Tăng cường hành động toàn cầu ứng phó tội phạm mạng

Giám đốc điều hành Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC) Ghada Waly phát biểu. Ảnh: TTXVN

Phát biểu tại Hội nghị cấp cao về Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, Giám đốc điều hành Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC) Ghada Waly nhấn mạnh lễ ký kết đánh dấu kết quả của hơn 5 năm đàm phán giữa các quốc gia thành viên Liên hợp quốc cùng 160 tổ chức đối tác quốc tế.

Theo bà, đây là một thành tựu mang tính bước ngoặt, khẳng định chủ nghĩa đa phương vẫn hoạt động hiệu quả và cộng đồng quốc tế nghiêm túc trong ứng phó với thách thức tội phạm mạng toàn cầu.

KỶ NGUYÊN MỚI CỦA TỘI PHẠM MẠNG VÀ NHỮNG THÁCH THỨC TOÀN CẦU

Người đứng đầu UNODC bày tỏ cảm ơn Việt Nam vì đã đăng cai sự kiện tại Hà Nội, cho rằng việc tổ chức hội nghị tại đây thể hiện vai trò tích cực của Việt Nam trong thúc đẩy hợp tác quốc tế về an ninh mạng. UNODC cam kết sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam và các nước thành viên trong quá trình triển khai Công ước.

Theo Giám đốc Điều hành UNODC, một kỷ nguyên mới của tội phạm mạng đã bắt đầu – nơi công nghệ, trí tuệ nhân tạo và tiền mã hóa đang định hình lại cách thức, quy mô và mức độ tinh vi của các mối đe dọa.

Chủ tịch nước Lương Cường, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres và các đại biểu tại Lễ mở ký Công ước Hà Nội - Ảnh VGP

Bà chỉ rõ các cuộc tấn công bằng mã độc tống tiền hiện không chỉ khóa dữ liệu mà có thể làm tê liệt cả chuỗi cung ứng, gây thiệt hại hàng tỷ USD. Hình thức lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, có thể khiến bất kỳ người dùng nào tin rằng họ đang tương tác với cơ quan chức năng hoặc người thân thực sự.

Tiền mã hóa và “dịch vụ tội phạm mạng thuê” tạo điều kiện cho tội phạm dễ dàng mua bán công cụ tấn công tinh vi. Nhiều hình thức buôn bán phi pháp khác cũng mở rộng trong “bóng tối” của không gian số.

Giám đốc UNODC dẫn chứng: số vụ lạm dụng tình dục trẻ em trực tuyến tăng 87% trong giai đoạn 2019–2023; tội phạm xuyên biên giới ngày càng phổ biến khi một nhóm lừa đảo ở khu vực này có thể nhắm đến nạn nhân ở châu lục khác, sử dụng dữ liệu hoặc máy chủ đặt tại nhiều quốc gia.

Tác động của tội phạm mạng, theo bà là “thảm khốc đối với con người”, khiến nhiều người mất tài sản, sinh kế, an toàn và thậm chí tính mạng. Báo cáo của IBM năm 2024 cho thấy chi phí trung bình của một vụ rò rỉ dữ liệu đã gần 5 triệu USD. Các tập đoàn lớn, doanh nghiệp nhỏ và đặc biệt là các nước đang phát triển đều đang trở thành mục tiêu tấn công.

CÔNG ƯỚC CHỐNG TỘI PHẠM MẠNG – BƯỚC NGOẶT HỢP TÁC QUỐC TẾ

Giám đốc Điều hành UNODC cho rằng phản ứng của thế giới hiện nay với tội phạm mạng còn phân mảnh và thiếu năng lực, nên việc ra đời của Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng là một “bước ngoặt mô hình” trong hợp tác toàn cầu.

Theo bà, Công ước mới mang lại nhiều giá trị then chốt: Thiết lập tiêu chuẩn pháp lý thống nhất, xóa bỏ “vùng an toàn” cho tội phạm mạng và bảo vệ quyền con người; Tạo khuôn khổ toàn cầu cho việc thu thập, bảo quản, trao đổi và sử dụng bằng chứng điện tử giữa các quốc gia; Thiết lập nền tảng hợp tác thông tin, hỗ trợ tư pháp và nâng cao năng lực, mở cho mọi quốc gia và tương thích với các cơ chế khu vực; Đưa ra ngôn ngữ trung lập công nghệ, tập trung vào hành vi phạm tội, giúp Công ước có tính thích ứng cao trong tương lai.

Đặc biệt, bổ sung căn cứ pháp lý để xử lý các hành vi xâm phạm nhóm dễ tổn thương, như phát tán hình ảnh riêng tư không đồng thuận hay bóc lột trẻ em trực tuyến. “Giờ đây hơn bao giờ hết, thế giới phải bảo vệ con người trước khi những kẻ săn mồi trên mạng ngày càng tinh vi hơn”, Giám đốc UNODC nhấn mạnh.

Bà kêu gọi các quốc gia sớm ký kết và phê chuẩn Công ước, như lời kêu gọi của Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres, đồng thời đầu tư chính trị và tài chính để triển khai hiệu quả.

UNODC cam kết hỗ trợ các nước xây dựng pháp luật, tăng cường hợp tác công – tư, đào tạo điều tra, chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy nâng cao nhận thức cộng đồng.

Với hơn mười năm kinh nghiệm hỗ trợ hơn 60 quốc gia trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm mạng, UNODC cho biết sẽ tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, cũng như tham gia thảo luận xây dựng quy tắc thủ tục và các nghị định thư bổ sung của Công ước trong hai năm tới.

Giám đốc Điều hành UNODC kết thúc phát biểu bằng lời kêu gọi cộng đồng quốc tế “đặt bút ký vào một tương lai an toàn hơn – cả trực tuyến lẫn ngoài đời thực”, nơi tội phạm mạng không còn nơi ẩn náu và công nghệ phục vụ con người, chứ không đe dọa họ.

Dũng Hiếu