Tăng trách nhiệm phòng cháy, chữa cháy

Thực tế cho thấy, mức xử phạt tại Nghị định số 106/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tuy đã nâng lên nhưng vẫn chưa đủ sức răn đe. Nhiều hành vi vi phạm, từ không duy trì hệ thống phòng cháy, chữa cháy, chiếm dụng lối thoát nạn..., đến không thực hiện bảo hiểm cháy nổ bắt buộc vẫn diễn ra phổ biến. Nhiều cơ sở bị xử phạt nhiều lần nhưng vẫn tiếp tục vi phạm, bởi khoản lợi nhuận thu được từ việc bỏ qua quy định an toàn lớn hơn rất nhiều so với mức tiền phạt.

Theo thống kê của Công an thành phố Hà Nội, từ năm 2022 đến tháng 9-2025, cơ quan chức năng của Hà Nội đã xử phạt hơn 170 tỷ đồng và tạm đình chỉ, đình chỉ trên 4.400 lượt cơ sở. Tuy nhiên, một bộ phận chủ đầu tư, doanh nghiệp, cá nhân vẫn chấp nhận “nộp phạt để tồn tại”, tiếp tục vận hành cơ sở trong tình trạng mất an toàn, đẩy cộng đồng vào nguy cơ cháy nổ.

Trước tình hình đó, tại kỳ họp thứ hai mươi tám, HĐND thành phố Hà Nội đã xem xét thông qua quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội (thực hiện Khoản 1, Điều 33 Luật Thủ đô).

Theo đó mức phạt sẽ cao hơn so với Nghị định số 106/2025/NĐ-CP, với hệ số tăng từ 1,2 lần đến 2 lần nhưng không vượt quá mức trần tại Luật Xử lý vi phạm hành chính. Đáng chú ý, mức phạt áp dụng đối với tổ chức gấp 2 lần mức phạt đối với cá nhân cho cùng một hành vi, thể hiện quan điểm đề cao trách nhiệm pháp lý của chủ đầu tư, doanh nghiệp.

Việc tăng mạnh chế tài là cần thiết và phù hợp với yêu cầu thực tiễn, nhất là với những hành vi cố ý, mức độ nguy hiểm cao, có khả năng gây cháy lớn hoặc lan rộng. Nhiều vụ cháy gây thiệt hại nghiêm trọng thời gian qua đều xuất phát từ sự phớt lờ cảnh báo, không duy trì hệ thống báo cháy, lối thoát hiểm không bảo đảm… Do đó, tăng mức phạt lên mức tối đa là biện pháp nhằm chặn đứng tình trạng tái phạm, buộc các tổ chức và cá nhân phải tuân thủ nghiêm quy định pháp luật.

Tuy nhiên, chế tài chỉ phát huy tác dụng khi được triển khai đồng bộ và nghiêm minh. Vì vậy, các cơ quan chức năng của thành phố cần sớm ban hành kế hoạch triển khai, đẩy mạnh tuyên truyền để tổ chức, doanh nghiệp và người dân nắm rõ quy định mới.

Cùng với đó, công tác kiểm tra, thanh tra phải được tăng cường, tránh tình trạng “nhờn luật”, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp cố tình chây ỳ, đối phó. Các địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong quản lý phòng cháy, chữa cháy gắn với hoạt động xây dựng, từ khâu thẩm định đến nghiệm thu, bảo đảm công trình đưa vào sử dụng phải đạt chuẩn an toàn.

Thành phố Hà Nội là đô thị có tốc độ phát triển nhanh, mật độ dân cư lớn, nhiều công trình cao tầng, nhà cho thuê, chung cư mini đan xen trong khu dân cư cũ nên nguy cơ cháy, nổ luôn thường trực. Bởi vậy, muốn xây dựng xã hội an toàn phòng cháy ngay từ cơ sở, cần đặt trọng tâm vào việc nâng cao ý thức người dân và trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, doanh nghiệp. Hệ thống pháp luật nghiêm là điều kiện cần, nhưng yếu tố quyết định vẫn là con người - những người sống, làm việc và quản lý trực tiếp trong môi trường có nguy cơ cháy nổ.

Khi mỗi cư dân tắt thiết bị điện trước khi ra khỏi nhà, mỗi chủ cơ sở không bịt kín lối thoát hiểm và mỗi cơ sở sản xuất, kinh doanh, hộ gia đình chủ động đầu tư hệ thống phòng cháy, chữa cháy đúng tiêu chuẩn cho công trình, thì nguy cơ cháy nổ mới thực sự được đẩy lùi. Đó chính là nền tảng tạo nên một Hà Nội an toàn, văn minh và phát triển bền vững.

Đình Hiệp