Tại sao lại khó sản xuất xe điện giá rẻ ở Bắc Mỹ?

Giám đốc điều hành của Tesla Inc., Elon Musk, đã hứa sẽ cung cấp một chiếc xe điện giá rẻ hơn cho đại chúng nhiều lần. Nhưng hiện tại, Tesla và các nhà sản xuất ô tô của Bắc Mỹ đã ưu tiên sản xuất xe điện cho thị trường hạng sang hoặc cao cấp hơn là xe điện phổ thông với mức giá phải chăng hơn.

Lỗ hổng này trên thị trường đang thu hút nhiều sự chú ý hơn khi các nhà hoạch định chính sách liên bang cân nhắc xem nên làm gì nếu các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc bắt đầu đưa xe điện giá rẻ vào Canada. Không ai biết chính xác chúng sẽ có giá bao nhiêu hoặc hoạt động như thế nào, nhưng xe điện do Trung Quốc sản xuất dự kiến sẽ rẻ hơn nhiều so với những gì người tiêu dùng hiện có.

Việc tăng tỷ lệ bao gồm thuế thu nhập từ vốn đã được đưa vào Ngân sách Liên bang Mỹ 2024 và có hiệu lực vào ngày 25 tháng 6.

Tại Canada, đầu tháng này, Phó Thủ tướng Chrystia Freeland cũng đã công bố một cuộc tham vấn về việc có nên áp thuế đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất hay áp dụng các biện pháp khác và hứa sẽ bảo vệ người lao động trong ngành ô tô của Canada.

Bà cho biết việc thiếu các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường và an toàn ở Trung Quốc và chính sách do nhà nước chỉ đạo nhằm tạo ra "nguồn cung quá mức" xe điện đang đe dọa đến ngành xe điện đang phát triển của Canada, và bà hứa sẽ thực hiện các bước bảo vệ.

Nhưng điều đó vẫn còn bỏ ngỏ câu hỏi về thời điểm xe điện giá cả phải chăng có thể ra mắt thị trường. Đây là lý do tại sao điều đó vẫn chưa xảy ra.

Vài năm so với một thế kỷ

Greig Mordue, giáo sư kỹ thuật tại Đại học McMaster, người đã có nhiều năm nghiên cứu và làm việc trong lĩnh vực ô tô, cho biết xe điện do Bắc Mỹ sản xuất có giá cao hơn vì một lý do chính đáng. "Tôi không chắc họ đã biết cách tạo ra một chiếc xe điện giá cả phải chăng chưa", ông nói.

Mordue cho biết các nhà sản xuất ô tô Bắc Mỹ chỉ mới bắt đầu quá trình chuyển đổi sang xe điện cách đây vài năm, trong khi các loại xe sử dụng động cơ đốt trong đã được sản xuất tại lục địa này trong hơn một thế kỷ. Điều đó có nghĩa là các nhà sản xuất ô tô vẫn đang tìm cách tìm nguồn cung cấp tất cả các loại lithium, coban, than chì và các vật liệu khác cần thiết để chế tạo xe điện ở quy mô lớn.

“Có rất nhiều lời chỉ trích về Trung Quốc, nhưng Trung Quốc đã làm như vậy trong 15 năm rồi”, ông nói. “Trung Quốc đã trói buộc chuỗi cung ứng và chúng ta đang cố gắng bắt kịp”.

Điều đó đang gây áp lực lên biên lợi nhuận của các nhà sản xuất ô tô, vì vậy họ tập trung vào các loại xe điện có thể bán với giá cao, chẳng hạn như xe điện hạng sang và xe lớn hơn, Mordue cho biết. Biên lợi nhuận có thể vẫn còn quá mỏng để sản xuất các loại xe cỡ trung và xe tiết kiệm.

Tuần trước, Ford Motor Co. thông tin họ sẽ đầu tư 2,3 tỷ USD để chế tạo xe bán tải Super Duty F-Series có lợi nhuận cao tại một nhà máy ở Oakville, Ont., sau khi trước đó đã trì hoãn kế hoạch chế tạo một loại xe thể thao đa dụng chạy điện tại đó.

Công nghệ pin vẫn còn mới

Trong khi động cơ là bộ phận đắt nhất của một chiếc xe động cơ đốt trong, thì pin là bộ phận cao cấp trong một chiếc xe điện.

“Giả định là giá của chúng sẽ giảm theo thời gian”, Mordue bình luận. “Giả định là pin sẽ ngang bằng với động cơ đốt trong vào thời điểm này, nhưng không phải vậy”.

Ông cho biết đây một phần là trường hợp kỳ vọng sai lầm: quy tắc chung là công nghệ phần mềm thường giảm giá nhanh hơn nhiều so với công nghệ phần cứng và xét cho cùng, pin cũng là phần cứng.

Có nhận định rằng xe điện đang được cải thiện với tốc độ nhanh hơn, giống như tốc độ mà thông tin và viễn thông đang được cải thiện và tăng tốc. Nhưng thực tế là tốc độ này đang tăng tốc với tốc độ tương tự như ngành công nghiệp ô tô truyền thống.

