Tập thể dục giúp tăng cường sức đề kháng với bệnh truyền nhiễm

Bạn có thể đã nghe lời khuyên: Một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm để giữ gìn sức khỏe - đặc biệt là khi mùa lạnh và cúm đến - là duy trì hoạt động thể chất.

Mẹo dân gian này đã có từ lâu đời, nhưng các nhà nghiên cứu không có nhiều dữ liệu để chứng minh nó. Giờ đây, các nhà khoa học nghiên cứu các yếu tố nguy cơ liên quan đến Covid-19 đã đưa ra một số bằng chứng sơ bộ về mối liên hệ giữa việc tập thể dục thường xuyên và khả năng bảo vệ miễn dịch tốt hơn chống lại bệnh tật.

Khi các nhà nghiên cứu xem xét 16 nghiên cứu về những người vẫn hoạt động thể chất trong thời gian xảy ra đại dịch, họ phát hiện ra rằng tập thể dục có liên quan đến việc giảm nguy cơ nhiễm trùng cũng như giảm khả năng mắc bệnh Covid-19 nghiêm trọng. Phân tích được công bố vào tháng 8/2022 trên Tạp chí Y học Thể thao của Anh.

Tập thể dục có thể tăng cường khả năng miễn dịch theo nhiều cách khác nhau

Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng những người khỏe mạnh và hoạt động thể chất dường như có tỷ lệ mắc một số bệnh nhiễm trùng đường hô hấp thấp hơn. David Nieman, giáo sư khoa học sức khỏe và tập thể dục tại Đại học bang Appalachian, người không tham gia vào nghiên cứu phân tích nêu ở trên, cho biết khi những người tập thể dục bị ốm, họ có xu hướng ít trở nên nghiêm trọng hơn.

Tiến sĩ Nieman nói: “Nguy cơ mắc các tình trạng nghiêm trọng và tử vong do cảm lạnh thông thường, cúm, viêm phổi - tất cả chúng đều giảm khá nhiều. Tôi gọi đó là hiệu ứng giống như vắc xin".

Phân tích tổng hợp mới được đăng tải trên Tạp chí Y học Thể thao của Anh, xem xét các nghiên cứu từ tháng 11/2019 đến tháng 3/2022, phát hiện ra rằng tác dụng của việc tập thể dục đối với hệ miễn dịch thể hiện rõ nhất khi Covid-19 hoành hành. Những người từ khắp nơi trên thế giới tập thể dục thường xuyên có nguy cơ nhập viện thấp hơn 36% và nguy cơ tử vong do Covid-19 thấp hơn 43% so với những người không vận động. Họ cũng có ít khả năng bị Covid hơn.

Những người tuân theo các nguyên tắc khuyến nghị ít nhất 150 phút hoạt động vừa phải hoặc 75 phút hoạt động mạnh mỗi tuần dường như nhận được nhiều lợi ích nhất. Nhưng ngay cả những người tập thể dục ít hơn cũng được bảo vệ khỏi bệnh tật hơn những người không tập luyện.

Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng tập thể dục có thể giúp chống lại vi khuẩn và vi rút lây nhiễm bằng cách tăng lưu thông các tế bào miễn dịch trong máu của bạn. Trong một số nghiên cứu nhỏ, các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng sự co lại và chuyển động của cơ giải phóng các protein truyền tín hiệu được gọi là cytokine, giúp chỉ đạo tế bào miễn dịch tìm thấy và chống lại nhiễm trùng.

Ngay cả khi mức độ cytokine và tế bào miễn dịch của bạn giảm dần trong hai hoặc ba giờ sau khi bạn ngừng tập thể dục, hệ thống miễn dịch của bạn sẽ trở nên phản ứng nhanh hơn và có thể bắt các mầm bệnh nhanh hơn theo thời gian nếu bạn tập thể dục mỗi ngày, tiến sĩ Nieman cho biết. “Hệ thống miễn dịch của bạn đã được chuẩn bị sẵn sàng và nó đang ở trong tình trạng chiến đấu tốt hơn để đối phó với tải lượng vi rút tại bất kỳ thời điểm nào".

Ở người khỏe mạnh, hoạt động thể chất cũng có liên quan đến việc giảm viêm mãn tính. Tình trạng viêm lan rộng có thể gây tổn hại cực kỳ nghiêm trọng, thậm chí biến các tế bào miễn dịch của chính bạn chống lại cơ thể. Tiến sĩ Nieman chia sẻ đây là một yếu tố nguy cơ đã biết đối với Covid-19. Do đó, điều hợp lý là giảm viêm có thể cải thiện cơ hội chống lại nhiễm trùng.

