Tạo cơ chế, chính sách đột phá thúc đẩy Thủ đô phát triển nhanh và bền vững

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô. Ảnh: Quang Vinh

Đề xuất thẩm quyền đặc thù trong quyết định chủ trương đầu tư

Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, nội dung dự thảo Nghị quyết quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội so với một số luật hiện hành về những vấn đề quan trọng như: Thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư; Về lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu; Chính sách về quy hoạch, kiến trúc; Thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất; Cơ chế huy động vốn thực hiện dự án; Biện pháp bảo đảm trật tự đô thị, trật tự, an toàn xã hội; Biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị.

Về thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo Nghị quyết quy định, HĐND Thành phố, Chủ tịch UBND Thành phố được quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, PPP, tư nhân không bị giới hạn về quy mô vốn, sử dụng đất, yêu cầu di dân tái định cư,… thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng theo quy định hiện hành. HĐND Thành phố ban hành trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án để thực hiện.

Khi quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương dự án cụ thể, cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, UBND Thành phố báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Liên quan tới lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu, dự thảo nghị quyết quy định, đối với dự án đầu tư công, dự án đầu tư PPP được thực hiện theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; đối với dự án thành phần của dự án đầu tư PPP, dự án đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư cần triển khai ngay theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy Chính phủ, Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội được áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, trước khi cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư. HĐND TP Hà Nội quy định trình tự, thủ tục thực hiện lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu.

Dự thảo nghị quyết, cho phép TP Hà Nội thực hiện thủ tục quy hoạch, thủ tục khởi công xây dựng song song với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án cấp bách. Cùng với đó, đề xuất lược bỏ một số thủ tục: bỏ thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch đối với quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết đô thị và nông thôn; không phải thi tuyển phương án kiến trúc đối với công trình trong trường hợp cần thiết...

Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất việc thiết lập cơ chế phân quyền rõ ràng, mạnh mẽ cho chính quyền thành phố và cơ quan liên quan nhằm bảo đảm tính chủ động, linh hoạt trong quản lý và tổ chức triển khai các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn thủ đô. Đặc biệt là việc phân quyền trong phê duyệt chủ trương đầu tư, lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, thu hồi đất…

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: Quang Vinh

Tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn, chiến lược của Thủ đô

Thẩm tra dự thảo nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết nhằm giúp Hà Nội tháo gỡ vướng mắc về thủ tục, cơ chế phối hợp và thẩm quyền, tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn, quan trọng, dự án hạ tầng chiến lược của Thủ đô, góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng đô thị hiện đại, cải thiện chất lượng môi trường sống, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GRDP của Thủ đô đạt mức hai con số, phát huy vai trò đầu tàu, trung tâm động lực phát triển vùng và cả nước.

Cơ quan thẩm tra tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng ban hành nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ rà soát kỹ, bám sát kết luận của Bộ Chính trị và các quy định mới của luật, nghị quyết đang trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10; chỉ quy định những cơ chế, chính sách thật sự cần thiết, đặc thù, áp dụng riêng cho Thủ đô và thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.

Đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt, quan trọng, phức tạp, có phạm vi tác động lớn như thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, giao đất, cho thuê đất, đa số ý kiến Ủy ban cho rằng, việc rà soát các trường hợp thu hồi đất để phù hợp với yêu cầu thực tiễn, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực là cần thiết nhưng cần tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.

Đây là vấn đề lớn, nhạy cảm, phức tạp, liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân; ảnh hưởng đến an sinh xã hội, sinh kế của người dân. Vì vậy, việc thu hồi đất cần phải đáp ứng yêu cầu thật sự cần thiết vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và phải được công khai, minh bạch, không làm phát sinh những bất cập, nhất là các vấn đề phức tạp mới trong thực tiễn, bảo đảm phù hợp với Hiến pháp.

Do đó, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu thật kỹ lưỡng, thận trọng; cần có đánh giá tác động của chính sách, đặc biệt là tác động tiêu cực. Nhiều ý kiến đề nghị đánh giá tác động về mặt xã hội đối với các dự án khi thu hồi đất. Nhiều ý kiến cho rằng, việc bổ sung các trường hợp thu hồi đất cần được cân nhắc thận trọng, bảo đảm quy định của Hiến pháp, tránh ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.

Anh Vũ - Việt Thắng