Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến viết sai chính tả, trong đó một phần do phát âm không chuẩn, không nắm được nghĩa yếu tố cấu tạo từ. Sau đây là một số trường hợp người viết cần chú ý để tránh sai sót.
Có một người kể với tôi rằng: Cô ấy đã xăm một dấu chấm phẩy trên cổ tay trái. Khi nhìn thấy hình xăm nhỏ nhắn đó, nhiều người thường tò mò hỏi về ý nghĩa của nó.
Trong tiếng Việt, 'thuốc thang' được dùng với hai nghĩa: 1- Danh từ, có nghĩa như thuốc men (thường gắn với vị thuốc đông y), như 'chăm lo thuốc thang', 'bệnh thế này thì thuốc thang nào trị nổi'; 2- Động từ, chỉ việc chữa bệnh bằng các loại thuốc, ví dụ: 'Chạy vạy khắp nơi để thuốc thang mà bệnh vẫn chưa khỏi',...
Trong tiếng Việt, rất nhiều từ ghép đẳng lập bị nhận lầm là từ láy. Sau đây là một số trường hợp mà nhóm biên soạn Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Khoa học Xã hội - 2011) đã thu thập và giải nghĩa (phần sau gạch đầu dòng để trong ngoặc kép là nguyên văn của từ điển; phần xuống dòng là trao đổi của chúng tôi).
Đề thi môn tiếng Việt lớp 4 của một trường tiểu học ở TP Thanh Hóa (năm học 2021-2022), yêu cầu học sinh nhận diện từ láy như sau: 'Từ nào không phải từ ghép: A. châm chọc; B. vương vấn; C. phẳng lặng; D. nóng nực'.
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập 'miếu mạo' và giải thích: 'MIẾU MẠO dt. Miếu (nói khái quát). Tu sửa đền chùa, miếu mạo. '...cô tây Hoẻn dắt đức lang quân đi khắp đình chùa miếu mạo' (Ngô Tất Tố)'.
Ngày 21/8, TAND tỉnh Hậu Giang áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt, tuyên miễn hình phạt cho các bị cáo trong vụ án 'Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng', xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Hậu Giang.
Sau nhiều ngày xét xử, ngày 21/8, TAND tỉnh Hậu Giang tuyên án đối với các bị cáo trong vụ án 'Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng' xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hậu Giang.
Sau nhiều ngày xét xử, ngày 21/8, HĐXX TAND tỉnh Hậu Giang đã tuyên án đối với các bị cáo trong vụ án 'Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng', xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hậu Giang.
Sau nhiều ngày xét xử, ngày 21/8, TAND tỉnh Hậu Giang tuyên án đối với các bị cáo trong vụ án 'Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng', xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hậu Giang.
Hội đồng xét xử nhận định các bị cáo phạm tội lần đầu, có nhân thân tốt và bản thân có nhiều đóng góp trong quá trình công tác nên được xem xét miễn hình phạt.
Tòa đã áp dụng Điều 59 Bộ luật hình sự và khoản 3 Điều 5 Nghị quyết 03/2020 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao để miễn hình phạt cho các bị cáo trong vụ kit test ở Hậu Giang.
Hai từ 'mũ mãng' và 'mũ mão' đều được Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện ngôn ngữ học - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Giáo Dục - 1995) thu thập giải nghĩa:
Đại diện VKSND tỉnh Hậu Giang đề nghị mức án 3 năm tù nhưng cho hưởng án treo đối với cựu Giám đốc và cựu Trưởng Khoa xét nghiệm - Chẩn đoán hình ảnh - Thăm dò chức năng, CDC tỉnh Hậu Giang.
Nêu quan điểm luận tội, đại diện Viện KSND đánh giá, các bị cáo vi phạm quy định đấu thầu liên quan Công ty Việt Á, nhưng có nhiều tình tiết giảm nhẹ. Theo đó, viện kiểm sát đề nghị mức án 3 năm tù đối với cựu giám đốc CDC Hậu Giang, nhưng cho hưởng án treo.
Người dân Quảng Ngãi dù ở đâu, làm gì, cũng giữ giọng nói thân thương của quê hương mình.
Trong tiếng Việt 'lung tung' và 'linh tinh' là hai từ được xếp vào loại từ láy, trong đó các yếu tố cấu tạo từ đều không có khả năng độc lập trong hành chức. Tuy nhiên, có lẽ ít người biết rằng, đây đều là những từ Việt gốc Hán.
Các bị cáo thừa nhận có hai lần nhận tiền của Công ty Việt Á, trong đó, một lần là quà Tết, một lần là chống dịch vất vả nên công ty bồi dưỡng.
Cáo trạng quy kết, các bị cáo Lành, Đẳng và Đoan đã thông đồng, cấu kết với công ty Việt Á hợp thức hồ sơ các gói thầu; gian lận, không đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch trong đấu thầu.
