Tập trung tháo gỡ vướng mắc đề thúc cổ phần hóa thoái vốn cuối năm

Đây là nhận định được Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp đánh giá về công tác tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2020 và triển khai nhiệm vụ các tháng cuối năm vừa diễn ra hôm qua (ngày 6/8) tại Hà Nội.

Tiến độ cổ phần hóa và thoái vốn rất chậm

Phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình, Trưởng ban chỉ đạo cho biết, theo danh mục cổ phần hóa đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại công văn số 991/TTg ĐMDN, đến nay mới đạt 28,3% kế hoạch.

Trong 6 tháng đầu năm, hầu như chưa thực hiện được việc cổ phần hóa hay thoái vốn DNNN nào lớn. Theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg, giai đoạn 2017-2020 phải hoàn thành thoái vốn 348 doanh nghiệp, đến nay, mới chỉ thoái vốn nhà nước tại 92 doanh nghiệp, đạt 26,4% kế hoạch đề ra.

Phó Thủ tướng cũng chỉ rõ, tình trạng chung vẫn tồn tại là các Bộ, ngành, địa phương phản ánh còn gặp vướng mắc trong triển khai thực hiện một số nội dung về sắp xếp, phê duyệt phương án sử dụng đất, xác định giá trị doanh nghiệp, phần vốn để cổ phần hóa, thoái vốn tại các quy định thuộc các Nghị định.

Ví dụ như việc chậm sửa đổi Nghị định 32/2018/NĐ-CP khiến không chỉ ảnh hưởng đến việc thoái vốn DNNN, mà còn ảnh hưởng đến việc tăng vốn của các Ngân hàng thương mại Nhà nước (tăng vốn bằng cách trả cổ tức bằng cổ phiếu).

Toàn cảnh hội nghị

“Hiện nay, theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã trình dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung, thay thế các Nghị định, Quyết định nêu trên để tháo gỡ các bất cập, vướng mắc. Yêu cầu Bộ Tài chính phối hợp với Văn phòng Chính phủ khẩn trương trình Chính phủ ban hành”, Phó Thủ tướng chỉ đạo.

Bên cạnh đó, cũng theo báo cáo của Ban chỉ đạo, việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu về SCIC; đăng ký giao dịch, niêm yết trên sàn chứng khoán, quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần của các doanh nghiệp cổ phần hóa; chấp hành chế độ báo cáo chưa được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt tại một số Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước.

Việc phê duyệt phương án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước thuộc thẩm quyền của các Bộ, ngành, địa phương, triển khai Đề án cơ cấu lại các tập đoàn, tổng công ty đã được Thủ tướng phê duyệt còn chậm, đặc biệt là nội dung thoái vốn, cổ phần hóa.

Bên cạnh nguyên nhân khách quan do tác động từ dịch Covid bùng phát, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cho rằng, vẫn có nguyên nhân chính dẫn tới chậm trễ là do chậm sửa đổi quy định về cổ phần hóa, thoái vốn.

Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công chưa nghiêm túc, thường xuyên, nhiều doanh nghiệp chỉ đến khi thực hiện cổ phần hóa mới thực hiện sắp xếp, xử lý đất đai dẫn đến làm chậm quá trình cổ phần hóa, việc này có thể do hiểu không đúng pháp luật hoặc thiếu tinh thần trách nhiệm.

Việc rà soát, tổng hợp trình phê duyệt điều chỉnh kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn; việc sửa đổi bổ sung thay thế các văn bản pháp luật có liên quan còn chậm.

Đối tượng cổ phần hóa, thoái vốn trong giai đoạn này bao gồm một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn, có tình hình tài chính phức tạp, phạm vi hoạt động rộng, sở hữu nhiều đất đai tại nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước nên việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất; xác định, kiểm toán giá trị doanh nghiệp, bán cổ phần lần đầu gặp nhiều khó khăn, thời gian kéo dài.

Đáng chú ý, một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước và doanh nghiệp nhà nước chưa nghiêm túc, quyết liệt trong chỉ đạo và triển khai thực hiện; chưa chủ động theo thẩm quyền hoặc tham mưu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ các vướng mắc, bất cập; chậm cho ý kiến hoặc ý kiến không rõ ràng đối với những vấn đề Văn phòng Chính phủ xin ý kiến để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý vẫn còn hiện tượng không dám làm, không dám chịu trách nhiệm, viện dẫn vào các khó khăn vướng mắc để chậm hoặc không thực hiện, chưa xem xét đúng trách nhiệm của người đứng đầu các doanh nghiệp thực hiện chậm cổ phần hóa, chuyển giao về SCIC, niêm yết trên sàn chứng khoán...

“Phải chăng do những quy định của chúng ta đối với thị trường chứng khoán chưa thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, tạo sự sôi động, nó như hàn thử biểu đo sự sôi động của nền kinh tế đất nước”, Phó Thủ tướng đặt câu hỏi.

