Tại sao người tiêu dùng Mỹ đang cảm thấy mệt mỏi?

Tệ nhất là, có vẻ như tình hình chỉ ngày càng tệ hơn. Lý do rất rõ ràng, người Mỹ có thể sẽ phải chịu mức thuế cao hơn khi mua sắm – cao hơn nhiều so với trong một khoảng thời gian dài trước đây.

Bất kể có ai nói gì, thuế quan thực chất cũng là một loại thuế. Khi cộng dồn các mức thuế quan mà chính quyền Tổng thống Trump có thể áp dụng với những người tiêu dùng cùng với lạm phát đã bùng nổ sau đại dịch, có cảm giác như mọi thứ đang vượt khỏi tầm kiểm soát.

Hãy xem báo cáo gần đây từ Tax Foundation, một tổ chức nghiên cứu phi đảng phái. Họ ước tính rằng theo đề xuất thuế quan của Tổng thống Donald Trump, mức thuế quan thực tế sẽ lên đến 8% vào năm 2025. Con số này cao đến mức nếu vẽ biểu đồ thuế quan trong 55 năm qua, nó sẽ vọt ra khỏi khung đồ thị.

Thực tế, người tiêu dùng sẽ phải quay ngược thời gian về những năm 1960 mới thấy một mức thuế quan tương tự. Và để tìm một mức thuế cao hơn, bạn phải quay về tận thời hậu Thế chiến II (năm 1946).

Người mua sắm trong một cửa hàng ở San Francisco, California, vào thứ Hai, ngày 6/1/2025. (Ảnh: David Paul Morris/Bloomberg/Getty Images)

Ảnh hưởng thực tế của thuế quan cao đối với người tiêu dùng Mỹ

Một mức thuế quan cao hơn có thể gây sức ép khủng khiếp lên người tiêu dùng Mỹ. Yale Budget Lab ước tính rằng thuế quan của Tổng thống Trump có thể khiến một hộ gia đình trung bình mất 2.000 USD thu nhập khả dụng (đã điều chỉnh theo lạm phát) mỗi năm. Trong khi đó, thu nhập trung bình của một hộ gia đình ở Mỹ vẫn thấp hơn 100.000 USD/năm.

Giá của một số mặt hàng có thể tăng mạnh nếu thuế quan có hiệu lực: Máy tính có thể tăng giá hơn 10%, khí đốt tự nhiên có thể tăng 5%, gạo – một mặt hàng đơn giản – có thể tăng hơn 4%, giá trung bình của một chiếc xe mới có thể vượt mốc 50.000 USD.

Nếu vấn đề chỉ là thuế quan thì còn dễ hiểu, nhưng thực tế là giá cả đã tăng mạnh trong 5 năm qua do lạm phát cao. Theo Chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tổng mức lạm phát trong giai đoạn này đã lên tới 23%.

Chúng ta chưa từng chứng kiến mức lạm phát 5 năm nào cao hơn trong hơn 30 năm qua. Trong khi đó, mức lạm phát trung bình trong 5 năm, tính từ cuối những năm 1940, chỉ khoảng 14%.

Lấy ví dụ về thực phẩm: Một con gà trung bình hiện có giá cao hơn 2 USD so với tháng 2/2020, một ổ bánh mì trắng đắt hơn 0,50 USD, một pound thịt bò xay đắt hơn 1,50 USD. Tuy vẫn có một số mặt hàng không tăng giá nhiều (ví dụ: chuối), nhưng tổng thể hóa đơn của bạn chắc chắn đã cao hơn đáng kể nếu mua nhiều mặt hàng.

Thuế quan chồng lên lạm phát – gánh nặng quá lớn?

Thêm thuế quan vào tình trạng này có thể là một gánh nặng quá sức chịu đựng đối với nhiều người. Hãy nhớ rằng, 25% - 30% người Mỹ sống theo kiểu "đến hạn lĩnh lương mới có tiền chi tiêu".

Với phần còn lại của dân số, hãy xem xét mức tăng thu nhập trung bình sau khi đã điều chỉnh theo lạm phát và tăng trưởng dân số. Trong 5 năm qua, mức tăng này thấp hơn 2 điểm phần trăm so với mức trung bình kể từ đầu những năm 1960.

Thậm chí, tăng trưởng thực tế của tiền lương trong 4 năm qua là -5%. Điều này xảy ra ngay cả khi Quốc hội đã thông qua một gói kích thích kinh tế khổng lồ vào đầu thập kỷ. Từ những năm 1960 đến trước đại dịch Covid-19, chưa từng có giai đoạn 4 năm nào chứng kiến mức giảm thu nhập tệ đến vậy.

Người Mỹ bi quan về nền kinh tế, không có gì khó hiểu

Không có gì ngạc nhiên khi người Mỹ cảm thấy bi quan về nền kinh tế. Kể từ khi đại dịch Covid-19 bắt đầu, chỉ duy nhất một lần trong các cuộc thăm dò của CNN cho thấy đa số người dân Mỹ nhận định nền kinh tế đang tốt.

Tất nhiên, đánh giá về tình hình hiện tại là một chuyện, kỳ vọng về tương lai lại là chuyện khác. Theo khảo sát của Conference Board, niềm tin rằng nền kinh tế sẽ tốt lên đã tăng lên trong thời gian gần đây. Nhưng rồi, trong vài tháng qua, tỉ lệ người kỳ vọng điều tích cực từ nền kinh tế tương lai đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ.

Lê Anh (Theo CNN, Reuters)