Tăng tốc chuyển đổi số ở cấp cơ sở: Từ nghị quyết đến thực tiễn

Từ nghị quyết đến thực tiễn ở cơ sở

Giai đoạn 2021 - 2025, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản quan trọng để triển khai nhiệm vụ CĐS trên địa bàn tỉnh, cụ thể hóa Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 7/3/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX về CĐS. Trong đó, ban hành Đề án CĐS tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và các kế hoạch hằng năm về phát triển hạ tầng số, nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến, thực hiện chiến lược quốc gia về kinh tế số, xã hội số và Chiến lược dữ liệu quốc gia. Từ đó, CĐS trở thành nhiệm vụ xuyên suốt, gắn liền với sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền 2 cấp, một bước đi vừa mang tính chiến lược, vừa mang dấu ấn riêng của địa phương miền núi biên giới.

Tỉnh đưa vào vận hành các nền tảng số trọng yếu như: Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính, Hệ thống quản lý văn bản và điều hành, Nền tảng tích hợp và chia sẻ dữ liệu (LGSP), nền tảng “Công dân số Cao Bằng”. Các nền tảng này kết nối đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia, bảo đảm chia sẻ thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành hiệu quả. Mở rộng hệ thống dịch vụ công trực tuyến và thúc đẩy kỹ năng số đến từng cán bộ, công chức, viên chức. Đến nay, 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện được cung cấp trực tuyến; 85% hồ sơ công việc cấp xã được xử lý trên môi trường mạng; 91,1% đơn vị thực hiện cơ chế “4 tại chỗ”; tỷ lệ hài lòng của người dân đạt trên 95%. Tổng kinh phí đầu tư cho CĐS trong giai đoạn 2021 - 2025 gần 220 tỷ đồng.

Sau khi hoàn thành việc sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức bộ máy chính quyền theo mô hình hai cấp, 100% xã, phường có hạ tầng cáp quang, mạng truyền số liệu chuyên dùng, hệ thống họp trực tuyến; đa số được trang bị máy tính, chữ ký số công vụ và bố trí nhân sự một cửa. Toàn tỉnh có 1.217 trạm BTS, 33 trạm 5G; trên 90% thôn, xóm có sóng di động; 63% hộ gia đình có Internet băng rộng; 100% doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng mã QR trong thanh toán; 97% người dân có hồ sơ sức khỏe điện tử; 95% học sinh có học bạ điện tử; 80% người dân từ 15 tuổi có tài khoản ngân hàng. Một số xã triển khai mô hình “chợ 4.0”, điểm giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với thanh toán không dùng tiền mặt; 171 sản phẩm OCOP đưa lên sàn thương mại điện tử buudien.vn.

Đoàn công tác của HĐND tỉnh giám sát thực tế tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Hòa An.

Cùng với đó, 1.349 Tổ công nghệ số cộng đồng với hơn 11.300 thành viên đang hoạt động ở thôn, xóm, góp phần lan tỏa kỹ năng số, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công, cài đặt định danh điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt. Phong trào “Bình dân học vụ số” dần hình thành, giúp đồng bào vùng sâu, vùng xa bước đầu tiếp cận, làm quen và tận dụng tiện ích của công nghệ trong đời sống. Đây là những minh chứng cho thấy CĐS ở tỉnh đang từng bước “về đến làng, đến bản”, không còn là khái niệm xa vời.

Giám sát - động lực để chính sách đi vào cuộc sống

Thực hiện chức năng giám sát, Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh đã tiến hành giám sát chuyên đề về việc triển khai CĐS tại các xã, phường giai đoạn 2021 - 2025. Trong đó, giám sát trực tiếp tại Sở Khoa học và Công nghệ và các xã: Vinh Quý, Hạ Lang, Bạch Đằng, Hòa An. Điểm nổi bật của đợt giám sát là cách tiếp cận thực chứng, không chỉ nghe báo cáo mà trực tiếp khảo sát, đối chiếu dữ liệu, phỏng vấn cán bộ và người dân để đánh giá mức độ chuyển biến thực tế của việc đưa nghị quyết vào đời sống hành chính và xã hội ở cơ sở. Đoàn xác định rõ mức độ hoàn thành của 131 nhiệm vụ, trong đó có 77 nhiệm vụ CĐS của Sở Khoa học và Công nghệ (49 nhiệm vụ chủ trì, 28 nhiệm vụ phối hợp), đồng thời làm rõ tiến độ, hiệu quả của từng lĩnh vực: hạ tầng, chính quyền số, kinh tế số, xã hội số và nguồn nhân lực số đang thực hiện tại chính quyền phường, xã trên địa bàn tỉnh.