Để khắc phuc những tồn tại bất cập gây ách tắc nhằm đẩy nhanh cổ phần hóa thoái vốn trong thời gian tới, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành địa phương cần xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp những tháng cuối năm 2020 cũng như trong thời gian tới.

Đặc biệt, trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, cần phải nỗ lực phấn đấu cao nhất nhằm đạt được kết quả tốt nhất trong công tác sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước và phát triển doanh nghiệp.

Do đó, các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp Nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao, nghiêm túc triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp để nỗ lực phấn đấu cao nhất trong việc sắp xếp, cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước và phát triển doanh nghiệp; đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu hoàn thành cao nhất kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn...

Cần làm rõ tình trạng nghị định được ban hành nhiều, có văn bản trùng lắp, có văn bản đã quy định rõ ràng nhưng khi thực hiện thì các bộ, ngành, doanh nghiệp vẫn nói chồng chéo. Vừa qua, Thường trực Chính phủ đã làm rõ là nhiều vấn đề hiểu không đúng, dẫn đến lòng vòng. Do vậy, bộ chủ quản phải hiểu cho đúng để hướng dẫn các tập đoàn, tổng công ty thực hiện nghiêm túc, không để chậm trễ, kéo dài.

"Trong vấn đề này, ngoài việc pháp luật có chồng chéo cũng có nguyên nhân do tinh thần trách nhiệm không cao, nên để xảy ra chậm trễ, kéo dài”, Phó Thủ tướng Thường trực yêu cầu.

Nghiên cứu phương án xử lý nhà, đất

Phó Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn Luật doanh nghiệp, Luật Đầu tư năm 2020.

Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát các quy định về đất đai trong cổ phần hóa, thoái vốn để có hướng dẫn, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan nhằm tháo gỡ các vướng mắc khó khăn trong công tác này.

Bộ Xây dựng đẩy nhanh tiến độ cổ phân hóa các tổng công ty: Xi măng Việt Nam, Đầu tư phát triển nhà và đô thị theo kế hoạch.

Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính khẩn trương trình Chính phủ đề xuất xây dựng nghị định về quản lý sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp; phối hợp với Văn phòng Chính phủ, hoàn thiện các nghị định, khẩn trương trình Chính phủ ban hành; chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục rà soát, đôn đốc việc niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán; công bố công khai, xử lý trách nhiệm trong việc chậm, không thực hiện.

Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chỉ đạo các doanh nghiệp trực thuộc bảo đảm yêu cầu vừa phòng, chống dịch COVID-19, vừa phấn đấu hoàn thành cao nhất các mục tiêu, kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2020; chỉ đạo các tập đoàn, tổng công ty thuộc phạm vi quản lý thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo đúng quy định của pháp luật, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp quy mô lớn trực thuộc.

Đặc biệt, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cần chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu việc xử lý tài chính, sắp xếp lại, xử lý nhà đất, phê duyệt phương án sử dụng đất của doanh nghiệp theo hướng giao một cơ quan phân loại đất đai thuộc sở hữu của các doanh nghiệp. Đất nào không còn sử dụng cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì tập trung về một đầu mối để có giải pháp quản lý và sử dụng hiệu quả.

Giao UBND TP. Hà Nội và TP.HCM đẩy nhanh tiến độ việc sắp xếp lại, xử lý nhà đất; cho ý kiến, phê duyệt phương án sử dụng đất của các doanh nghiệp cổ phần hóa trực thuộc, doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa có đất đai nằm trên địa bàn. Chú ý xử lý sau thanh tra tại 2 thành phố này để thu lại tài sản theo kết luận của thanh tra.

"Nếu không thực hiện thì xác định rõ đây là trách nhiệm của lãnh đạo đương nhiệm, chứ không phải tiền nhiệm", Phó Thủ tướng lưu ý.

Theo số liệu công bố của Ban chỉ đạo, tính lũy kế từ năm 2016 – tháng 6/2020: cả nước đã cổ phần hóa 175 doanh nghiệp với quy mô vốn nhà nước được xác định lại đạt 207.145 tỷ đồng (Quy mô vốn nhà nước xác định lại của năm 2016 là 27.328 nghìn tỷ; năm 2017 là 161.947 nghìn tỷ; năm 2018 là 15.543 nghìn tỷ), bằng 109% tổng giá trị phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa cả giai đoạn 2011-2015.

Thoái vốn 25.166 tỷ đồng, thu về 171.844 tỷ đồng (gấp 6,8 lần giá trị sổ sách). Tổng số tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn từ năm 2016 đến nay đạt khoảng 218.012 tỷ đồng, gấp 2,79 lần tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn của cả giai đoạn 2011-2015 (khoảng 78.000 tỷ).

Số tiền chuyển Ngân sách Nhà nước theo Nghị quyết của Quốc hội đạt 211.500/250.000 tỷ đồng, đạt 85% kế hoạch của cả giai đoạn 2016 2020.

Hiếu Minh