Nghiên cứu cũng cho thấy rằng tập thể dục có thể khuếch đại lợi ích của một số loại vắc xin. Ví dụ, những người tập thể dục ngay sau khi tiêm vắc xin Covid-19, dường như tạo ra nhiều kháng thể hơn. Và trong các nghiên cứu về những người lớn tuổi được tiêm phòng sớm trong mùa cúm, những người tập thể dục có kháng thể tồn tại trong suốt mùa đông.

Tiến sĩ Stuart Ray, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm tại Đại học Y khoa Johns Hopkins cho biết: Tập thể dục mang lại nhiều lợi ích sức khỏe to lớn hơn có thể giúp giảm tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Xây dựng thói quen đi bộ, chạy bộ, tập gym hoặc môn thể thao bạn chọn sẽ giúp giảm béo phì, tiểu đường và bệnh tim - tất cả đều là những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh cúm nặng và Covid-19. Tập thể dục có thể giúp bạn có giấc ngủ ngon hơn, nâng cao tâm trạng và cải thiện sự trao đổi chất insulin cũng như sức khỏe tim mạch, cải thiện cơ hội chống lại bệnh cúm và Covid-19. Thật khó để biết, liệu lợi ích đến từ những thay đổi trực tiếp đối với hệ thống miễn dịch hay chỉ là sức khỏe tổng thể tốt hơn, tiến sĩ Ray nói.

Ngoài tập thể dục, hãy chú trọng thêm các yếu tố khác để tăng cường sức đề kháng

Tiến sĩ Peter Chin-Hong, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học California, San Francisco, đồng ý rằng cần phải nghiên cứu thêm trước khi các nhà khoa học có thể xác định một cơ chế cụ thể hoặc mối liên hệ nhân quả. Trong khi đó, ông nói, điều quan trọng là không nên đặt quá nhiều niềm tin vào nó.

Tiến sĩ Chin-Hong nói: Hiện tại, bạn không thể nói, 'Tôi sẽ đến phòng tập thể dục để có thể ngăn ngừa bệnh Covid'. Vấn đề với việc nghiên cứu tác động chính xác của hoạt động thể chất đối với khả năng miễn dịch là tập thể dục không phải là thứ mà các nhà khoa học có thể dễ dàng đo lường trên quy mô tuyến tính. "Mọi người tập thể dục theo nhiều cách khác nhau".

Những người tham gia nghiên cứu thường tự báo cáo số lượng và cường độ tập luyện của họ, điều này thường có thể không chính xác. Và chỉ mong tập thể dục có lợi có thể mang lại hiệu ứng giả dược mạnh mẽ. Do đó, các nhà nghiên cứu khó có thể nói chính xác mức độ tập thể dục hoặc loại hình nào là lý tưởng cho chức năng miễn dịch. Cũng có thể những người tập thể dục thường xuyên có thể chia sẻ các thuộc tính khác giúp họ chống lại nhiễm trùng, chẳng hạn như chế độ ăn uống đa dạng hoặc khả năng tiếp cận tốt hơn với dịch vụ chăm sóc y tế, Tiến sĩ Ray nói.

Ngoài ra, “có một cuộc tranh luận lớn về việc tập thể dục quá nhiều có khiến bạn dễ bị nhiễm trùng và bệnh tật hơn hay không”, Richard Simpson, người nghiên cứu sinh lý học và miễn dịch học tại Đại học Arizona cho biết.

Tiến sĩ Simpson cho rằng, những vận động viên chạy marathon thường bị ốm sau các cuộc đua, và một số nhà nghiên cứu cho rằng tập thể dục quá nhiều có thể vô tình kích thích các cytokine và tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể. Ông nói: Tập thể dục mà không có thời gian nghỉ ngơi cũng làm cạn kiệt nguồn dự trữ glycogen của cơ thể, điều này đối với một số người có thể dẫn đến suy giảm chức năng miễn dịch trong vài giờ hoặc vài ngày, tùy thuộc vào sức khỏe cơ bản của họ. Và tập luyện trong môi trường nhóm hoặc tham gia các trại huấn luyện thể thao cường độ cao có thể khiến các vận động viên tiếp xúc với nhiều mầm bệnh hơn.

Tuy nhiên, đối với những người tập thể dục trung bình, bằng chứng ban đầu cho thấy có thể có tác dụng bảo vệ khỏi bị bệnh nặng. Nhưng những người gặp khó khăn trong việc tập thể dục đầy đủ hoặc không thể tập thể dục vì một lý do nào đó không nên tuyệt vọng, tiến sĩ Ray nói: "Điều giúp một người khỏe mạnh so với người khác là sự kết hợp phức tạp của nhiều yếu tố".

Nguồn và ảnh: The New York Times

Tịnh Tâm