Sửa Luật Công đoàn để đáp ứng hoạt động trong tình hình mới

Dự án Luật Công đoàn (sửa đổi) đang được trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 7. Qua thảo luận tại tổ, nhiều đại biểu bày tỏ nhất trí về sự cần thiết phải sửa đổi Luật Công đoàn năm 2012 để tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về đổi mới tổ chức và hoạt động Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới.

Khắc phục những hạn chế

Đồng thời, khắc phục những vướng mắc, bất cập từ thực tiễn, tiếp cận và xử lý các vấn đề mới phát sinh, tạo cơ sở cho sự đổi mới và nâng cao vị thế, hiệu quả hoạt động của tổ chức Công đoàn trong giai đoạn hiện nay; bảo vệ tốt hơn cho đoàn viên, người lao động.

Góp ý vào dự án Luật, đại biểu Lương Văn Hùng (Đoàn tỉnh Quảng Ngãi) cho rằng, dự thảo Luật quy định Công đoàn được đại diện cho tập thể và cá nhân người lao động khởi kiện ra Tòa án để bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng bị xâm phạm là cần thiết trong giai đoạn hiện nay, nhất là các vụ việc bảo vệ quyền lợi của người lao động khi bị doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội.

Đại biểu Lương Văn Hùng (Đoàn tỉnh Quảng Ngãi). Ảnh: Quốc hội.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi, đại biểu đề nghị sửa nội dung này theo hướng: Công đoàn được đại diện cho tập thể và cá nhân người lao động để khởi kiện Tòa án theo yêu cầu của người lao động, tức là chỉ cần có đơn yêu cầu mà không cần hợp đồng, giấy ủy quyền…

Đồng thời, quy định Công đoàn cấp trên trực tiếp có quyền đại diện khởi kiện để bảo vệ quyền lợi cán bộ Công đoàn cơ sở khi cán bộ công đoàn bị người sử dụng lao động sa thải trái pháp luật.

Về chức năng giám sát của Công đoàn, đại biểu cho biết, Hiến pháp năm 2013, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015, Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã nêu rõ: Nhiệm vụ, quyền hạn của Công đoàn là chủ trì giám sát, phản biện xã hội đối với các vấn đề liên quan trực tiếp đoàn viên, người lao động.

Do đó, đại biểu Lương Văn Hùng đề nghị sửa đổi Khoản 1 Điều 16 của dự thảo Luật như sau: Công đoàn các cấp chủ trì thực hiện giám sát, hoặc tham gia, phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp giám sát việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động và tổ chức Công đoàn.

Tăng quyền chủ động giám sát của Công đoàn

Đại biểu Võ Mạnh Sơn (Đoàn tỉnh Thanh Hóa) cũng đề nghị tăng quyền chủ động giám sát của Công đoàn Việt Nam tại Điều 16 dự thảo Luật, theo hướng: “Công đoàn thực hiện giám sát hoặc tham gia, phối hợp với Mặt trận Tổ quốc các cấp và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động và tổ chức Công đoàn”.

Đại biểu Võ Mạnh Sơn (Đoàn tỉnh Thanh Hóa). Ảnh: Quốc hội.

Đại biểu cho biết, ngay từ Luật Công đoàn 1957 đã quy định Công đoàn có quyền “giám sát việc thi hành các hợp đồng đã ký kết và luật lệ về sản xuất kinh doanh, về quyền lợi của công nhân, viên chức”.

Luật Công đoàn 1990 quy định Công đoàn có quyền “kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hợp đồng lao động, tuyển dụng, cho thôi việc, tiền lương, tiền thưởng, bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội và các chính sách liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động”; “giám sát việc ký kết và thực hiện hợp đồng lao động”.

“Hiện nay, theo chủ trương, nghị quyết của Đảng, các quy định pháp luật, Công đoàn là chủ thể vừa có tư cách trực tiếp, chủ trì giám sát; vừa phối hợp giám sát đối với cơ quan, tổ chức, đơn vị”, đại biểu Võ Mạnh Sơn cho biết.

Cũng theo đại biểu, trong hệ thống pháp luật Việt Nam, ngoài quy định tại Điều 10 Hiến pháp 2013, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật An toàn, vệ sinh lao động, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Khiếu nại đều có quy định về quyền giám sát của tổ chức Công đoàn về những vấn đề liên quan đến quyền, lợi ích của đoàn viên, người lao động trong quan hệ lao động.

Đặc biệt, khoản 4 Điều 88 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở quy định quyền, trách nhiệm của Công đoàn Việt Nam các cấp như sau: “Thực hiện giám sát, phản biện xã hội đối với việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở của đoàn viên Công đoàn”.

Luật Mặt trận Tổ quốc quy định “các tổ chức chính trị - xã hội chủ trì giám sát” nội dung liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên, quyền, trách nhiệm của tổ chức mình “theo đề nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và quy định của pháp luật”.

“Trong nhiệm kỳ XII (2018 - 2023), Công đoàn đã thực hiện giám sát hơn 166 nghìn cuộc, hơn 27 nghìn người được giải quyết về các chế độ, chính sách với tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ là hơn 113 tỷ đồng. Quy định này đảm bảo sự thống nhất, phù hợp với chủ trương của Đảng và hệ thống pháp luật Việt Nam”, đại biểu Võ Mạnh Sơn nói.

Phương Thảo