Sưng đau cổ chân phải sau khi chơi bóng rổ, tái phát nhiều lần, bé trai 11 tuổi được phát hiện có bàn chân bẹt hai bên

Một trẻ nam 11 tuổi, được bố mẹ đưa tới khám tại khoa Chấn thương & Chỉnh hình, bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, vì sưng đau cổ chân phải sau khi chơi bóng rổ, tái phát nhiều lần trong 1 năm. Kết quả chụp MRI khớp cổ chân phát hiện rách bán phần dây chằng sên mác trước và mác gót. Trẻ không có chỉ định phẫu thuật và được chuyển khám chuyên khoa Vật lý trị liệu & Phục hồi chức năng. Tại đây, bác sĩ phát hiện trẻ có bàn chân bẹt hai bên, chân phải (chân trụ) mức độ nặng hơn chân trái.

Bàn chân bẹt là gì?

Sau khi thăm khám, bé trai 11 tuổi nói trên được điều trị vật lý trị liệu và tư vấn đeo băng chun cổ bàn chân, dừng chơi bóng rổ trong thời gian 1,5 tháng. Ngoài ra trẻ được tư vấn các bài tập vận động vùng cổ bàn chân và duy trì hình thức vận động: bơi 30 - 45 phút/ngày. Sau đó trẻ được tư vấn đi giày có trợ vòm chuyên dụng khi chơi bóng rổ kèm theo cường độ vận động và cách chăm sóc bàn chân sau khi chơi thể thao.

ThS.BS Nguyễn Thị Dung, Trưởng khoa Vật lý trị liệu & Phục hồi chức năng, bệnh viện Việt Pháp Hà Nội, cho biết bàn chân bẹt là tình trạng vòm bàn chân rất thấp hoặc không có vòm, nghĩa là một hoặc cả hai bàn chân có thể đặt phẳng trên mặt đất.

Theo BS Dung, tất cả trẻ sơ sinh đều có bàn chân bẹt khi sinh ra. Khoảng 20% trong số đó sẽ duy trì tình trạng này đến khi trưởng thành. Vòm bàn chân thường hình thành sau 5 tuổi.

Phân biệt bàn chân bẹt (ảnh trên) với bàn chân thường.

Nguyên nhân gây ra tình trạng bàn chân bẹt có thể do gene di truyền và do một số vấn đề nhất định làm tăng nguy cơ mắc chứng bàn chân bẹt, bao gồm: người mẹ tăng cân trong thai kỳ, hội chứng Down, bại não, chấn thương gân Achille, gãy xương vùng cẳng- bàn chân...

Bàn chân bẹt được phân thành một số loại khác nhau:

> Linh hoạt: Bàn chân bẹt linh hoạt là phổ biến nhất. Vẫn quan sát thấy bàn chân lõm khi ko chịu trọng lực và vòm biến mất khi đứng, đi.

> Cố hữu: bàn chân phẳng cả khi đứng (dồn trọng lượng lên bàn chân) hoặc khi ngồi (không dồn trọng lượng ở bàn chân). Tình trạng này thường phát triển trong những năm thiếu niên và trở nên trầm trọng hơn theo tuổi tác và khi vận động nhiều.

> Xương sên dọc: Một số em bé bị dị tật bẩm sinh được gọi là xương sên dọc ngăn cản hình thành vòm. Xương sên thay vì nằm ngang lại nằm dọc do vậy phần dưới của bàn chân giống như phần dưới của một chiếc ghế bập bênh.

Bàn chân bẹt là tình trạng vòm bàn chân rất thấp hoặc không có vòm.

Những dấu hiệu cha mẹ cần lưu ý

Nhiều trẻ có bàn chân bẹt không bị đau hoặc gặp các vấn đề khác nhưng một số loại bàn chân bẹt có thể gây đau. Cha mẹ có thể lưu ý các triệu chứng ở trẻ bao gồm:

Với trẻ nhỏ, trẻ chậm phát triển vận động so với các mốc tuổi.
Với trẻ lớn hơn, trẻ kêu đau ở bàn chân, cổ chân hoặc cẳng chân, đau cơ, khớp gối sau khi đi bộ hoặc chạy nhảy, vận động.
Trẻ có thể ngại, từ chối không dám chạy nhảy hoặc vận động cùng các bạn.
Trẻ thay đổi dáng đi
Bị trôi ngón chân (phần trước của bàn chân và các ngón chân hướng ra ngoài).

Cha mẹ có thể quan sát các bất thường này ở trẻ và đưa trẻ tới khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác trẻ có bị bàn chân bẹt và có cần điều trị hay can thiệp không. Các bác sĩ có thể khám lâm sàng, đánh giá tư thế, khả năng vận động của trẻ, đánh giá bàn chân bằng các bài kiểm tra, đánh giá áp lực bàn chân, kết hợp chẩn đoán hình ảnh để đưa ra kết luận và phương pháp can thiệp chính xác.

Cha mẹ nên đưa con tới khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác.

Bàn chân bẹt được can thiệp hoặc điều trị như thế nào?

Theo BS. Dung, không phải trường hợp nào cũng cần can thiệp. Nếu bàn chân bẹt gây đau hoặc các vấn đề khác như vẹo cột sống, dáng đi bất thường thì mới cần được can thiệp điều trị.

Các phương pháp điều trị bao gồm điều trị không xâm lấn:

-Vật lý trị liệu để hỗ trợ giảm tình trạng viêm tại chỗ, kéo giãn và tăng cường gân và cơ, cải thiện tính linh hoạt và khả năng vận động khớp.

-Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), nghỉ ngơi và chườm đá để giảm viêm và đau.

-Các thiết bị hỗ trợ như dụng cụ chỉnh hình bàn chân (đế nâng vòm) và giày được thiết kế riêng.

Hiếm khi trẻ cần phẫu thuật để khắc phục bàn chân bẹt hoặc các vấn đề về xương hoặc gân. Trẻ chỉ được chỉ định phẫu thuật khi bàn chân bẹt gây ảnh hưởng tới chức năng vận động và sinh hoạt, cũng như cần xét đến các yếu tố khác như bàn chân trẻ đã phát triển hoàn thiện, và không đáp ứng với điều trị không xâm lấn.

BS Dung lưu ý cha mẹ không tự ý nắn chỉnh cho con hay mua lót giày cho bàn chân bẹt để con sử dụng trước khi thăm khám với bác sĩ chuyên khoa.

BS Nguyễn Thị Dung cho biết, để giúp các bậc cha mẹ phát hiện sớm và hiểu rõ hơn về bệnh này, sáng thứ 7, ngày 21/6 bệnh viện Việt Pháp Hà Nội tổ chức hội thảo về sự phát triển của trẻ và các vấn đề vận động, hoạt động chức năng chưa hoàn thiện cần nhận biết sớm. Cha mẹ quan tâm đăng kí hội thảo tại https://bit.ly/bephattrienkhoemanh.

G.Võ