Ngay cả xe điện đã qua sử dụng cũng không hề rẻ

Giá xe điện đang giảm nhanh chóng, nhưng vẫn tương đối đắt. Theo AutoTrader.ca, thị trường ô tô rao vặt, giá xe điện đã qua sử dụng ở Bắc Mỹ trung bình là 47.840 USD vào tháng 6. Để so sánh, tất cả các loại xe đã qua sử dụng, bao gồm các mẫu xe chạy bằng xăng thông thường, xe hybrid và xe điện, có giá trung bình là 36.342 USD trong quý 2.

Chevrolet Bolt, một chiếc xe điện nhỏ, là một trong số ít các lựa chọn giá cả phải chăng do một nhà sản xuất ô tô Bắc Mỹ sản xuất. Nhưng vào đầu năm 2023, General Motors Co. đã ngừng sản xuất sau một loạt các vụ cháy pin và các đợt thu hồi tốn kém, mặc dù có báo cáo về một mẫu xe thế hệ tiếp theo sắp ra mắt.

Bolt đã qua sử dụng vẫn có sẵn và có thể được mua trên AutoTrader với giá trung bình là 26.533 USD vào tháng 6. Thêm vào đó, giá đang giảm đều đặn - giảm 21,5 phần trăm trong năm qua. Vấn đề là chỉ có 220 chiếc Chevy Bolt được niêm yết trên AutoTrader, chiếm khoảng 3% tổng số xe điện trên trang web.

Tesla chiếm 27% tổng số xe điện đã qua sử dụng trên trang web, nhưng giá trung bình của chúng là 46.697 USD - giảm 26% trong năm qua tính đến tháng 6.

Nhìn chung, giá xe điện đã qua sử dụng đã giảm 13,7% trong năm qua tính đến tháng 6, nhưng mức giá vẫn cao so với xe động cơ đốt trong. Theo phân tích của AutoTrader năm ngoái, xe điện đắt hơn khoảng 15%.

Chính sách thương mại và thuế

Một quan điểm khác cho rằng các chính sách thương mại ở Mỹ đã khuyến khích các nhà sản xuất ô tô sản xuất những chiếc xe lớn hơn thay vì những chiếc xe giá cả phải chăng hoặc tiết kiệm.

Một số người chỉ ra là do "Thuế gà" ở Mỹ, được gọi như vậy vì nó xuất hiện như một phản ứng đối với thuế quan của châu Âu đối với gia cầm của Mỹ. Để trả đũa, quốc gia này đã áp dụng mức thuế 25% vào năm 1964 đối với xe tải hạng nhẹ nhập khẩu.

Họ cũng chỉ ra rằng các tiêu chuẩn hiệu suất nhiên liệu trung bình của công ty (CAFE) chi phối hiệu suất nhiên liệu tại Mỹ ít nghiêm ngặt hơn đối với xe tải, nghĩa là các nhà sản xuất có thể sản xuất những loại xe như vậy mà không cần đầu tư vào công nghệ hiệu suất nhiên liệu cao hơn.

Một số người cho rằng kết quả là các nhà sản xuất ô tô Bắc Mỹ đã phát triển một lợi thế không công bằng trong phân khúc xe này và đã dần tập trung mọi nỗ lực của họ vào đó.

“Họ đã rút lui sau bức tường thuế quan này”, Nate Wallace, giám đốc vận tải sạch của Environmental Defence tại Ottawa, cho biết. Có nhiều xe điện giá cả phải chăng hơn ở Châu Âu so với Bắc Mỹ vì lợi thế đó không tồn tại ở đó.

Những người khác phản bác rằng người tiêu dùng ở Bắc Mỹ hướng đến những loại xe lớn hơn, chẳng hạn như xe SUV và xe bán tải, và các nhà sản xuất ô tô chỉ đơn giản là đang chạy theo nhu cầu.

Bất chấp điều đó, rõ ràng là xe tải hạng nhẹ bao gồm cả SUV chiếm ưu thế ở Canada, nơi chúng chiếm 86,1% doanh số bán hàng mới trong nửa đầu năm 2024, theo DesRosiers Automotive Consultants Inc.

Mọi thứ đều có giá

Một lý do khác cho giá EV cao ở khu vực Bắc Mỹ là quá trình chuyển đổi sang sản xuất EV đơn giản là tốn kém, vì vậy các phương tiện sẽ đắt đỏ cho đến khi sản xuất tăng tốc.

Các công ty phải phát triển chuỗi cung ứng EV mới, nghĩa là phải tìm nguồn vật liệu mới và làm việc với các nhà sản xuất phụ tùng mới. Điều này cũng có nghĩa là phải xây dựng các nhà máy mới để sản xuất EV.

Ngay cả việc cải tạo một nhà máy hiện có cũng có thể tốn kém vì nhà máy có thể phải đóng cửa trong một thời gian, dẫn đến mất sản lượng. Sau đó, cần phải tuyển dụng và đào tạo lại công nhân.

Đầu tháng này, Bộ Tài nguyên Thiên nhiên Canada đã công bố một báo cáo cho biết quá trình chuyển đổi EV từ năm 2025 đến năm 2040 sẽ tốn hơn 300 tỷ USD. Bao gồm những thứ như xây dựng cơ sở hạ tầng sạc EV, nâng cấp lưới điện và nhiều chi phí khác.

Tất nhiên, các nhà sản xuất ô tô chỉ chịu trách nhiệm chi một phần nhỏ trong số 300 tỷ USD đó, nhưng lập luận là việc sản xuất EV ở quy mô lớn sẽ dần dần dẫn đến hiệu quả về chi phí.

Nam Nguyễn