Kết quả giám sát cho thấy nhiều địa phương làm tốt, điển hình như: Minh Tâm, Ca Thành, Khánh Xuân là những nơi tỷ lệ nộp hồ sơ trực tuyến đạt trên 85%; song còn nhiều xã tỷ lệ hồ sơ số hóa thấp, dưới 40%, chủ yếu do hạn chế về thiết bị và nhân lực công nghệ. Hiện, toàn tỉnh vẫn còn 138 thôn, xóm “trắng sóng” di động, 29 điểm chưa có điện và Internet; tỷ lệ người dân tự nộp hồ sơ trực tuyến còn thấp; cán bộ phụ trách công nghệ thông tin cấp xã chủ yếu kiêm nhiệm; nhiều nơi chưa thay đổi thói quen làm việc thủ công.

Theo Trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh Nông Hải Lưu, CĐS không chỉ là vấn đề công nghệ, mà là thước đo năng lực điều hành của chính quyền, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Giám sát không dừng ở việc kiểm tra, chỉ ra khuyết điểm mà hướng tới tạo chuyển biến thật trong nhận thức, trong cách làm của các đơn vị, địa phương và mỗi cá nhân. Muốn tăng tốc CĐS, phải tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng ở vùng sâu, vùng xa, đồng thời đầu tư mạnh hơn cho con người, yếu tố trung tâm của tiến trình số.

Trải nghiệm nền tảng số là một trong những bước cụ thể hóa nghị quyết về chuyển đổi số, đưa công nghệ vào thực tiễn phục vụ người dân.

Tăng tốc cho giai đoạn mới

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, CĐS ở tỉnh không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện hạ tầng và nâng cao tỷ lệ hồ sơ trực tuyến, mà cần chuyển trọng tâm sang chất lượng, hiệu quả và tính bền vững. Để đạt được điều đó, tỉnh đặt ra một loạt nhiệm vụ trọng tâm vừa mang tính chiến lược lâu dài, vừa đòi hỏi quyết liệt trong thực thi.

Trước hết, hạ tầng số phải đến được với từng người dân, với mục tiêu xóa toàn bộ “vùng lõm” sóng di động và Internet, đảm bảo 100% thôn, bản có kết nối băng rộng ổn định. Đây là nền tảng tiên quyết để mọi dịch vụ số từ giáo dục, y tế, thương mại đến hành chính công đều có thể tiếp cận được ở cấp cơ sở. Cùng với đó, chính quyền số cấp xã tiếp tục được hoàn thiện. Tập trung đẩy mạnh số hóa 100% hồ sơ hành chính, nhất là trong lĩnh vực đất đai. Hệ thống Cổng dịch vụ công, nền tảng “Công dân số Cao Bằng” và Trung tâm điều hành thông minh (IOC) sẽ được tích hợp, kết nối dữ liệu đồng bộ, hình thành “một chính quyền - nhiều dịch vụ”, phục vụ người dân trên nền tảng điện tử thống nhất.

Tỉnh hướng tới xây dựng đội ngũ “cán bộ số” ở cấp xã, có khả năng vận hành, phân tích và khai thác dữ liệu. Nâng cấp và duy trì hoạt động của Tổ công nghệ số cộng đồng, chuyển vai trò từ “hướng dẫn” sang “thúc đẩy”, hỗ trợ người dân ứng dụng công nghệ trong sản xuất, kinh doanh, thương mại điện tử và du lịch số. Đây là bước chuyển quan trọng để con người trở thành trung tâm của quá trình số hóa. Đồng thời, ưu tiên bố trí ngân sách và huy động xã hội hóa cho hạ tầng số, an ninh mạng và đào tạo nhân lực; kiến nghị Trung ương có cơ chế đặc thù cho các tỉnh miền núi, biên giới trong thực hiện CĐS toàn diện.

Trong giai đoạn tới, công tác giám sát và đánh giá sẽ tiếp tục được tăng cường. HĐND tỉnh dự kiến duy trì khảo sát, tái giám sát về CĐS thường xuyên, gắn kết quả thực hiện với chỉ tiêu thi đua, xếp hạng hành chính và trách nhiệm người đứng đầu. Đây sẽ là phản hồi quan trọng, bảo đảm cho CĐS không bị gián đoạn, hình thức, mà đi đúng hướng, đến đúng người và đạt hiệu quả.

Thu An - Thu Trà