Sửa đổi Luật Dự trữ quốc gia: Bổ sung quy định về dự trữ chiến lược, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 17/11, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

Bổ sung dự trữ quốc gia, dự trữ chiến lược để bảo đảm tự chủ chiến lược quốc gia

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, về mục tiêu dự trữ quốc gia, bên cạnh kế thừa quy định của Luật Dự trữ quốc gia 2012, lần sửa đổi này bổ sung thêm mục tiêu: "Thực hiện dự trữ chiến lược để quản lý, khai thác, huy động, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế; là công cụ điều tiết thị trường để đảm bảo nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả theo quy luật thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa".

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. (Ảnh: DUY LINH)

Về ngân sách nhà nước chi cho dự trữ quốc gia, dự thảo Luật quy định những nội dung chi dự trữ quốc gia sử dụng từ nguồn dự phòng và chuyển nguồn sang năm sau để phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước năm 2025.

Liên quan chiến lược, danh mục dự trữ quốc gia, dự thảo Luật đã rà soát, sửa đổi và bổ sung nguyên tắc xây dựng chiến lược, nguồn lực dự trữ quốc gia, đáp ứng mục tiêu ổn định và phát triển kinh tế-xã hội. Đồng thời, thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để: Luật chỉ quyết định mục tiêu, yêu cầu, tiêu chí và giao Chính phủ quy định danh mục hàng dự trữ quốc gia, danh mục hàng dự trữ chiến lược để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ.

Đối với hoạt động quản lý, sử dụng hàng dự trữ quốc gia, dự thảo Luật quy định về thẩm quyền quyết định nhập, xuất của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ quản lý hàng dự trữ quốc gia.

Đối với mua, bán hàng dự trữ quốc gia, lần sửa đổi này không quy định lại các quy định về pháp luật đấu thầu, đấu giá đã được quy định tại các văn bản pháp luật về đấu thầu, đấu giá. Việc mua, bán hàng dự trữ quốc gia do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý được thực hiện theo các quy định đặc thù trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

Về bảo quản hàng dự trữ quốc gia, dự thảo Luật bỏ yêu cầu hàng dự trữ quốc gia phải được cất giữ riêng, sửa đổi phương thức quản lý từ việc ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hàng dự trữ quốc gia thành quy định về bảo quản hàng dự trữ quốc gia, bảo đảm đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi khi tổ chức thi hành pháp luật.

Quang cảnh phiên họp sáng 17/11. (Ảnh: DUY LINH)

Đối với công tác quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược, theo Bộ trưởng Tài chính, đây là những nội dung bổ sung mới. Dự thảo luật đã quy định những nội dung mang tính cơ chế, nguyên tắc về nhập, xuất, mua, bán, bảo quản, cất giữ hàng dự trữ chiến lược và giao Chính phủ quy định cụ thể trong từng thời kỳ để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế.

Dự thảo cũng quy định việc thực hiện xã hội hóa thông qua hoạt động nhập, mua, cất giữ từ nguồn hợp pháp tại đơn vị, doanh nghiệp và được Nhà nước hỗ trợ các khoản chi phí quản lý, bảo quản, thuế, lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật.

Cùng với đó, dự thảo luật đã cắt giảm tối đa các thủ tục không cần thiết, không rõ thẩm quyền và không quy định thêm; phân cấp, phân quyền triệt để về ban hành danh mục hàng dự trữ quốc gia, hàng dự trữ chiến lược, quyết định nhập, xuất hàng dự trữ quốc gia, quy định về bảo quản, định mức kinh tế kỹ thuật xuất, nhập hàng dự trữ quốc gia.

Rà soát toàn diện các quy định về dự trữ chiến lược quốc gia

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nêu rõ, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Về phạm vi sửa đổi Luật, dự thảo luật đã tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm 2/6 thủ tục hành chính. Nhiều thủ tục khác được đơn giản hóa.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo rà soát, hoàn thiện các quy định của dự thảo Luật, đặc biệt là các chính sách mới như dự trữ chiến lược, xã hội hóa dự trữ quốc gia và các nội dung liên quan đến phân cấp, phân quyền, bảo đảm tính khả thi và đồng bộ.

Về dự trữ chiến lược, cơ quan thẩm tra nhận thấy, đây là nội dung quan trọng nhằm thể chế chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 39 và Kết luận 115. Các quy định, đặc biệt là quy định về quản lý và sử dụng hàng dự trữ đã cơ bản cụ thể hóa mục tiêu xây dựng dự trữ chiến lược.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi, thống nhất và đáp ứng yêu cầu đặt ra trong bối cảnh mới, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về: nguyên tắc quản lý hàng dự trữ chiến lược; chính sách của Nhà nước đối với dự trữ chiến lược; danh mục hàng dự trữ chiến lược, mức dự trữ chiến lược phù hợp với từng giai đoạn; ứng dụng khoa học công nghệ trong dự trữ chiến lược; phương thức, công cụ và cơ chế điều tiết thị trường dự trữ chiến lược đối với các loại tài nguyên, khoáng sản quan trọng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. (Ảnh: DUY LINH)

Về xã hội hóa dự trữ quốc gia, theo cơ quan thẩm tra, dự thảo Luật đã có bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy xã hội hóa các hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần đa dạng hóa nguồn lực, nâng cao tính linh hoạt và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Song, các quy định về chính sách của Nhà nước đối với xã hội hóa dự trữ quốc gia hiện mới dừng lại ở mức khuyến khích, tạo điều kiện, chưa bao quát các cơ chế hỗ trợ cần thiết. Đặc biệt còn thiếu các ưu đãi tài chính như thuế, tín dụng, cũng như các quy định đối với trường hợp xã hội hóa gắn với bí mật nhà nước.

Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung các quy định về ưu đãi tài chính, tín dụng, cơ chế mua lại và luân phiên hàng dự trữ, cơ chế chia sẻ rủi ro, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Đồng thời, hoàn thiện quy định về thanh tra, kiểm tra, giám sát và cơ chế huy động nguồn lực ngoài ngân sách, nhằm bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả và bền vững của dự trữ quốc gia.

Về ngân sách nhà nước chi cho dự trữ quốc gia, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục hoàn thiện các quy định về thẩm quyền quyết định chi, lập dự toán chi và nội dung ngân sách nhà nước chi cho hoạt động quản lý dự trữ quốc gia. Quy định rõ nguyên tắc và cơ chế quản lý, hạch toán nguồn thu từ việc sử dụng dự trữ chiến lược để kinh doanh phục vụ mục tiêu điều tiết thị trường, phân định rõ giữa nguồn chi cho dự trữ nhằm đáp ứng yêu cầu đột xuất cấp bách và nguồn chi phục vụ mục tiêu dự trữ chiến lược.

Đối với thời điểm có hiệu lực, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ đẩy nhanh tiến độ xây dựng các văn bản quy định chi tiết, quy định thời điểm có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Các văn bản hướng dẫn cần kịp thời thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng về dự trữ chiến lược, bảo đảm các chủ trương và quy định của Luật sớm đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả.

VĂN TOẢN