Tăng tính chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện ngân sách nhà nước

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi). Ảnh: Đ. KHOA

Một trong những điểm đáng chú ý của Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) là Quốc hội đã phân cấp thẩm quyền quyết định lập, điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) cho Chính phủ.

Theo đó, Chính phủ lập dự toán điều chỉnh NSNN trong trường hợp có biến động làm tăng mức vay, bội chi so với dự toán đã phân bổ, trình Quốc hội quyết định. Dựa vào nghị quyết của Quốc hội, UBND các cấp lập dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương, trình HĐND cùng cấp quyết định.

Chính phủ cũng quyết định điều chỉnh dự toán thu, chi của một số Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương và một số tỉnh, thành phố. Việc điều chỉnh này không làm tăng tổng mức vay, bội chi ngân sách và cần báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, việc phân cấp Chính phủ quyết điều chỉnh dự toán ngân sách nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tăng cường phân cấp, phân quyền. Đây cũng là vấn đề cấp bách, cần tháo gỡ ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhằm tạo sự chủ động trong quản lý, điều hành ngân sách, giảm thủ tục hành chính, nâng cao trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương.

Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và có chế tài xử lý nghiêm các vi phạm, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Về thẩm quyền quyết định việc sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán và dự toán chi còn lại của cấp ngân sách, nhằm tạo điều kiện sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách một cách chủ động, kịp thời, hiệu quả, Dự thảo Luật quy định giao Chính phủ quản lý điều hành, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết quả thực hiện và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Đồng thời, quy định tương ứng việc giao Ủy ban nhân dân các cấp sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán và dự toán chi còn lại của ngân sách địa phương.

Đồng thời, Dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ quy định: Khoản tài trợ, đóng góp tự nguyện; khoản viện trợ không hoàn lại cho Nhà nước, Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương.

Cũng nhằm tăng tính chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện NSNN, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung tăng trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị trong thực hiện chi ngân sách, đơn giản hóa quy trình kiểm soát chi ngân sách của cơ quan Kho bạc Nhà nước; đồng thời, bổ sung quy định quỹ dự trữ tài chính được sử dụng để tạm ứng cho các chương trình, nhiệm vụ, dự án kết cấu hạ tầng quan trọng trên địa bàn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện và phải hoàn trả trong vòng 36 tháng kể từ ngày tạm ứng; tổng các khoản tạm ứng tối đa không quá 50% số dư đầu năm của quỹ nhằm đảm bảo đảm bảo sử dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời đối với Quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh.

Về sử dụng số tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, thực tiễn điều hành NSNN thời gian qua cho thấy, tình hình quốc tế và trong nước diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường; đồng thời thực hiện nhiều yêu cầu, chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước trong giai đoạn mới về phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, Dự thảo Luật không quy định thứ tự ưu tiên trong xử lý nguồn tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách đảm bảo linh hoạt trong tổ chức thực hiện.

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Về phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, sau khi tiếp thu ý kiến các đại biểu, địa phương, trong đó, về phân chia tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, Luật quy định, Thành phố Hà Nội được hưởng 100% khoản thu này theo quy định Luật Thủ đô.

Các địa phương không nhận bổ sung cân đối sách địa phương được hưởng 80%, ngân sách trung ương hưởng 20%. Các địa phương nhận bổ sung cân đối, ngân sách địa phương được hưởng 85%, ngân sách trung ương hưởng 15%.

Đồng thời, để thể chế hóa chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và sắp xếp bộ máy hành chính, thực hiện các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về nội dung này, Chính phủ tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật về: Nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Khoa học và Công nghệ; quy định hiệu lực áp dụng quy trình tổng hợp lập dự toán, chấp hành NSNN và phân cấp ngân sách cấp tỉnh, cấp xã đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số từ ngày 01/7/2025.

Đ. KHOA