TAND Tối cao trả lời kiến nghị về Án lệ số 47

TAND Tối cao vừa ban hành hai công văn trả lời kiến nghị có liên quan đến Án lệ số 47/2021/AL.

Mâu thuẫn trong việc định tội danh

Theo đó, thực tiễn cho thấy việc điều tra, truy tố, xét xử một số vụ án giết người thuộc các trường hợp phạm tội chưa đạt gặp khó khăn, vướng mắc trong việc đánh giá tài liệu, chứng cứ và áp dụng án lệ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng.

Ông Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh án thường trực TAND Tối cao, trao đổi về Án lệ số 47 trong Hội nghị rút kinh nghiệm xét xử khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Ảnh: HẢI HIẾU

Cụ thể, một số vụ án mà bị can có hành vi dùng hung khí nguy hiểm (chủ yếu là dao, gậy) tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể của bị hại nhưng mức độ và cường độ tấn công không mạnh, không liên tục; bị hại chỉ bị thương tích nhẹ.

Các vụ án xảy ra ở nông thôn, do mâu thuẫn bột phát, các bị can thường không có ý thức tước đoạt tính mạng của bị hại; mặc dù có đủ điều kiện, khả năng tấn công tiếp bị hại nhưng đều không thực hiện; hậu quả chết người không xảy ra, tỉ lệ tổn thương cơ thể thấp (có vụ 3%-6%).

Hiện đã có Án lệ số 45/2021/AL về việc xác định bị cáo phạm tội giết người thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt, Án lệ số 47/2021/AL về việc xác định tội danh trong trường hợp bị cáo dùng hung khí nguy hiểm đâm vào vùng trọng yếu trên cơ thể của bị hại. Tuy nhiên, việc áp dụng án lệ, trong một số vụ án, VKS hoặc tòa án chỉ căn cứ vào yếu tố “dùng hung khí nguy hiểm tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể” và cho rằng người phạm tội có ý thức tước đoạt mạng sống của bị hại mà không xem xét, đánh giá các yếu tố khác. Ví dụ như mâu thuẫn giữa người phạm tội và bị hại, cường độ tấn công của người phạm tội; tỉ lệ tổn thương cơ thể của bị hại và nhân thân của người phạm tội. Đây cũng là nguyên nhân làm tăng số vụ án giết người…

Phải xem xét nhiều yếu tố khác để xác định tội danh

Giải đáp, TAND Tối cao cho rằng về việc áp dụng Án lệ số 47/2021/AL, TAND Tối cao đã có Công văn số 100/TANDTC-PC ngày 13-6-2023.

Theo đó, ngoài việc chứng minh bị cáo đã có hành vi dùng hung khí nguy hiểm tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể của bị hại thì cần phải xem xét, đánh giá toàn diện các tài liệu, chứng cứ của vụ án; các tình tiết thể hiện tính chất, mức độ của hành vi, cơ chế hình thành vết thương, sự quyết liệt trong thực hiện hành vi, vị trí trên cơ thể của bị hại mà bị cáo có ý định tấn công để chứng minh ý thức chủ quan của bị cáo là cố ý thực hiện hành vi gây nguy hiểm đến tính mạng của bị hại; hành vi của bị cáo thể hiện sự côn đồ, hung hãn, quyết liệt, coi thường tính mạng của người khác; bị hại không chết là ngoài ý thức, mong muốn chủ quan của bị cáo.

Do vậy, không phải trường hợp nào bị cáo có hành vi dùng hung khí nguy hiểm tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể của bị hại cũng áp dụng Án lệ số 47/2021/AL, mà chỉ xem xét áp dụng án lệ này trong trường hợp hành vi của bị cáo có đầy đủ các yếu tố nêu trên để xác định bị cáo phạm tội giết người thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt.

YẾN CHÂU