Tài sản vô giá của vị nhân sỹ Hong Kong đam mê nghiên cứu lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Hồ Chủ tịch cùng các đại biểu biểu quyết thông qua các văn kiện tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9/1960). Ảnh tư liệu: TTXVN

Sinh năm 1945 tại thành phố Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc nằm ở phía Đông Nam Trung Quốc, ông Lý Minh Hán sớm được nghe kể và vô cùng khâm phục sự anh dũng và kiên cường của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc dưới sự lãnh đạo tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Theo đó, ông Lý Minh Hán đã hạ quyết tâm phải học tiếng Việt để vừa có thể tìm hiểu văn hóa, đất nước và con người Việt Nam, vừa có thể nghiên cứu sâu hơn về thân thế và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một lãnh tụ kiệt xuất mà mình vô cùng khâm phục.

Với quyết tâm đó, năm 1965 ông Lý Minh Hán đã thi đỗ vào khoa tiếng Việt của Học viện Ngoại ngữ Bắc Kinh (nay là trường Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh) và tốt nghiệp sau 4 năm theo học. Một điều khá thú vị là trong những năm tháng sinh viên, ông không chỉ thỏa niềm say mê với môn tiếng Việt, mà còn bén duyên và tìm được người bạn đời của mình là bà Phùng Lệ Quyên, người bạn học cùng khoa tiếng Việt.

Bà Phùng Lệ Quyên sinh năm 1946 tại thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, miền Nam Trung Quốc. Ngay từ nhỏ bà đã được cha mình là ông Phùng Hồng, một đầu bếp nổi tiếng kể cho nghe về ấn tượng sâu đậm khi được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh vào tháng 5/1960. Khi đó, Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai trong chuyến thăm Việt Nam đã tổ chức chiêu đãi thân mật Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam và ông Phùng Hồng được chọn làm đầu bếp để phục vụ sự kiện trên. Tại đây, ông Phùng Hồng không chỉ được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn được Người trực tiếp động viên, thăm hỏi và nói chuyện bằng tiếng Quảng Đông nên vô cùng xúc động. Có lẽ chính sự kính trọng, yêu mến và rất đỗi khâm phục đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh này đã được ông Phùng Hồng gửi gắm và định hướng để cô con gái của mình theo học chuyên ngành tiếng Việt.

Sau khi tốt nghiệp đại học vào năm 1969, ông Lý Minh Hán và bà Phùng Lệ Quyên cùng được điều về công tác tại Nhà máy Đóng tàu Quảng Đông, trong đó có một số dự án hợp tác sửa chữa và đóng các tàu vận tải cỡ nhỏ cho Việt Nam. Bắt đầu từ đây, ông Lý Minh Hán cũng dành nhiều thời thời gian sưu tầm hoặc tự bỏ tiền đặt mua các loại sách báo viết về sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam để phục vụ cho công tác nghiên cứu của mình.

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên TTXVN tại Hong Kong, ông Lý Minh Hán vẫn nhớ như in về hội nghị hợp nhất các tổ chức Cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam tại Hong Kong. Ông nhớ lại, trong thời gian ở Quảng Châu, Trung Quốc từ năm 1924-1927, Nguyễn Ái Quốc đã nỗ lực truyền bá Chủ nghĩa Marx-Lenin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước của Việt Nam để chuẩn bị về mặt lý luận. Cùng với đó, Người đã thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên (tháng 6/1925) và tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng lý luận để chuẩn bị về mặt nhân sự và tổ chức khiến cho thời cơ thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đã chín muồi.

Cuối tháng 12/1929, Nguyễn Ái Quốc lại một lần nữa đến Trung Quốc với tư cách phái viên của Quốc tế cộng sản và mang tên Tống Văn Sơ để triệu tập và chủ trì hội nghị hợp nhất ba tổ chức Cộng sản trong nước của Việt Nam gồm Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn thành một chính đảng thống nhất của giai cấp vô sản.

Ban đầu, Nguyễn Ái Quốc dự kiến sẽ tổ chức hội nghị hợp nhất kể trên tại Quảng Châu, Quảng Đông, Trung Quốc, nhưng sau xét thấy tình hình không an toàn nên đã chuyển sang Hong Kong, khi đó đang là thuộc địa của Anh, một đầu mối giao thương thuận lợi hơn cho việc đi lại của các đại biểu tham dự hội nghị. Do vậy, ngày 20/01/1930, Người đã đi tàu hỏa từ Quảng Châu sang Hong Kong để nghe các đồng chí Hồ Tùng Mậu và Lê Hồng Sơn báo cáo tình hình, đồng thời tìm cách báo tin để triệu tập đại biểu của ba tổ chức Cộng sản trong nước sang dự hội nghị hợp nhất.

