Sức mạnh của dân tộc

Yêu nước vốn là tình cảm tự nhiên của con người, bởi ai sinh ra và lớn lên đều có sự gắn kết với cộng đồng, với thiên nhiên, quê hương, xứ sở…

Vượt mọi khó khăn

Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin định nghĩa yêu nước là "một trong những tình cảm sâu sắc nhất, đã được củng cố qua hàng trăm, hàng ngàn năm tồn tại của các tổ quốc biệt lập".

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng tổng kết "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước".

Yêu nước là thái độ trân trọng hiện tại và sống xứng đáng với quá khứ, hướng đến tương lai trong tâm thế tự hào là người Việt Nam. Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Hơn 80 năm đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc, khi đất nước vừa có tên trên bản đồ đã rơi vào tình thế "ngàn cân treo sợi tóc", những người dân yêu nước từ Nam Bộ đến cả nước đã đứng lên "đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ gìn nền tự do và độc lập".

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11-6-1948) đã chỉ rõ "bổn phận của người dân Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh; bất kỳ làm việc gì, đều cần phải thi đua nhau".

Người cũng yêu cầu "Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: Quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa". Bởi suy cho cùng "Tất cả mọi việc ích lợi cho dân sinh quốc kế, quan hệ với kháng chiến, kiến quốc, ta đều phải thi đua".

Động lực to lớn

Thi đua yêu nước là một trong những biện pháp của quá trình vận động cách mạng. Suốt 30 năm kháng chiến kiến quốc (1945-1975), người Việt Nam đã thực hiện theo lời kêu gọi của Bác Hồ "Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua".

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, nhiều phong trào thi đua đã được phát động như "Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm", "Thi đua giết giặc lập công", "Thi đua ái quốc, kháng chiến nhất định thắng lợi"…

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phong trào "Ba sẵn sàng", "Ba đảm đang", "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người" ở hậu phương; "Xe chưa qua, nhà không tiếc", "Năm xung phong", "Nhằm thẳng quân thù mà bắn", "Bám thắt lưng địch mà đánh" ngoài tiền tuyến, cùng nhiều phong trào thi đua khác trở thành hành động cách mạng của các tầng lớp quân dân trên cả hai miền Nam - Bắc.

Phong trào thi đua yêu nước trong kháng chiến cứu nước đã trở thành động lực to lớn để động viên toàn quân toàn dân hăng hái lao động sản xuất và chiến đấu, đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến. Đó cũng là cơ sở tạo thành sức mạnh để đất nước vượt qua khó khăn gian khổ, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn và kế hoạch chiến tranh của thực dân, đế quốc và tay sai trong chiến tranh.

Sức mạnh thi đua yêu nước đã góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu và Đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Tự hào là người Việt Nam

Từ sau năm 1975 đến nay, sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng có chuyển biến lớn từ đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước đến quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Thực tiễn cách mạng Việt Nam trong nửa thế kỷ hòa bình, đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế khác với 30 năm vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Nhưng, lòng nồng nàn yêu nước vẫn là một truyền thống quý báu của dân tộc ta và thi đua yêu nước luôn là động lực phát triển đất nước.

Thi đua yêu nước thời nào cũng nhằm mục đích vì hạnh phúc cho dân, cho nên cách làm là dựa vào "Lực lượng của dân, tinh thần của dân". Thời kháng chiến kiến quốc, thi đua yêu nước có đặc điểm riêng, thời hòa bình, xây dựng thì thi đua yêu nước là tham gia "Lao động giỏi, lao động sáng tạo", "Chung sức xây dựng nông thôn mới", "Đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", "Vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau", "Đẩy mạnh đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực"…

Tuổi trẻ xưa hăng hái "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước" và thấy "Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến chống quân thù"… Tuổi trẻ nay được hấp dẫn bởi các phong trào "Thanh niên tình nguyện", "Tuổi trẻ sáng tạo", "Hành trình theo bước chân những người anh hùng"…

Yêu nước ngày nay rõ ràng không chỉ là ý thức giữ gìn, bảo vệ những giá trị thiêng liêng cha ông đã đổ máu để gây dựng, mà còn là nhận thức sống biết ơn và có trách nhiệm để hành động học tập và cống hiến hết mình; là thái độ trân trọng hiện tại và biết sống xứng đáng với quá khứ, hướng đến tương lai trong tâm thế tự hào là người Việt Nam.

Thi đua toàn diện, không giới hạn

Thi đua yêu nước là động lực phát triển của đất nước, như Bác Hồ đã căn dặn "Tất cả mọi việc ích lợi cho dân sinh quốc kế, quan hệ với kháng chiến kiến quốc, ta đều phải thi đua. Thi đua phải là toàn dân, toàn diện". Xuân Kỷ Sửu (1949),

Người chúc mừng năm mới toàn dân "người người thi đua, ngành ngành thi đua, ngày ngày thi đua". Người yêu cầu "Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: Quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa".

Bác chỉ rõ giá trị thiết thực "Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân, và sẽ giúp ta dẹp tan mọi nỗi khó khăn và mọi âm mưu của địch để đi đến thắng lợi cuối cùng", nhưng Người cũng nhắc nhở đừng "Tưởng lầm rằng thi đua là một việc khác với những công việc làm hàng ngày. Thật ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua" và đừng "Tưởng lầm rằng thi đua chỉ nhất thời. Thật ra thi đua là phải trường kỳ".

Bác Hồ khẳng định chỉ có dưới chế độ dân chủ nhân dân và xã hội chủ nghĩa, dưới chế độ nhân dân lao động làm chủ nước nhà thì mới có phong trào thi đua, và thi đua ái quốc là ích lợi cho mình, ích lợi cho gia đình mình và ích lợi cho làng, cho nước, cho dân tộc. Như vậy, thi đua yêu nước là phong trào quần chúng rộng rãi của toàn dân.

Phong trào thi đua phải toàn diện, không giới hạn ở lĩnh vực, ngành nghề hay bất kỳ công việc nào, miễn là gắn với lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân. Thi đua phải đi đôi với đánh giá khen thưởng các tập thể, cá nhân điển hình, những nhân tố mới, con người mới.

(Còn tiếp)

Giá trị còn mãi

Đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng mặc dù còn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức nhưng không gì cản trở hay làm lu mờ được khát vọng phát triển đến hùng cường và thịnh vượng.

HÀ MINH HỒNG (Trường ĐH KHXH&NV - ĐHQG TP HCM)