Tăng trưởng hai con số và yêu cầu cấp bách đẩy nhanh tái cấu trúc nền kinh tế

Nền kinh tế vững vàng giữa dòng xoáy toàn cầu

Bước vào giai đoạn cuối năm 2025, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động khó lường, Việt Nam vẫn giữ được đà tăng trưởng tích cực. Báo cáo của Chính phủ cùng các báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính được các đại biểu Quốc hội đánh giá là toàn diện, phản ánh rõ sự chủ động và linh hoạt trong điều hành của Chính phủ.

Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, nền kinh tế Việt Nam năm 2025 có thể ví như “mặt biển bình yên giữa cơn dông bão”. Tăng trưởng GDP đạt 7,85%; lạm phát được kiềm chế ở mức 3,27%; kim ngạch xuất khẩu tăng hơn 16%; và thu ngân sách nhà nước tăng 30,5% so với cùng kỳ năm 2024. Những con số ấy, theo ông, không chỉ minh chứng cho bản lĩnh điều hành của Chính phủ mà còn thể hiện hiệu quả giám sát, đồng hành của Quốc hội, cùng sự ủng hộ của người dân và doanh nghiệp.

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng cũng nhấn mạnh rằng giai đoạn 2021-2025 là một nhiệm kỳ thành công, đầy bản lĩnh và sáng tạo. Dù phải đối mặt với đại dịch, thiên tai và khủng hoảng toàn cầu, Việt Nam vẫn đạt và vượt 22/26 chỉ tiêu kinh tế - xã hội, trong đó tăng trưởng bình quân đạt 6,3%/năm, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, đời sống người dân không ngừng được cải thiện, an ninh - quốc phòng được củng cố. Những kết quả này, theo ông, đã tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển mới, mở ra tiền đề thực hiện khát vọng tăng trưởng hai con số trong năm 2026.

Tuy nhiên, vị đại biểu cũng chỉ ra rằng nền kinh tế vẫn còn những điểm nghẽn lớn: năng suất lao động tăng chậm, đổi mới sáng tạo chưa trở thành động lực trung tâm; thị trường bất động sản, vàng, trái phiếu còn tiềm ẩn rủi ro; và sức chống chịu của khu vực doanh nghiệp vẫn còn yếu. Chính vì vậy, ông cho rằng Việt Nam cần chuyển nhanh sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, dựa trên tri thức, công nghệ và thể chế hiện đại.

Ở góc nhìn vĩ mô, đại biểu Trần Hoàng Ngân nhận định, quy mô GDP Việt Nam hiện đạt 510 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người đạt 5.000 USD và thu nhập quốc dân bình quân (GNI) đạt 4.750 USD, tiệm cận nhóm nước có thu nhập trung bình cao. Đây là kết quả đáng khích lệ, thể hiện tầm vóc mới của nền kinh tế Việt Nam. Ông cho rằng mục tiêu tăng trưởng GDP trên 10% năm 2026 là có cơ sở, nếu Chính phủ tiếp tục kiên định chính sách ổn định vĩ mô và khai thác hiệu quả tiềm năng trong nước.

Chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu

Từ những thành tựu đã đạt được, các đại biểu Quốc hội cùng nhấn mạnh rằng Việt Nam cần bước sang giai đoạn phát triển mới với mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất, chất lượng và hiệu quả. Đại biểu Nguyễn Đại Thắng cho rằng, mô hình phát triển theo chiều rộng dựa vào khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ và đầu tư công lớn đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử. Giai đoạn tới, Việt Nam phải chuyển sang mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, trong đó khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng vai trò then chốt.

Theo phân tích của ông, để đạt được điều này, cần nâng tỷ lệ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) lên ít nhất 1,5% GDP, đồng thời thành lập Quỹ Hỗ trợ đổi mới sáng tạo quốc gia để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ cao, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo.