Từ ngày 3-7/2/1930, tức ngày mùng 5-9 tháng Giêng năm Canh Ngọ, Hội nghị hợp nhất và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đã diễn ra tại một số địa điểm khác nhau tại Bán đảo Cửu Long, Hong Kong với sự tham dự của các đại biểu gồm Nguyễn Ái Quốc, đại diện cho Quốc tế cộng sản; Nguyễn Đức Cảnh và Trịnh Đình Cửu (đại diện Đông Dương Cộng sản Đảng); Châu Văn Liêm và Nguyễn Thiệu (đại diện An Nam Cộng sản Đảng); Hồ Tùng Mậu và Lê Hồng Sơn (hai cán bộ hoạt động ở nước ngoài). Đông Dương Cộng sản Liên đoàn mới thành lập nên không kịp cử đại biểu dự hội nghị này. Sau khi thảo luận, Hội nghị đã nhất trí hợp nhất 3 tổ chức cộng sản thành một chính đảng duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam và thông qua các văn kiện như Chánh cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt và Điều lệ vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo.

Sau khi chủ trì hội nghị hợp nhất, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc tiếp tục ở lại Hong Kong hoạt động cách mạng và trú tại ngôi nhà số 186 phố Tam Kung, Cửu Long và nơi đây cũng trở thành trụ sở liên lạc bí mật giữa Nguyễn Ái Quốc và các đồng chí khác. Sau khi dùng địa chỉ trên để gửi thư cho các đồng chí trong nước, mật thám Pháp và mật thám Anh đã phối hợp tìm ra manh mối nơi ở của Nguyễn Ái Quốc. Sáng sớm 6/6/1931, cảnh sát sở tại đã bất ngờ ập vào bắt giữ Nguyễn Ái Quốc, khởi đầu vụ án ly kỳ của Tống Văn Sơ ở Hong Kong như mọi người đã biết.

Trong quá trình bị giam giữ và đưa ra xét xử, Nguyễn Ái Quốc với ý chí kiên cường, phẩm chất cao đẹp và lý tưởng cách mạng của người chiến sỹ cộng sản vĩ đại đã cảm hóa và nhận được sự giúp đỡ chí tình của các luật sư chân chính, đặc biệt là Luật sư Loseby nên đã được trả tự do và rời khỏi Hong Kong vào ngày 22/01/1933.

Ông Lý Minh Hán nhấn mạnh, sở dĩ ông dành nhiều thời gian để sưu tầm, nghiên cứu về những nội dung kể trên là do tình cảm yêu mến cùng sự kính trọng và khâm phục đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị cha già của dân tộc Việt Nam và cũng là người bạn lớn của nhân dân Trung Quốc. Hiện nay, mặc dù tuổi đã cao và sức khỏe không còn được tốt như trước, nhưng ông Lý Minh Hán vẫn hàng ngày theo dõi sát những diễn biến cùng sự phát triển kinh tế và xã hội của Việt Nam. Đặc biệt, vào những dịp lễ lớn của Việt Nam và Trung Quốc, ông thường làm thơ ca ngợi về quan hệ và tình hữu nghị truyền thống của nhân dân hai nước để chia sẻ với người thân và bạn bè.

Nhà nghiên cứu Lý Minh Hán giới thiệu về phố Tam Kung, Cửu Long, Hong Kong, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sống vào đầu những năm 1930. Ảnh: Xuân Vịnh/PV TTXVN tại Hong Kong

Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Hong Kong với vẻ đầy tự hào, ông Lý Minh Hán cho biết đến nay đã cơ bản sưu tầm được đầy đủ tài liệu viết về tất cả những nơi và địa danh Chủ tịch Hồ Chí Minh từng đặt chân đến trong suốt chặng đường bôn ba tìm đường cứu nước từ năm 1911 đến 1941. Không những vậy, ông còn tự nghiên cứu, biên soạn và xuất bản cuốn sách giải mã về những tên gọi cùng mật danh khác nhau từng được Chủ tịch Hồ Chí Minh sử dụng trong những năm tháng hoạt động cách mạng và gần đây nhất là làm cố vấn cho Đoàn làm phim Nguyễn Ái Quốc ở Hong Kong.

Không giấu được sự xúc động, ông Lý Minh Hán cho biết những kết quả gặt hái được trong suốt già nửa cuộc đời sưu tầm tài liệu, nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ mãi là tài sản vô giá và niềm tự hào vô bờ bến của ông.

Xuân Vịnh - Mạc Luyện (TTXVN)