Tái thiết Gaza: Hành trình đầy thách thức!

Dải Gaza dài khoảng 40km và rộng 11km, có khoảng 2,3 triệu người sinh sống. Diện tích của dải đất là khoảng 360 km2.

Sau 2 năm hứng chịu xung đột, Dải Gaza đã bị san phẳng ở nhiều khu vực và việc tái thiết Gaza là nhu cầu cấp thiết. Liên Hợp Quốc (LHQ) ước tính 83% tất cả công trình và nhà ở tại TP Gaza (bắc Gaza) đã bị hư hại. Thương vong về người là vô cùng to lớn khi hơn 67.000 người dân Gaza đã thiệt mạng và gần 170.000 người bị thương.

Với những thiệt hại kinh hoàng trong 2 năm xung đột, tái thiết Gaza là một quá trình không dễ và đòi hỏi nhiều thời gian.

Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel nhằm vào một tòa nhà ở miền trung Dải Gaza vào ngày 19-10. Ảnh: Eyad Baba/AFP

Các ưu tiên trong việc tái thiết Gaza

Giống như sau bất kỳ cuộc xung đột nào, lương thực, thuốc men và nước uống là những ưu tiên trước mắt. Những yếu tố này sẽ giúp duy trì cuộc sống của người dân trong ngắn hạn.

Theo trang tin The Conversation, các kỹ sư sẽ là nguồn lực chủ chốt trong việc tái thiết Gaza.

Sau các cuộc ném bom liên tục của Israel gây thiệt hại nặng nề cho Gaza, các ưu tiên ban đầu là tái thiết các cơ sở hạ tầng bị chôn vùi như điện, nước, hệ thống thoát nước và các trạm bơm. Phần lớn cơ sở hạ tầng được cho là đã bị nứt, vỡ hoặc bị phá hủy.

Nếu không ưu tiên các hoạt động này, các dịch bệnh như sốt phát ban và kiết lỵ có thể bùng phát.

Các loại vũ khí chưa nổ cũng cần được rà phá. Bên cạnh đó, nhà cửa và công trình công cộng bị hư hại có nguy cơ sụp đổ rất lớn nên nhà chức trách cần phá dỡ và dọn dẹp các cơ sở này.

Việc phá dỡ đòi hỏi thiết bị chuyên dụng và xe chở hàng hạng nặng. Khối lượng công việc cũng rất lớn.

Tiếp theo đó, việc xây dựng hoặc sửa chữa bệnh viện, nhà ở, trường học, hệ thống đường bộ cũng nên được ưu tiên để khôi phục lại những cơ sở hạ tầng bị hư hại nghiêm trọng do xung đột.

Theo The Conversation, các biện pháp khắc phục khẩn cấp có thể được thực hiện trong ngắn hạn (từ 3 đến 6 tháng). Nhưng trên thực tế, việc thiết kế, tài trợ và tái thiết cơ sở hạ tầng một cách hoàn chỉnh ở Dải Gaza sẽ mất hàng thập niên.

Lịch sử cho thấy việc tái thiết một khu vực sau chiến tranh là điều không dễ. TP Stalingrad (nay là Volgograd) thuộc Nga đã mất hơn 20 năm để tái thiết sau Thế chiến II và thủ đô Warsaw (Ba Lan) phải mất khoảng 35 năm để hoàn thành công cuộc tái thiết sau Thế chiến II.

Ngoài ra, việc xây dựng một Gaza hậu chiến còn phụ thuộc vào nguồn tài trợ và khả năng tiếp cận các nguồn lực. Điều này không chỉ đơn thuần là vấn đề tiền bạc mà còn cần vật liệu, kỹ năng và nhân lực tại chỗ.

Về mặt hậu cần, vai trò của các cơ quan viện trợ là rất quan trọng. Cơ quan LHQ về người tị nạn Palestine (UNRWA) là một trong số này.

