TĂNG THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI SẢN PHẨM THUỐC LÁ: ĐẢM BẢO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI DÂN VÀ NGĂN CHẶN THUỐC LÁ NHẬP LẬU

DOANH NGHIỆP VÀ CHUYÊN GIA ĐÓNG GÓP Ý KIẾN VÀO VIỆC SỬA ĐỔI LUẬT THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT

Theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, dự án Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8 diễn ra vào tháng 10/2024 và xem xét thông qua vào 5/2025.

Dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) đang được Bộ Tài chính soạn thảo đề xuất bổ sung mức thuế tuyệt đối đối với mặt hàng thuốc lá và đưa ra 2 phương án tăng thuế theo lộ trình từ năm 2026 đến năm 2030. Theo đó, dự án Luật giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình từ 2026 - 2030 để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá theo Chiến lược Phòng chống tác hại thuốc lá và hướng tới đạt tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ thuốc lá theo khuyến nghị của WHO.

Bà Lê Thùy Linh - Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính)

Trong 2 phương án về mức thuế tuyệt đối theo dự án Luật, bà Lê Thùy Linh - Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) cho biết, với phương án 1, đối với thuốc lá điếu, thuế suất tuyệt đối áp dụng từ năm 2026 là 2.000 đồng/bao, mỗi năm tăng lên thêm 2.000 đồng, đến năm 2030 là 10.000 đồng/bao.

Đối với xì gà, mức thuế tuyệt đối là 20.000 đồng/điếu, mỗi năm mức thuế tăng thêm 20.000 đồng và đến năm 2030 là 100.000 đồng/điếu. Mức thuế này cũng áp dụng đối với thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác, chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng hút, hít, nhai, ngửi, ngậm (100g hoặc 100ml).

Với phương án 2, mức thuế năm 2026 sẽ là 5.000 đồng/bao, mỗi năm tăng thêm 1.000 đồng và tới năm 2030 đạt 10.000 đồng/bao. Đối với xì gà, mức thuế được đề xuất cho năm 2026 là 50.000 đồng/điếu, mỗi năm mức thuế tăng thêm 10.000 đồng, tới năm 2030 mức thuế đạt 100.000 đồng/điếu. Mức thuế này cũng được đề xuất cho thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác, chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng hút, hít, nhai, ngửi, ngậm (100g hoặc 100ml).

Nghiên cứu cụ thể hơn về lộ trình tăng thuế và ngăn chặn người tiêu dùng chuyển sang sử dụng thuốc lá nhập lậu

Đóng góp ý kiến vào nội dung trên, tại hội thảo Thuế Tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá do Hội Tư vấn thuế Việt Nam và Viện Chiến lược và Chính sách tài chính tổ chức mới đây, ông Nguyễn Chí Nhân - Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, Hiệp hội nhận thấy việc sửa đổi Luật Thuế TTĐB đối với thuốc lá là cần thiết nhằm thực hiện đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước về chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân, phù hợp với thông lệ quốc tế, ổn định nguồn thu ngân sách Nhà nước.

Ông Nguyễn Chí Nhân - Tổng thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam

Tuy nhiên, để đảm bảo về mức nộp thuế TTĐB vào ngân sách Nhà nước và hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành thuốc lá hợp pháp, Hiệp hội đề xuất 2 phương án với mức thuế TTĐB tuyệt đối cho mặt hàng thuốc lá điếu, trong đó, cả hai phương án đều có mức khởi điểm từ 1.000 đồng/bao vào năm 2026 và đến 2030 là 3.000 đồng bao.

Phương án đề xuất này tạo ra mức tăng thuế hợp lý, hỗ trợ doanh nghiệp thuốc lá hợp pháp có thời gian thích nghi và ổn định sản xuất, từ đó giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực việc làm của người lao động, đảm bảo an sinh xã hội. Đồng thời, phương án này giúp hạn chế tốc độ tăng trưởng của thuốc lá lậu, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng ngân sách bền vững trong dài hạn với mức thu ngân sách ước tính đạt khoảng 29.500 - 30.000 tỷ đồng vào năm 2030, tăng trưởng 7 - 9%/năm. Bên cạnh đó, đến năm 2030 sản lượng thuốc lá nội địa hợp pháp dự kiến sẽ giảm gần 1 tỷ bao và ước tính tỷ lệ hút thuốc sẽ còn 37,4%. Điều này hoàn toàn phù hợp với chủ trương của Nhà nước về mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng nhưng vẫn đảm bảo sự hài hòa về nguồn cung hợp pháp để phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và ngăn chặn người tiêu dùng chuyển sang sử dụng thuốc lá nhập lậu.

Ông Nguyễn Minh Tân - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân sách, Văn phòng Quốc hội

Thuốc lá là tác nhân gây ra nhiều bệnh. Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá là cần thiết. Mặc dù vậy, ông Nguyễn Minh Tân - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân sách, Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cần phải cân đối nhiều lợi ích như người trồng nguyên liệu, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, nguồn thu ngân sách nhà nước, đảm bảo sức khỏe của người dân… Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu cụ thể hơn về lộ trình tăng thuế cũng như thuế suất để có giải pháp hài hòa lợi ích các bên. Trong quá trình thảo luận cần có dẫn chứng cụ thể về ưu nhược điểm của các giải pháp để có sức thuyết phục.

Nêu quan điểm về tăng thuế TTĐB đối với sản phẩm thuốc lá, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam thống nhất với mục tiêu ban hành Luật thuế TTĐB với phương pháp hỗn hợp là vừa tính thuế theo phương pháp tương đối vừa tính theo phương pháp tuyệt đối, hướng tới mục tiêu tăng thuế nhằm góp phần giảm thiểu người hút thuốc lá, đảm bảo lợi ích sức khỏe cộng đồng, lợi ích của ngân sách Nhà nước, lợi ích của chuỗi cung ứng từ khâu nguyên liệu, sản xuất, logistics…

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Cúc, không thể có một phương án đảm bảo trọn vẹn lợi ích của cả người tiêu dùng, nhà nước, doanh nghiệp, nhưng chúng ta sẽ lựa chọn phương án tối ưu nhất để tránh tình trạng không đạt được mục tiêu đề ra ban đầu. Doanh nghiệp cần cùng có trách nhiệm với cộng đồng, người dân để giúp ban soạn thảo và Quốc hội lựa chọn được phương án tối ưu nhất.

Phía cơ quan soạn thảo dự án Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) cần nghiên cứu, lựa chọn phương án, lộ trình tăng thuế khả thi để đạt được mục tiêu đề ra, đảm bảo tương đối hài hòa giữa lợi ích sức khỏe cộng đồng và ổn định sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ổn định thu ngân sách Nhà nước./.

Bích Lan