'Ngày tư ngày tết' là cụm từ để chỉ dịp những ngày đầu năm âm lịch. Trong đó, chữ 'tư' nghĩa là năm, mùa.
'Tết nhất' là từ dùng để gọi Tết Nguyên đán chứ không chỉ những cái Tết khác như Trung thu, Đoan ngọ…
Cả hai từ 'thân thích ' và 'thân thiết ' đều được Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa. Sau đây, chúng ta sẽ tìm hiểu nghĩa của từng yếu tố cấu tạo từ của hai 'từ láy' này.
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập từ 'lú nhú' và giảng như sau: 'lú nhú đgt. Mới nhú lên, mới mọc lên một loạt với độ dài ngắn, cao thấp không đều nhau. Măng lú nhú khắp rặng tre. Ngô tra được mấy ngày đã mọc lú nhú. 'Những gốc cam lú nhú một lớp quả non'.
Mấy năm gần đây, trong giới phê bình văn học, nhiều người hay dùng chữ 'phản tư' với ý nghĩa 'suy nghĩ ngược lại, trái lại'. Cái ngược lại, trái lại này thường được hiểu là trái ngược lại với số đông đương thời, cũng có thể là trái ngược với chính mình trong giai đoạn trước đó.
Đến bây giờ vẫn có nhiều từ chúng ta sử dụng nhiều nhưng đôi khi lại không thực sự hiểu ý nghĩa của nó là gì.
'Tử tế' và 'tinh tế' là hai từ Việt gốc Hán, được Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học Xã hội - 2011) thu thập và giải nghĩa. Xét nghĩa gốc Hán [lịch đại], thì đây đều là những từ ghép đẳng lập.
'Tử tế' và 'tinh tế' là hai từ Việt gốc Hán, được Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học Xã hội - 2011) thu thập và giải nghĩa. Xét nghĩa gốc Hán [lịch đại], thì đây đều là những từ ghép đẳng lập.
Một số ý kiến thắc mắc, liệu có phải nhóm biên soạn đang lẫn lộn với một từ khác, bởi mấy chục năm họ chưa từng nghe qua từ này.
Nghĩa của từ 'núc' khiến nhiều người bất ngờ.
Độc giả Lê Thị Hường (giáo viên tiểu học, huyện Thọ Xuân - Thanh Hóa) hỏi: 'Xin chuyên mục Cà kê chuyện chữ nghĩa cho biết, li ti là từ thuần Việt hay từ Hán Việt và đây có phải là từ láy không?'.
Đáp án đề thi môn Tiếng Anh THPT Quốc gia 2023 Full mã đề. Xem gợi ý đáp án môn Tiếng Anh thi tốt nghiệp THPT năm 2023 NHANH chuẩn xác nhất.
Ngợm vốn có ý nghĩa sâu xa gì hay chỉ là biến âm của một chữ khác?
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Khoa học Xã hội, 2011) thu thập và giải nghĩa: 'khuây khỏa. đgt. Nguôi dịu đi phần nào những nhớ thương, buồn thảm; khuây nói khái quát. Đi chơi cho khuây khỏa vì sau những cuộc thay đổi trong gia đình bà cụ hay cả nghĩ.' (VN, 1-61)'.
Một số từ như khô khao, khát khao, khao khát, được Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa. Vậy, khao trong những từ vừa nêu có nghĩa là gì?
Tập 28 chương trình 'Vua tiếng Việt' khiến nhiều người bàn tán khi viết sai chính tả một từ khá phổ biến.
...che chở là từ ghép đẳng lập, trong đó cả hai thành tố che và chở đều có thể độc lập trong hành chức, xét dưới cái nhìn đồng đại.
Trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT, Tiếng Anh là môn học khiến nhiều thí sinh lo lắng, mất tự tin.
Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập vài giải nghĩa: 'nanh nọc tt. Đanh đá, hung ác và hiểm độc, thường lộ ra một cách đáng sợ. Con người gian ác, nanh nọc'.
Việt Nam đang vào mùa lễ hội. Nếu bạn gõ từ 'Lễ hội' trên Google, sẽ cho ngay khoảng 101.000.000 kết quả trong 0,68 giây.
Trong tiếng Việt, xoay xở thường bị xem là một từ láy. Có lẽ người ta cho rằng, xở chỉ là yếu tố láy của xoay. Bởi thế, Từ điển từ láy tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học - Hoàng Văn Hành chủ biên - NXB Giáo Dục - 1994) thu thập và giải nghĩa như sau:
Các thầy cô giáo bộ môn tiếng Anh 'chỉ điểm' chiến thuật làm bài thi và những lưu ý quan trọng giúp thí sinh đạt điểm số tối ưu với môn thi này.