Dọc theo tuyến đường ven biển từ Bắc vào Nam tỉnh Quảng Trị, suốt một dãy Đại Trường Sa ngày xưa (vùng cát từ cửa Nhật Lệ đến Cửa Tùng theo Ô Châu cận lục của Dương Văn An) , nơi chỉ có 'chang chang cồn cát nắng trưa...' nay đã được thay thế bằng tấm áo xanh phi lao, keo, tràm phủ kín đất trống, đồi cát. Mỗi buổi sáng đẹp trời, khi bình minh lên, những tia nắng sớm rải đều xuống vạt rừng trên cát trắng, tôi lại mường tượng đến một vũ điệu xanh đầy sức sống. Để rồi một ngày, tôi quyết định đi tìm những con người âm thầm dệt nên màu xanh ấy.
Hình thành và gắn bó với dòng sông Cánh Hòm, làng Mai Xá Thị, xã Gio Mai, huyện Gio Linh tuy không phải là một hương thôn nông nghiệp tiếng tăm với ruộng đồng cò bay thẳng cánh hay khoa bảng lẫy lừng nhưng vẫn là một làng cổ phong hóa lâu đời, tuy tên gọi chưa được lan truyền rộng rãi nhưng cũng đáng được tìm hiểu vì phong cảnh hữu tình, giao thông thuận tiện: nhất cận thị, nhị cận giang, con người lại thuần hậu, chăm chỉ, biết thích nghi với nhiều nghề nghiệp khác nhau.
Từ thế kỷ 15-17, nhà nước phong kiến Việt Nam đã thực thi chủ quyền của mình trên một vùng lãnh hải rộng lớn, trong đó có quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thông qua các biện pháp như thu thuế tàu thuyền buôn nước ngoài; thiết lập đội hải quân Hoàng Sa, hàng năm ra khai thác hải sản, tìm vớt cổ vật, hàng hóa từ những chiếc tàu bị đắm trên vùng Biển Đông …