Tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển công nghệ cao

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 31/10, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi). Việc sửa đổi được đánh giá là cần thiết nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch, thuận lợi cho nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ cao (CNC).

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình của Chính phủ.

Theo Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày, Luật CNC được ban hành năm 2008 - là đạo luật đầu tiên và duy nhất điều chỉnh lĩnh vực này. Sau hơn 16 năm triển khai, Luật đã bộc lộ nhiều hạn chế về chính sách ưu đãi, danh mục công nghệ, mô hình khu CNC và cơ chế tổ chức thực hiện. Vì vậy, việc sửa đổi Luật lần này nhằm khắc phục bất cập, hoàn thiện chính sách, khuyến khích đầu tư và phát triển CNC phù hợp với yêu cầu của thời kỳ mới.

Dự thảo Luật CNC (sửa đổi) gồm 6 chương, 27 điều, giảm 8 điều so với luật hiện hành, quy định về hoạt động CNC, các chính sách và biện pháp thúc đẩy phát triển công nghệ cao. Dự thảo tập trung vào 6 nhóm chính sách chính, trong đó có thiết kế lại hệ thống ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, phát triển hệ sinh thái CNC, xây dựng mô hình khu và đô thị CNC, và đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động quản lý và sản xuất. Luật được thiết kế theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường hậu kiểm, thay đổi tư duy quản lý từ “quản lý quá trình” sang “quản lý hiệu quả”, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư và tài trợ cho nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật theo trình tự rút gọn, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, cần tiếp tục rà soát, đối chiếu quy định của dự thảo với các luật liên quan để tránh chồng chéo, bảo đảm tính đồng bộ và khả thi.

Về chính sách của Nhà nước đối với phát triển CNC và công nghệ chiến lược (Điều 4), Ủy ban đề nghị làm rõ nguồn lực thực hiện, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan khi triển khai chính sách ưu đãi, đồng thời chỉ áp dụng ưu đãi trong thời gian doanh nghiệp đáp ứng đủ tiêu chí theo quy định. Với các dự án CNC tại vùng sâu, vùng xa, hải đảo, cần xem xét miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ vay vốn lãi suất 0%, ưu tiên cấp đất phát triển hạ tầng số.

Liên quan đến chính sách hỗ trợ, ưu đãi trong thực hiện thử nghiệm và trình diễn CNC, CNCL (khoản 3 Điều 13), Báo cáo thẩm tra đề nghị bổ sung quy định miễn trừ, giảm nhẹ trách nhiệm dân sự và hành chính cho các tổ chức, cá nhân thực hiện thử nghiệm đúng quy trình nhưng gặp rủi ro do nguyên nhân khách quan. Đồng thời, cần làm rõ điều kiện ưu tiên tại điểm đ khoản 3 (như ưu tiên về giá, năng lực kỹ thuật) để bảo đảm minh bạch, thống nhất với Luật Đấu thầu.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo thẩm tra Dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Ngoài ra, Ủy ban cũng đề nghị rà soát tiêu chí ưu tiên đầu tư phát triển và công nghệ lõi (Điều 5) theo hướng định lượng rõ ràng hơn (như giá trị gia tăng, số lượng bằng sáng chế, trình độ nhân lực), đồng thời xây dựng Danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư làm căn cứ cho chính sách hỗ trợ.

Đối với phân loại doanh nghiệp công nghệ cao (Điều 16), Ủy ban lưu ý việc quy định hai mức phân loại theo tỷ lệ vốn góp trong nước có thể dẫn đến phân biệt giữa doanh nghiệp nội và ngoại, ảnh hưởng tới chủ trương thu hút đầu tư, do đó cần xem xét điều chỉnh bảo đảm công bằng và hợp lý hơn.

Việc sửa đổi Luật Công nghệ cao lần này được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc, tháo gỡ các rào cản, mở rộng cơ hội phát triển công nghệ lõi và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Huy Tùng