Tạo bước đột phá phát triển nhà ở xã hội

Triển khai các dự án đầu tư còn nhiều vướng mắc

Trên thực tế, việc tiếp cận nhà ở vẫn là thách thức lớn, đặc biệt tại các thành phố lớn và khu công nghiệp. Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách, đặc biệt Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm đến việc bảo đảm nhà ở cho người dân. Nhiều hội nghị toàn quốc, văn bản chỉ đạo, nghị quyết, công điện đã được ban hành nhằm đôn đốc các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cùng vào cuộc. Các địa phương cũng đã rất nỗ lực triển khai đầu tư phát triển nhà ở xã hội và đạt được nhiều kết quả đáng kể.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737ha đất làm nhà ở xã hội. Đến nay, 686 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với 627.867 căn, trong đó 117 dự án hoàn thành và hoàn thành một phần (80.811 căn); 159 dự án đã khởi công (135.563 căn). Trong 5 tháng đầu năm 2025, đã có 22.649 căn hộ nhà ở xã hội hoàn thành.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm "Đột phá để phát triển nhà ở xã hội". Ảnh: Dương Tuấn

Dù đã có sự phát triển mạnh ở phân khúc nhà ở trung và cao cấp, việc cung cấp nhà ở xã hội cho đại đa số người dân có thu nhập thấp vẫn là một thách thức lớn. Mặc dù nhiều địa phương đã dành quỹ đất lớn, đủ về số lượng để phát triển nhà ở xã hội, tuy nhiên “chất lượng” của quỹ đất này vẫn chưa bảo đảm; công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến chưa bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư, ảnh hưởng tiến độ dự án.

Ngoài ra, việc triển khai các dự án đầu tư nhà ở xã hội vẫn còn nhiều vướng mắc về thủ tục, trình tự phải tuân thủ như một dự án nhà ở thương mại thông thường. Các thủ tục liên quan đến xác định chủ trương đầu tư, lựa chọn chủ đầu tư, cấp phép xây dựng, xác định giá bán, lựa chọn đối tượng mua nhà vẫn còn nhiều bất cập…

Bước đột phá về thủ tục, cơ chế

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, bảo đảm mục tiêu đầu tư ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội đến năm 2030 (riêng năm 2025 phải hoàn thành một lượng nhất định), Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu rà soát vướng mắc và đề xuất biện pháp tháo gỡ. Đặc biệt, ngày 29/5/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 201/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Với những nội dung có tính chất đột phá, Quốc hội đã nhất trí đưa Nghị quyết này có hiệu lực sớm kể từ ngày 1/6/2025. Điều này đã đáp ứng mong đợi của toàn xã hội, kể cả cộng đồng doanh nghiệp bất động sản.

Trong đó, có một số cơ chế, chính sách đáng chú ý như thành lập Quỹ nhà ở quốc gia; mở rộng đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội; cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) trong thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Theo đó, về quy định giao chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện. Nghị quyết cũng quy định không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, cắt giảm được 65 ngày; bỏ thủ tục thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, theo đó cắt giảm từ 15 - 35 ngày so với quy định. Miễn giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, điển hình, giảm được 20 - 30 ngày…

Bắc Giang là một điển hình trong phát triển nhà ở xã hội, với 14 dự án đã lựa chọn chủ đầu tư, quy mô khoảng 29.000 căn hộ. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Văn Thịnh chia sẻ, nếu áp dụng Nghị quyết số 201 của Quốc hội vào triển khai trong điều kiện thuận lợi thì trong tháng 7 tới, tỉnh sẽ lựa chọn được khoảng 15 chủ đầu tư với khoảng trên 30.000 căn. Theo kế hoạch, trong quý I/2026, tỉnh sẽ lựa chọn được toàn bộ chủ đầu tư để triển khai khoảng trên 70.000 căn nhà xã hội để đạt được và vượt mức chỉ tiêu đề ra. Tỉnh cũng có kế hoạch từ nay đến quý II/2026 sẽ phải cơ bản lựa chọn xong hết các chủ đầu tư để triển khai đối với quỹ nhà ở xã hội được Chính phủ giao.

Theo ông Thịnh, quan trọng để có được thành công là phải xuất phát từ nhận thức của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền. Từ nhận thức đó, Bắc Giang đã xác định rõ vị trí đất, phê duyệt dự án và lựa chọn chủ đầu tư nhanh chóng; thành lập Tổ hỗ trợ cho các dự án nhà ở xã hội duy trì họp mỗi tháng 1 lần để giải quyết kịp thời các vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Đồng thời, lựa chọn chủ đầu tư có năng lực để bảo đảm tiến độ và chất lượng dự án.

Chia sẻ tại Tọa đàm, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh Lê Hoàng Châu đánh giá cao Nghị quyết số 201 giúp tháo gỡ nhiều vướng mắc thực tiễn. Việc thành lập Quỹ nhà ở Quốc gia và đổi mới triệt để quy trình thủ tục là những đột phá quan trọng. Ông cũng kiến nghị về việc chuẩn bị quỹ đất và các chính sách ưu đãi về vốn vay cho cả chủ đầu tư và người mua nhà.

Có thể nói, đến thời điểm hiện tại, khung thể chế, cơ chế chính sách cho phát triển nhà ở xã hội đã cơ bản hoàn thiện, với nhiều điểm đổi mới, mang tính đột phá. Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương trong quá trình triển khai mà còn tạo được niềm tin thể chế để các doanh nghiệp khi phát triển các dự án nhà ở xã hội. Khi có lòng tin vào thể chế, chính sách, doanh nghiệp cũng sẽ dám mạnh dạn “tháo gỡ” và đương đầu, vượt qua những khó khăn, thử thách.

Trần Tâm