“Một quốc gia chỉ có thể bứt phá nếu lấy tri thức làm nền tảng. Khoa học không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc của phát triển”, ông khẳng định.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng lưu ý rằng Việt Nam phải thay đổi tư duy thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Hiện nay, hơn 70% kim ngạch xuất khẩu thuộc khu vực FDI trong khi giá trị gia tăng nội địa vẫn còn thấp, liên kết với doanh nghiệp trong nước còn hạn chế. Theo ông, cần chuyển từ thu hút FDI bằng số lượng sang chất lượng, lựa chọn dự án có cam kết chuyển giao công nghệ, sử dụng nhân lực Việt Nam và thúc đẩy sản xuất nội địa.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng cho rằng đây chính là “bước chuyển từ tư duy hội nhập sang tư duy làm chủ chuỗi giá trị”. Theo ông, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn từ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là trong các lĩnh vực điện tử, công nghệ bán dẫn, năng lượng tái tạo và logistics. Nhưng nếu không sớm nâng cao năng lực nội sinh và cải thiện môi trường đầu tư, cơ hội ấy sẽ sớm trôi qua.

Cũng theo ông Ngân, để đạt tăng trưởng hai con số, Chính phủ cần chú trọng hơn vào việc phát triển khu vực tư nhân - động lực chính của nền kinh tế. Tuy nhiên, quá trình triển khai Nghị quyết 198 về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân vẫn còn chậm. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp khó trong tiếp cận vốn, đất đai, tài sản công. Ông cho rằng chỉ khi khu vực tư nhân được “cởi trói”, nền kinh tế mới có thể khai thác hết tiềm năng, hình thành các tập đoàn lớn, các “kỳ lân” có sức cạnh tranh toàn cầu.

Từ góc độ khác, các đại biểu cũng đề nghị Chính phủ tăng tốc chuyển đổi số trong quản lý, minh bạch hóa dữ liệu kinh tế - tài chính, cải thiện năng lực dự báo và điều hành chính sách tiền tệ - tài khóa. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả quản trị quốc gia, mà còn giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và người dân.

Ba trụ cột cho phát triển bền vững: Thể chế - Nhân lực - Năng lượng xanh

Thảo luận về thể chế và cơ cấu phát triển, đại biểu Mai Văn Hải nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, coi đây là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng bền vững. Theo ông, công tác lập pháp cần được tiến hành đồng bộ, chủ động ngay từ đầu nhiệm kỳ, không chỉ nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật mà còn để tạo hành lang pháp lý ổn định, khuyến khích đổi mới và sáng tạo. Ông cho rằng, các quy định cần tập trung vào nguyên tắc, tránh rườm rà, phân cấp mạnh hơn cho địa phương để chính sách bám sát thực tiễn.

Đặc biệt, ông đề nghị Chính phủ ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc rà soát, hợp nhất, kiểm tra sự chồng chéo giữa các văn bản quy phạm pháp luật, nhằm phát hiện kịp thời các điểm nghẽn và bảo đảm tính thống nhất, minh bạch của hệ thống pháp lý. Đây là hướng đi mới giúp hiện đại hóa hoạt động xây dựng pháp luật, giảm thiểu rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp và người dân.

Về phát triển nhân lực, đại biểu Nguyễn Đại Thắng nhận định, tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ mới đạt 29%, thấp hơn so với yêu cầu của nền kinh tế số. Theo ông, Việt Nam cần xây dựng chiến lược quốc gia về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Cơ sở đào tạo. Việc hình thành các trung tâm đào tạo nhân lực cho năng lượng tái tạo, kỹ thuật số, tự động hóa và công nghiệp hỗ trợ sẽ là chìa khóa để tăng năng suất lao động và khả năng cạnh tranh quốc gia.

Liên quan đến chuyển đổi xanh, nhiều đại biểu cho rằng đây là một trong ba trụ cột của phát triển bền vững, cùng với thể chế và nhân lực. Đại biểu Nguyễn Đại Thắng lưu ý rằng Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, song tỷ trọng năng lượng tái tạo mới đạt khoảng 15%. Điều này đòi hỏi Chính phủ phải sớm ban hành cơ chế giá điện hợp lý, tín dụng xanh và thị trường carbon, tạo hành lang để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào điện gió, điện mặt trời, xử lý chất thải và kinh tế tuần hoàn.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng cho rằng, phát triển bền vững không chỉ dừng ở mục tiêu môi trường, mà phải gắn liền với hạnh phúc của người dân. Ông đề nghị Chính phủ trình Quốc hội một gói tài chính đặc biệt để khắc phục hậu quả thiên tai, đầu tư hạ tầng xanh và hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Theo ông, “đó không chỉ là chi ngân sách, mà là khoản đầu tư cho tương lai, cho niềm tin và sự an toàn của nhân dân”.

Trần Hương