cháy sau khi hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Moskva hồi tháng 5/2019.)

Mặc dù vậy ngay khi bắt đầu mùa hè, số liệu thống kê bắt đầu tăng trở lại, cụ thể là 13 trường hợp được ghi nhận vào tháng 6, và trong 16 ngày đầu tiên của tháng 7 đã xảy ra tới 20 sự cố.

Sự gia tăng số lượng sự cố kỹ thuật đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về độ tin cậy và an toàn trong hoạt động của máy bay Sukhoi SuperJet 100, đặc biệt sau vụ rơi phi cơ gần đây làm 3 thành viên phi hành đoàn thiệt mạng.

Vào ngày 12/7/2024, chiếc máy bay chở khách Sukhoi SuperJet 100, thuộc sở hữu của Tập đoàn Gazprom đã bị rơi tại Kolomna, gần Moskva, đây là vụ tai nạn thứ ba của loại phi cơ dân dụng này gây thương vong về người,

Phi cơ đang thực hiện chuyến bay kỹ thuật sau khi tiến hành sửa chữa động cơ theo lịch trình ở Lukhovitsy cùng với 3 thành viên phi hành đoàn. Vào thời điểm xảy ra thảm họa, nó mới hoạt động được 10 năm. Theo đánh giá, nguyên nhân là do sự cố ở động cơ.

Việc hai động cơ cùng lúc bị hỏng trên một chiếc máy bay vừa sửa chữa là tình huống cực kỳ hiếm gặp. Ngay cả việc một trong các động cơ bị hỏng cũng khó lòng dẫn tới thảm họa bởi vì máy bay có thể tiếp tục hành trình và hạ cánh, vậy chuyện gì đã xảy ra?

Lời giải thích đơn giản nhất cho trường hợp tai nạn mới nhất của máy bay chở khách Sukhoi SuperJet 100, đến thời điểm hiện tại dường như đều hướng đến động cơ SaM146 của Pháp.

Máy bay chở khách Sukhoi Superjet 100 mặc dù mang thương hiệu Nga nhưng về cơ bản là một thiết kế được tạo ra từ các linh kiện nhập khẩu, trong số đó có tới 3/4 số thiết bị có nguồn gốc phương Tây.

Ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đối với chiếc máy bay này sau khi phương Tây đưa ra các lệnh trừng phạt đối với ngành hàng không Nga chính là động cơ phản lực cánh quạt SaM146 (SM 146).

Đơn vị phát triển động cơ nói trên là công ty PowerJet SA, một liên doanh Pháp - Nga được thành lập giữa NPO Saturn và công ty Snecma của Pháp, có văn phòng tại Paris.

Từ tháng 2/2022, Pháp đã ngừng cung cấp linh kiện và dịch vụ bảo trì động cơ SaM146. Trước đây, chúng được lắp ráp hoặc thay thế theo chế độ bảo hành. Điều này dẫn tới việc nhiều máy bay Sukhoi Superjet 100 phải "nằm đất" vì Nga không nắm trong tay công nghệ lõi.

Tới tháng 4/2023, Hiệp hội các nhà khai thác vận tải hàng không (AEVT) Nga đã viết đơn kêu gọi Chính phủ Nga hỗ trợ công ty UEC - Saturn phát triển động cơ thay thế loại SaM146.

Cần nói thêm, thực tế là từ tháng 6/2022, Công ty UEC - Saturn đã nhận được chứng chỉ từ Cơ quan Vận tải Hàng không Liên bang Nga với tư cách là nhà phát triển các sửa đổi đối với động cơ SaM146.

Mặc dù vậy chứng chỉ này chỉ cấp phép cho họ thực hiện một vài thay đổi nhỏ ví dụ như cập nhật danh mục phụ tùng thay thế, phát hành bản tin dịch vụ, làm rõ tài liệu sửa chữa...

Còn nếu muốn đạt được tư cách nhà phát triển động cơ thì công ty phải làm được mọi việc bao gồm khôi phục tình trạng kỹ thuật, kéo dài tuổi thọ thiết bị, và một vài nội dung khác không được quy định trong tài liệu vận hành.

UEC - Saturn hiện không thể sản xuất phiên bản nội địa hóa của động cơ SaM146, thậm chí năng lực bảo trì cũng chưa đạt chuẩn, việc cố gắng cho máy bay hoạt động khi chứng chỉ an toàn chưa được cấp là nguyên nhân chính dẫn tới sự cố nghiêm trọng.

Trong thời gian tới, có lẽ Nga phải mạnh dạn cho phi đội Sukhoi SuperJet 100 của mình ngừng bay trong thời gian dài cho tới khi khắc phục được toàn bộ những lỗi kỹ thuật, bởi rõ ràng số liệu thống kê như trên cho thấy quá rủi ro khi cố gắng vận hành.

Để máy bay tiếp tục chở khách trong tương lai, Nga đang đặt cược vào động cơ PD-8 "hoàn toàn nội địa", nhưng ít nhất phải sang năm 2025 công việc thử nghiệm mới hoàn thành, đây là khoảng trống mà Moskva buộc phải chấp nhận.

Việt Dũng