Tại sao âm thanh từ tiếng còi tử thần của người Aztec lại khiến cho người ta cảm thấy vô cùng đáng sợ?

Một biểu tượng đáng sợ của nền văn minh Aztec

Nền văn hóa Aztec không chỉ nổi tiếng với những nghi lễ hiến tế người ghê rợn hay các đền thờ trang trí bằng hộp sọ mà còn bởi những sáng tạo độc đáo mang tính biểu tượng và đáng sợ. Trong số đó, tiếng còi tử thần Aztec - một loại nhạc cụ làm từ gốm có hình dáng giống hộp sọ - được xem là một trong những phát minh gây ám ảnh nhất. Âm thanh rùng rợn mà nó phát ra từng được ví như tiếng hét của những linh hồn bị nguyền rủa, tiếng hú của gió lạnh, hoặc tiếng thét xé lòng của con người.

Mới đây, một nhóm nhà khoa học đã thực hiện nghiên cứu đầu tiên về tác động của âm thanh từ tiếng còi tử thần lên não người. Kết quả nghiên cứu, được công bố trên Tạp chí Tâm lý học Truyền thông, không chỉ giải mã phần nào bí ẩn này mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách âm thanh có thể tác động đến cảm xúc và nhận thức của con người.

Còi tử thần Aztec: Hình dáng và âm thanh đầy ám ảnh

Tiếng còi tử thần, hay ehecachichtli theo ngôn ngữ Nahuatl, là những nhạc cụ nhỏ làm từ đất sét được tìm thấy tại các di tích Aztec cổ đại. Chúng thường được chế tác theo hình hộp sọ và lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1999 tại một khu mộ chứa các nạn nhân của nghi lễ hiến tế.

Điều làm nên sự đặc biệt của những chiếc còi này là âm thanh lạnh lẽo, cao vút mà chúng tạo ra - vừa giống tiếng hét của con người, vừa như tiếng gió rít. Cấu trúc bên trong độc đáo của còi đã tạo ra sự nhiễu loạn không khí, mang lại âm thanh mà nhiều người miêu tả là kinh hoàng và không thể chịu đựng nổi.

Tuy nhiên, mục đích sử dụng chính xác của còi tử thần vẫn còn là đề tài gây tranh cãi. Một số học giả cho rằng chúng được dùng trong các nghi lễ hiến tế để tượng trưng cho gió hoặc dẫn dắt linh hồn sang thế giới bên kia. Cũng có ý kiến cho rằng tiếng còi này được thiết kế như một loại vũ khí tâm lý trong chiến tranh nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi cho kẻ thù.

Nghiên cứu đầu tiên về tác động của tiếng còi tử thần lên não người

Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã sử dụng phương pháp phân loại âm thanh và theo dõi phản ứng tâm lý để hiểu cách não bộ con người phản ứng khi nghe âm thanh của còi tử thần. Kết quả cho thấy, âm thanh này được đánh giá là vô cùng khó chịu và đáng sợ, kết hợp giữa yếu tố tự nhiên và nhân tạo.

Nhạc cụ này tạo ra âm thanh "lai" - vừa giống tiếng hét của con người, vừa mang sắc thái không hoàn toàn thuộc về thế giới tự nhiên. Hiện tượng này gợi lên cảm giác bất an tương tự như "thung lũng kỳ lạ" (uncanny valley) - một khái niệm thường dùng để mô tả phản ứng của con người trước những vật thể trông gần giống nhưng không hoàn toàn giống con người.

Nghiên cứu cũng cho thấy, âm thanh từ tiếng còi tử thần kích hoạt các vùng não liên quan đến cảm xúc mạnh mẽ, đặc biệt là ở vỏ não thính giác. Phản ứng này có thể thúc đẩy các hành vi khẩn cấp, gây gián đoạn đáng kể trong quá trình tư duy thông thường.

Điều thú vị là hiệu ứng tâm lý này không chỉ đến từ các còi nguyên bản do người Aztec chế tạo mà cả từ các bản sao hiện đại.

Công dụng thực sự của còi tử thần Aztec

Mặc dù nghiên cứu cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về khả năng gây ám ảnh của âm thanh từ còi tử thần, nhưng mục đích sử dụng ban đầu của chúng vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Các nhà nghiên cứu nhận định rằng, mặc dù âm thanh này có thể được sử dụng trong chiến tranh để gây hoảng loạn cho kẻ thù, khả năng này khá thấp do người Aztec thường liên kết âm thanh với các vị thần của họ, như thần gió Ehecatl hoặc thần chết Mictlantecuhtli.

Thay vào đó, nhiều khả năng còi tử thần được sử dụng trong các nghi thức hiến tế hoặc chôn cất. Tiếng còi có thể nhằm mô phỏng chuyến hành trình đầy hiểm nguy và đáng sợ của linh hồn qua thế giới ngầm. Ngoài ra, âm thanh kinh hoàng này có thể được dùng để tạo ra không khí uy nghiêm, thần bí trong các nghi lễ tôn giáo.

Hơn 500 năm sau khi nền văn minh Aztec sụp đổ, tiếng còi tử thần vẫn tiếp tục là một biểu tượng gợi nhớ về sự sáng tạo và độc đáo của nền văn hóa này. Âm thanh đáng sợ từ nhạc cụ này không chỉ phản ánh quan niệm của người Aztec về cái chết và thế giới bên kia mà còn cung cấp manh mối quý giá về cách âm thanh có thể được sử dụng để điều khiển cảm xúc và tâm lý con người.

Nghiên cứu mới không chỉ giúp giải mã phần nào bí ẩn của tiếng còi tử thần mà còn mở ra cánh cửa để hiểu thêm về cách nền văn minh Aztec sử dụng âm thanh như một công cụ quyền lực. Dù mục đích ban đầu của những chiếc còi này là gì, không thể phủ nhận rằng chúng đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lịch sử và văn hóa nhân loại, đồng thời khơi dậy niềm đam mê khám phá không ngừng của các nhà nghiên cứu.

Vẫn còn nhiều điều cần được giải đáp về những tiếng còi ma quái này, nhưng có một điều chắc chắn: Tiếng vọng từ quá khứ của người Aztec vẫn tiếp tục làm lay động tâm hồn nhân loại theo những cách mà ít ai ngờ tới.

Đức Khương