Tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật

Có nhiều đổi mới

Báo cáo của Bộ Tư pháp nêu rõ, thời gian qua, Bộ đã có sự chuẩn bị kỹ hơn và đổi mới cách thức trong việc lập đề nghị của Chính phủ về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Theo đó, đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan triển khai từ sớm việc lập đề nghị của Chính phủ về Chương trình; phối hợp với Văn phòng Chính phủ trong việc đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung các dự án luật vào Chương trình. Do vậy, chất lượng Đề nghị của Chính phủ đã bám sát và thể hiện rõ nét hơn thứ tự ưu tiên cho các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, với sự chuẩn bị của các Bộ, cơ quan ngang bộ, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 32 luật, nghị quyết (22 luật, 10 nghị quyết), không có dự án luật phải rút ra khỏi Chương trình. Các dự án Chính phủ trình, sau khi phối hợp với các cơ quan thẩm tra của Quốc hội chỉnh lý, hoàn thiện dưới sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đều được thông qua với tỷ lệ cao. Chính phủ đã ban hành 312 nghị định; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 87 quyết định quy phạm pháp luật.

Đánh giá chung, Bộ Tư pháp khẳng định, công tác lập đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện nghiêm, cơ bản đảm bảo quy trình, thủ tục, hồ sơ và chất lượng theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; bám sát đường lối, chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội về quan điểm xây dựng thể chế, Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Đối với văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết đã có hiệu lực pháp luật, theo báo cáo của Bộ Tư pháp, từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ có nhiệm vụ phải ban hành 123 văn bản (75 nghị định, 13 quyết định và 45 thông tư). Đến ngày 30.7.2023, đã ban hành 105 văn bản (62 nghị định, 11 quyết định và 32 thông tư). Số văn bản có hiệu lực cùng thời điểm có hiệu lực của luật đã từng bước được cải thiện, như chùm nghị định quy định chi tiết Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Biên phòng, Luật Cảnh sát cơ động....

Sẽ có Nghị quyết của Chính phủ về ngăn ngừa tham nhũng, lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), có nhiều quy định mới với mục tiêu tăng cường kiểm soát quyền lực, phòng ngừa hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác xây dựng pháp luật. Do vậy, thời gian qua, Chính phủ thường xuyên yêu cầu các Bộ, ngành tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật; bảo đảm tuân thủ nghiêm quy trình, thực hiện minh bạch, khách quan trong xây dựng pháp luật; tổ chức lấy ý kiến và tiếp thu, giải trình hợp lý các ý kiến góp ý của các đối tượng chịu sự tác động của văn bản.

Về công tác này, một điểm nổi bật được báo cáo của Bộ Tư pháp đưa ra là Bộ đang tham mưu giúp Chính phủ ban hành Nghị quyết về một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật nhằm ngăn ngừa tình trạng tham nhũng, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ. Dự thảo Nghị quyết này hiện đã được hoàn thiện và chuẩn bị trình Chính phủ xem xét thông qua. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cũng tham gia phổ biến, tuyên truyền, đề nghị các cơ quan, đơn vị tuân thủ nghiêm Quy định số 69-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm trong các hoạt động tham mưu xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện thể chế.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Tư pháp, trong lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm vẫn còn tình trạng bổ sung và đang có chiều hướng tăng lên các dự án vào chương trình không theo chương trình tổng thể, hoặc đề nghị sát thời điểm tổ chức kỳ họp, phiên họp của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Một số dự án chưa được nghiên cứu, tính toán kỹ về phạm vi điều chỉnh, tác động của chính sách trong dự án luật nên chưa được bổ sung vào Chương trình; có dự án phải chuyển từ 2 kỳ thành 3 kỳ họp như Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi). Bên cạnh đó, chất lượng một số dự án luật chưa cao; còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, chưa đồng bộ giữa một số quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật dẫn đến cách hiểu khác nhau, khó tổ chức thi hành.

Xử lý kịp thời văn bản có quy định trái pháp luật

Bên cạnh các nhóm vấn đề về việc thực hiện chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, thực trạng và giải pháp khắc phục hạn chế, bất cập, nâng cao hiệu quả công tác đấu giá tài sản, giám định tư pháp, việc thực hiện công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng là một nhóm vấn đề sẽ được đưa ra chất vấn và trả lời chất vấn với Bộ trưởng Bộ Tư pháp tại Phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Báo cáo về công tác này, báo cáo của Bộ Tư pháp nêu rõ, tại các bộ, ngành và địa phương, công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật đã được lãnh đạo các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh quan tâm chỉ đạo, triển khai thực hiện nên ngày càng được nâng cao hơn về chất lượng, hiệu quả. Công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyển của Bộ trưởng Bộ Tư pháp được tập trung thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo sự chủ động trong phát hiện, xử lý các văn bản có quy định trái pháp luật. Phần lớn văn bản sau khi có kết luận kiểm tra của Bộ Tư pháp đã được cơ quan ban hành xử lý kịp thời, đúng pháp luật trên tinh thần cầu thị, vì lợi ích chung của xã hội.

Thực hiện thẩm quyền kiểm tra theo quy định, từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đến nay (từ tháng 7. 2021 đến nay), Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành, địa phương đã tăng cường kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật bằng nhiều phương thức khác nhau (thường xuyên, chuyên đề, địa bàn, liên ngành). Qua kiểm tra đã kịp thời phát hiện các văn bản có sai sót, vi phạm quy định về thể thức, nội dung, thẩm quyền; đồng thời kết hợp với các giải pháp tăng cường theo dõi, đôn đốc các chủ thể kịp thời xử lý văn bản theo kết luận kiểm tra nên đã giúp tăng cao số lượng văn bản được xử lý so với giai đoạn trước, góp phần bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp, công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền tại một số cơ quan cấp bộ và cấp tỉnh chưa được thực hiện đầy đủ, kịp thời, thường xuyên; chất lượng tự kiểm tra và kiểm tra theo thẩm quyền còn hạn chế; vẫn còn một số trường hợp văn bản chậm được xử lý theo quy định.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế đã chỉ ra, Bộ Tư pháp đã đưa ra nhiều giải pháp cần thực hiện trong thời gian tới. Trong đó, cần tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật, cũng như tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan của Chính phủ trong thực hiện công tác này. Các bộ, ngành thường xuyên, chủ động rà soát, đánh giá các quy định pháp luật, các quan hệ xã hội thuộc lĩnh vực quản lý. Trên cơ sở đó, chủ động lập đề nghị xây dựng và tổ chức soạn thảo các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết theo đúng trình tự, thủ tục quy định.

Bộ Tư pháp cũng cho rằng, cần tăng cường công tác tự kiểm tra văn bản của các Bộ, ngành, địa phương, xác định rõ đây là một trong những nhiệm vụ cần được quan tâm trong tham mưu xây dựng, hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật của các Bộ, ngành, địa phương. Bộ Tư pháp sẽ tăng cường hoạt động kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương thực hiện công tác kiểm tra, xử lý văn bản.

Thanh Hải