Sự thật đằng sau cơn sốt dầu dừa: Có đáng để thay thế dầu ăn truyền thống?

Không ít người tin rằng dùng dầu dừa thay dầu ăn sẽ giúp giảm cân và tốt cho tim mạch. Tuy nhiên, sự thật khoa học lại cho thấy điều ngược lại, dầu dừa không hẳn là lựa chọn lý tưởng cho mọi bữa ăn đặc biệt là món chiên rán.

Trong vài năm trở lại đây, dầu dừa trở thành sản phẩm “hot” được nhiều người ưa chuộng, không chỉ trong làm đẹp mà cả trong chế biến thực phẩm. Dầu dừa được chiết xuất từ cơm dừa khô, chứa khoảng 90% chất béo bão hòa, chủ yếu là axit lauric, cùng một số chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCTs).

Các nghiên cứu cho thấy axit lauric có khả năng kháng khuẩn, hỗ trợ tăng cholesterol “tốt” (HDL) và giúp chuyển hóa năng lượng nhanh hơn. Chính vì vậy, nhiều người tin rằng dầu dừa là lựa chọn “lành mạnh hơn” so với dầu ăn thông thường như dầu đậu nành, dầu hướng dương hay dầu cọ.

Ảnh minh họa

Dầu dừa khác gì với dầu ăn truyền thống?

Điểm khác biệt lớn nhất giữa dầu dừa và dầu ăn truyền thống nằm ở thành phần chất béo, nhiệt độ chịu nhiệt, và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Dầu dừa chứa đến khoảng 90% chất béo bão hòa, chủ yếu là axit lauric. Đây là loại chất béo có cấu trúc bền vững, khó bị oxy hóa khi gặp nhiệt độ cao, nhưng lại dễ làm tăng lượng cholesterol trong máu, đặc biệt là cholesterol “xấu” (LDL). Tuy nhiên, mặt tích cực là dầu dừa cũng giúp tăng cholesterol “tốt” (HDL), nên nếu dùng với lượng nhỏ, nó vẫn có lợi cho sức khỏe.

Trong khi đó, dầu ăn truyền thống như dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu cải hay dầu ô liu lại chứa chủ yếu chất béo không bão hòa. Loại chất béo này có tác dụng giảm cholesterol xấu, hỗ trợ bảo vệ tim mạch và ổn định huyết áp. Chính vì vậy, các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyên nên dùng nhóm dầu này trong nấu ăn hằng ngày.

Thứ hai, nhiệt độ bốc khói của hai loại dầu cũng khác nhau. Dầu dừa có điểm bốc khói khoảng 175°C, thấp hơn nhiều so với dầu ăn truyền thống (dao động từ 180–230°C tùy loại). Điều này có nghĩa là dầu dừa không thích hợp để chiên, rán lâu ở nhiệt độ cao, vì dễ bị cháy và tạo ra các chất độc hại. Ngược lại, dầu ăn truyền thống chịu nhiệt tốt hơn, nên phù hợp cho các món chiên xào hoặc nấu nướng thông thường.

Thứ ba, về mùi vị và khả năng kết hợp món ăn, dầu dừa có mùi thơm đặc trưng, hơi béo và ngậy, nên khi dùng trong nấu ăn có thể làm thay đổi hương vị món ăn. Nó thường được dùng trong món bánh, cà ri hoặc món ngọt. Trong khi đó, dầu ăn thông thường có mùi vị trung tính, dễ kết hợp với nhiều nguyên liệu khác nhau, phù hợp cho đa dạng món ăn Việt.

Dầu dừa tốt nhưng không nên thay thế hoàn toàn dầu ăn truyền thống. Dầu dừa thích hợp dùng trong lượng nhỏ, cho món trộn, nấu nhẹ hoặc làm đẹp, còn dầu ăn truyền thống vẫn là lựa chọn an toàn hơn cho việc nấu nướng hằng ngày.

Những lợi ích thật sự của dầu dừa

Không thể phủ nhận dầu dừa có nhiều công dụng hữu ích nếu sử dụng đúng cách và đúng lượng:

Hỗ trợ giảm cân nhẹ ở người ăn kiêng

Một số nghiên cứu cho thấy MCTs trong dầu dừa giúp cơ thể chuyển hóa nhanh hơn, từ đó hạn chế tích tụ mỡ thừa. Tuy nhiên, hiệu quả này chỉ rõ rệt khi dùng lượng nhỏ (1–2 muỗng/ngày) và kết hợp chế độ ăn khoa học.

Tăng cường hệ miễn dịch

Axit lauric trong dầu dừa có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, giúp bảo vệ cơ thể khỏi một số vi sinh vật gây bệnh.

Tốt cho da và tóc

Dầu dừa được dùng phổ biến trong làm đẹp: dưỡng ẩm, tẩy trang, ủ tóc, trị khô môi, nhờ khả năng cấp ẩm và chống oxy hóa nhẹ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), các loại dầu chứa nhiều chất béo bão hòa – bao gồm dầu dừa và dầu cọ – không nên dùng làm nguồn chất béo chính trong chế độ ăn hằng ngày.

AHA khuyến nghị: “Người trưởng thành chỉ nên để chất béo bão hòa chiếm dưới 10% tổng năng lượng mỗi ngày. Thay vào đó, nên ưu tiên dầu thực vật không bão hòa như dầu oliu, dầu hạt cải, dầu hướng dương để tốt cho tim mạch.”

Điều đó có nghĩa là, dầu dừa chỉ nên được xem như thực phẩm bổ trợ, chứ không phải thay thế hoàn toàn dầu ăn truyền thống.

Cách sử dụng dầu dừa đúng và an toàn

Để tận dụng lợi ích mà vẫn bảo vệ sức khỏe, bạn nên:

- Dùng lượng vừa phải: 1–2 muỗng canh/ngày là đủ.

- Không chiên rán ở nhiệt độ cao, chỉ nên dùng cho món nấu, xào nhẹ hoặc làm salad.

- Chọn dầu dừa nguyên chất (Virgin Coconut Oil), ép lạnh, bảo quản nơi thoáng mát.

- Kết hợp nhiều loại dầu ăn khác nhau trong tuần để cân bằng dinh dưỡng.

- Không lạm dụng với người mắc bệnh tim mạch, mỡ máu cao hoặc tiểu đường.

Dầu dừa là nguồn chất béo tự nhiên có nhiều công dụng, đặc biệt hữu ích trong làm đẹp và chế biến món ăn nhẹ. Tuy nhiên, việc thay thế hoàn toàn dầu ăn truyền thống bằng dầu dừa là không nên, vì nguy cơ tăng cholesterol xấu và gây hại tim mạch khi dùng lâu dài.

Hoàng Ly