Tết Đoan ngọ 2025 là ngày nào?

Tết Đoan ngọ còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Tết Đoan dương hay Tết diệt sâu bọ, là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng trong văn hóa của nhiều quốc gia Đông Á, đặc biệt là Việt Nam và Trung Quốc. Ngày lễ này diễn ra vào ngày mùng 5/ 5 Âm lịch hàng năm.

Tết Đoan ngọ 2025 là ngày nào Dương lịch?

Cái tên Đoan ngọ thể hiện thời gian diễn ra lễ này, trong đó "đoan" có nghĩa là bắt đầu, "ngọ" chỉ khoảng thời gian từ 11h đến 13h. Đoan ngọ chính là khoảng đầu giờ Ngọ, cũng là lúc Mặt trời và Trái đất ở gần nhau nhất trong năm. Người xưa tin rằng giờ Ngọ là thời điểm nóng bức nhất, nhiều dương khí nhất trong ngày.

Năm 2025, Tết Đoan ngọ sẽ rơi vào thứ Bảy ngày 31/5 Dương lịch. Điều này giúp các gia đình có điều kiện sum họp, cùng thực hiện các nghi lễ truyền thống và thưởng thức các món ăn đặc trưng của ngày lễ.

Tết Đoan Ngọ 2025 là ngày nào?

Truyền thống Tết Đoan ngọ được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với câu chuyện dân gian về nhà thơ Khuất Nguyên. Theo truyền thuyết, Khuất Nguyên là một vị quan yêu nước, bị vu oan hãm hại nên đã gieo mình xuống sông Mịch La vào ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Để tưởng nhớ ông, người dân đã tổ chức nhiều hoạt động lễ hội như đua thuyền rồng, ăn bánh ú (bánh tro) và thả thuyền giấy xuống sông.

Tết Đoan ngọ tại Việt Nam có ý nghĩa và hoạt động khác biệt, ngày 5/5 Âm lịch được gọi là Tết diệt sâu bọ. Đây là thời điểm đầu mùa hè, trời nóng bức kéo theo sự phát triển của sâu bọ phá hoại mùa màng, nhiều bệnh tật trên người cũng phát triển, dễ bùng phát thành dịch. Do đó, người dân thực hiện nhiều nghi thức cúng để tiêu diệt sâu bọ và bảo vệ mùa màng, cầu sức khỏe.

Vào ngày này, mọi người thường ăn rượu nếp, hoa quả và các món ăn khác để "giết sâu bọ". Người xưa cũng thường có tục hái các loại thảo dược có tác dụng chữa bệnh (thuốc Nam) vào giờ Ngọ ngày 5/5 Âm lịch để phơi khô cất dùng dần. Họ cho rằng vào chính ngọ ngày Tết Đoan dương, dược tính trong các loại lá cây tăng cao nhất.

Mâm lễ cúng Tết Đoan ngọ với rượu nếp, bánh tro và các loại quả. (Ảnh: Đỗ Thu Ngọc)

Truyền thuyết về Tết diệt sâu bọ

Theo truyền thuyết dân gian Việt Nam, từ thời xa xưa, có một năm mùa màng bội thu, người dân chưa kịp vui mừng thì bất ngờ phải đối mặt với nạn sâu bọ kéo đến phá hoại, gây thiệt hại nghiêm trọng. Trong lúc hoang mang và lo lắng, một ông lão tên là Đôi Truân xuất hiện và chỉ dẫn cho dân chúng cách đối phó với tình trạng này.

Ông Đôi Truân khuyên mỗi gia đình nên lập một bàn cúng đơn giản gồm bánh tro và trái cây, rồi tham gia vào các hoạt động thể dục để tiêu diệt sâu bọ. Kỳ diệu thay, chỉ sau một thời gian ngắn áp dụng theo lời ông, những đàn sâu bọ đã bị tiêu diệt hoàn toàn, bảo vệ thành công thành quả lao động của người dân.

Để đảm bảo sự an toàn dài lâu, ông lão còn nhấn mạnh rằng hàng năm vào ngày này, sâu bọ rất hung hãn, và người dân cần thực hiện nghi thức này đều đặn. Có được sự chỉ dẫn quý báu, người dân vô cùng biết ơn, định chuẩn bị lễ lớn để cảm tạ ông lão, nhưng khi họ tìm đến ông lần nữa thì ông đã đi xa.

Kể từ đó, ngày 5/5 Âm lịch hàng năm trở thành dịp mà người dân khắp nơi lập bàn cúng để diệt trừ sâu bọ. Nghi lễ cúng thường được thực hiện vào giữa trưa (giờ Ngọ), đặc biệt vào thời điểm chính ngọ - 12h.

Mục đích của lễ cúng là phát động phong trào tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng, cầu mong cho một vụ mùa bội thu. Đồng thời, sau khi thụ lễ, mọi người cũng hy vọng có thể diệt trừ được những loại vi sinh vật gây bệnh trong cơ thể, góp phần bảo vệ sức khỏe trong mùa nóng ẩm.

Nhật Thùy