Xe tải chở hàng viện trợ của Chương trình Lương thực Thế giới tại miền nam Gaza hôm 17-10. Ảnh: Bashar Taleb/AFP

Trong hai tuần của tháng 9, UNWRA đã cung cấp 18 triệu lít nước cho 370.000 người dân ở Gaza, đồng thời loại bỏ 4.000 tấn chất thải rắn. The Conversation ước tính để đảm bảo yêu cầu tối thiểu nhằm duy trì sự sống ở Gaza, vùng đất này cần 3 tỉ lít nước – tương đương với việc lấp đầy khoảng 1.200 bể bơi Olympic – và loại bỏ hơn 600.000 tấn chất thải/năm.

Những con số khổng lồ để tái thiết

Theo ông Hady Amr – thành viên cơ quan nghiên cứu Viện Brookings, hiện vẫn chưa rõ khi nào việc tái thiết sẽ bắt đầu và ai sẽ tài trợ cho nỗ lực này.

"Tôi không nghĩ có bất kỳ sự so sánh nào với những gì cần phải xảy ra ở Dải Gaza ngay bây giờ. Mức độ tàn phá và hủy diệt là vô cùng to lớn. Hãy tưởng tượng không chỉ ngôi nhà của bạn bị phá hủy, khu nhà của bạn bị phá hủy, khu phố của bạn bị phá hủy, mà 80 đến 90% vũ trụ mà bạn có thể tiếp cận đã bị phá hủy" – ông Amr nói.

Bà Mona Yacoubian – giám đốc kiêm cố vấn cấp cao của Chương trình Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế – cũng cho rằng việc tái thiết Gaza sẽ cần một lượng lớn thiết bị, vật tư.

"Với đống đổ nát và sự tàn phá khủng khiếp, nhiều người lo ngại rằng có một số nạn nhân, hoặc thi thể, bị chôn vùi trong đống đổ nát đó. Họ cũng cần được khai quật" – bà Mona Yacoubian nói.

Theo đánh giá thiệt hại và nhu cầu hoạt động do LHQ, Liên minh Châu Âu (EU) và Ngân hàng Thế giới thực hiện chung, Gaza cần khoảng 70 tỉ USD để thực hiện các hoạt động tái thiết.

Hôm 14-10, một quan chức LHQ cho biết các quốc gia châu Âu và Ả Rập, Canada, Mỹ dường như sẵn sàng đóng góp vào khoản tiền 70 tỉ USD này.

Theo ông Amr và bà Yacoubian, các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh có thể sẽ sẵn sàng chi trả cho việc tái thiết Gaza. Ai Cập cũng có thể cung cấp một "căn cứ hậu cần" trong quá trình này.

Người dân Gaza đi bộ trên một con đường ven biển tại Gaza hôm 4-10. Ảnh: Eyad Baba/AFP

"Tôi nghĩ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar, và Saudi Arabia đều sẵn sàng tài trợ cho việc này. Tôi nghĩ Thổ Nhĩ Kỳ rất quan tâm đến việc này, nhưng mối quan hệ của họ với Israel đang ở mức thấp" – ông Amr nói.

Tuy nhiên, bà Yacoubian bày tỏ niềm tin rằng cần phải đạt được nhiều tiến bộ hơn nữa, hướng tới việc thành lập nhà nước Palestine trước khi các quốc gia cam kết tham gia quá trình tái thiết Gaza.

"Tôi nghĩ rằng chúng ta chắc chắn có thể thấy các nước vùng Vịnh tài trợ cho việc này, nhưng họ đã ra tín hiệu rằng họ sẽ không tài trợ cho việc tái thiết Gaza nếu không có giải pháp lâu dài cho cuộc xung đột. Và đặc biệt, họ đang mong muốn thấy những tiến bộ rõ ràng trên con đường hướng tới việc công nhận Nhà nước Palestine" – bà Yacoubian nói.

KHOA ĐIỀM