Tạo lập môi trường công bằng để hộ, cá nhân kinh doanh tuân thủ thuế

Hoạt động kinh doanh thương mại điện tử có xu hướng tăng nhưng số thuế thu được từ lĩnh vực này hiện còn thấp. Ảnh minh họa

Quy mô thị trường tăng, nhưng số thuế thu được còn thấp

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, hoạt động thương mại điện tử đã và đang trở thành lĩnh vực có ảnh hưởng quan trọng đến tăng trưởng kinh tế của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Để quản lý đối tượng kinh doanh này, Cục Thuế đã xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu về hoạt động thương mại điện tử trong nước, với hơn 500 nghìn tổ chức và cá nhân kinh doanh từ hơn 400 sàn giao dịch thương mại điện tử, số thuế thu được ước tính năm 2024 đạt 116 nghìn tỷ đồng.

Thông qua việc quản lý thu thuế từ cổng thông tin điện tử, Cục Thuế có dữ liệu thông tin về 120 nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú có phát sinh thu nhập tại Việt Nam từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, với số thu NSNN từ các đối tượng này tính đến nay là 17,8 nghìn tỷ đồng. Ngoài ra, còn có 31.000 tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ quảng cáo và hơn 4.200 tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ sàn thương mại điện tử thuộc đối tượng khai thay, nộp thuế thay cho các nhà cung cấp nước ngoài.

Tuy nhiên, phát sinh một số lượng lớn các gian hàng kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử chưa định danh được người bán. Thống kê tại 5 sàn thương mại điện tử lớn là Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Grab thì có hơn 300 nghìn gian hàng chưa định danh được người dùng với doanh số kinh doanh trên 70 nghìn tỷ đồng. Khi triển khai giải pháp quy định các sàn thương mại điện tử thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay cho cá nhân, hộ kinh doanh trên sàn sẽ đảm bảo quán lý chặt chẽ, minh bạch nghĩa vụ thuế của thương nhân kinh doanh trên sàn, nhất là đối với các gian hàng chưa được định danh trên sàn thương mại điện tử.

Cũng theo Bộ Tài chính, thị trường thương mại điện tử Việt Nam ngày càng phát triển. Quy mô thị trường thương mại điện tử các năm gần đây đã tăng trưởng mạnh từ 16,4 tỷ USD năm 2022 lên đến 20,5 tỷ USD năm 2023 và đạt 25 tỷ USD trong năm 2024.

Tuy nhiên, tổng số thu từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong nước và nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 20% quy mô doanh thu thị trường thương mại điện tử và tỷ trọng này đang có xu hướng giảm từ 20,1% năm 2022 xuống 17,4% năm 2024. Như vậy, có thể thấy rằng, nhiều đối tượng kinh doanh chưa thực hiện việc kê khai, nộp thuế theo quy định của pháp luật thuế đối với doanh thu từ hoạt động thương mại điện tử.

Tăng hiệu quả quản lý thuế

Trên cơ sở tình hình thực tế, thực hiện Luật số 56/2024/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, Bộ Tài chính đã hoàn thiện dự thảo Nghị định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, trình Chính phủ.

Bộ Tài chính cho biết, nghị định được ban hành giúp tăng cường hiệu quả thu ngân sách nhà nước từ các hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số và các hoạt động kinh tế số khác; tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng giữa các loại hình kinh doanh truyền thống và kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số. Đồng thời, đảm bảo các hộ, cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử và nền tảng số thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế như các đối tượng kinh doanh khác; tăng cường trách nhiệm của các tổ chức trung gian, tổ chức quản lý thương mại điện tử, nền tảng số trong việc hỗ trợ cơ quan thuế thực hiện quản lý thu thuế.

Cùng với đó, tận dụng dữ liệu và công nghệ của các tổ chức quản lý sản thương mại điện tử và nền tảng số để giám sát các hoạt động giao dịch trực tuyến. Đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ, cá nhân kinh doanh giảm bớt thủ tục hành chính, thực hiện nghĩa vụ nộp thuế dễ dàng hơn, khuyến khích sự tự nguyện tuân thủ nghĩa vụ thuế của hộ, cá nhân kinh doanh. Ngăn chặn các hình thức trốn thuế khi kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử và nền tảng số.

Bộ Tài chính cho rằng, khi triển khai giải pháp quy định các sàn thương mại điện tử thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay cho cá nhân, hộ kinh doanh trên sàn sẽ đảm bảo quản lý chặt chẽ, minh bạch nghĩa vụ thuế của thương nhân kinh doanh trên sàn, nhất là đối với các gian hàng chưa được định danh trên sàn thương mại điện tử.

Đánh giá tác động về thủ tục hành chính tại dự thảo nghị định, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng, các quy định cụ thể tại dự thảo sẽ giúp tăng cường công tác quản lý thuế, hướng tới tăng thu ngân sách nhà nước của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện tử.

"Do nguồn lực cơ quan thuế còn hạn chế, việc sử dụng thông tin thu thập được từ các nguồn để rà soát, đối chiếu và yêu cầu người nộp thuế giải trình trong các trường hợp chênh lệch sẽ làm tăng áp lực, trách nhiệm cho cơ quan thuế, cán bộ thuế các địa phương. Tuy nhiên, khi các quy định được cụ thể, rõ trách nhiệm sàn thương mại điện tử khi thực hiện khai thuế thay, nộp thuế thay sẽ góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm đầu mối kê khai thuế, đồng thời xét về tổng thể sẽ làm giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính cho toàn xã hội, góp phần tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội" - bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

Văn Tuấn