Thách thức an ninh - gánh nặng của nữ Tổng thống Mexico đầu tiên

Bà Claudia Sheinbaum phát biểu sau khi có kết quả thắng cử Tổng thống Mexico, ngày 3/6. Ảnh: Reuters

Thiết lập nhiều dấu ấn lịch sử

Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ được Viện Bầu cử quốc gia Mexico (INE) công bố vào đầu tuần này, bà Sheinbaum - ứng cử viên của liên minh tranh cử Sigamos Haciendo Historia đã đạt được 57,2% số phiếu bầu, bỏ xa hai đối thủ là bà Xochitl Galvez - đại diện cho liên minh tranh cử Fuerza y Corazon por Mexico (30%) và ông Jorge Alvarez Maynez - đại diện liên minh Movimiento Ciudadano (10,3%).

Với kết quả này, bà Sheinbaum sẽ nhậm chức vào tháng 10 tới, kế nhiệm Tổng thống sắp mãn nhiệm Andres Manuel Lopez Obrador. Bà Sheinbaum và ông Obrador cùng là thành viên Đảng Phong trào tái thiết quốc gia (Morena) cầm quyền và cũng là đồng minh thân cận.

Bày tỏ vui mừng về chiến thắng của bà Sheinbaum, ông Obrador cho biết, ông sẽ hoàn toàn rút lui khỏi chính trường trong tâm thế hoàn toàn viên mãn. Mexico không chỉ vừa trải qua cuộc tổng tuyển cử có quy mô lớn nhất trong lịch sử, mà còn là cuộc tuyển cử mà trong đó, người thắng cuộc nhận được tỷ lệ ủng hộ cao nhất trong vòng hơn 200 năm qua.

Phát biểu sau cuộc bầu cử, bà Sheinbaum cam kết phục vụ tất cả mọi người và trở thành một tổng thống thân thiện với các nhà đầu tư. Đồng thời, cam kết sẽ xây dựng một chính phủ không có tham nhũng và coi trọng chính sách thắt lưng buộc bụng, kỷ luật tài chính cũng như quyền tự chủ của Ngân hàng Mexico. Bà Sheinbaum cũng nhấn mạnh tinh thần hòa giải ở thời điểm kết thúc một cuộc bầu cử có tính đảng phái cao.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là luôn chăm sóc từng người Mexico một cách bình đẳng. Dù nhiều người Mexico không hoàn toàn đồng ý, nhưng chúng tôi sẽ bước đi trong hòa bình và hòa hợp, tiếp tục xây dựng một Mexico công bằng và thịnh vượng hơn” - Nữ Tổng thống đầu tiên của Mexico nhấn mạnh.

Việc bà Sheinbaum nắm quyền lãnh đạo cao nhất của Mexico được đánh giá là mang dấu mốc lịch sử tại một quốc gia mà chính phủ truyền thống chủ yếu do nam giới thống trị và phần lớn người dân theo đạo Công giáo Roma. Không chỉ là dấu mốc về người phụ nữ đầu tiên làm Tổng thống Mexico, bà Sheinbaum cũng thiết lập dấu mốc lịch sử khi là người gốc Do Thái đầu tiên đảm nhiệm chức vụ này.

Gánh nặng từ thách thức an ninh

Bình luận từ giới chuyên gia chính trị khu vực, chiến thắng của bà Sheinbaum không nằm ngoài dự đoán, bởi nữ chính trị gia này liên tục nhận được sự ủng hộ với tỷ lệ áp đảo trong tất cả các cuộc thăm dò dư luận trước đó.

Cuộc bầu cử vừa qua được xem như một cuộc trưng cầu dân ý về nhiệm kỳ của ông Obrador. Trong thời gian qua, các chính sách phúc lợi xã hội rộng rãi của ông đã giúp nhiều người Mexico thoát khỏi điều kiện sống nghèo khổ. Tuy nhiên, các biện pháp an ninh của chính quyền hầu như không có tác dụng đáng kể trong việc giải quyết vấn đề tội phạm có tổ chức đang ngày càng lan rộng.

Giới chuyên gia chính trị khu vực nhận định, sau khi cầm quyền, bà Sheinbaum nhiều khả năng sẽ vẫn trung thành với những dự án của người tiền nhiệm, sau đó sẽ dần công bố các chương trình của riêng mình để không gây mất ổn định trong đảng.

Thách thức lớn nhất mang tính quyết định cho “chiếc ghế” của bà Sheinbaum chính là an ninh. Theo giới chuyên gia, bạo lực đã thống trị cuộc bầu cử ở Mexico năm nay, với hàng chục ứng cử viên bị sát hại trong thời gian chuẩn bị bỏ phiếu và các băng nhóm đang tìm cách gây ảnh hưởng đến người sắp lên nắm quyền.

Tỷ lệ giết người ở Mexico được xem là thuộc hàng cao nhất thế giới, nên khi đảm nhiệm chức Tổng thống, bà Sheinbaum chắc chắn sẽ đưa lên vai của mình đòn gánh hậu quả của một nạn dịch bi thảm liên quan đến bạo lực.

Một vài con số cho thấy sự khủng khiếp về nạn dịch này là hiện có hơn 100.000 người Mexico và người di cư đã “biến mất” mà không xác định cụ thể nguyên nhân. Theo tổ chức tư vấn Mexico Evalua, khoảng 95% tổng số vụ phạm tội trên toàn quốc chưa được giải quyết vào năm 2022. Mexico cũng là quốc gia có mức độ nguy hiểm cao đối với phụ nữ. Theo Văn phòng Washington về châu Mỹ Latin (WOLA), mức độ bạo lực phân biệt giới tính, số lượng phụ nữ mất tích gia tăng hàng năm.

Theo truyền thông Mexico, an ninh là vấn đề được cử tri đặt lên hàng đầu. Chiến thắng của bà Sheinbaum cũng xuất phát từ việc bà coi trọng vấn đề này và chứng minh bằng thành tích của mình khi làm còn thị trưởng, nổi bật như các chính sách cải thiện tiền lương cảnh sát, cải thiện điều kiện làm việc và khả năng thu thập thông tin tình báo phục vụ chống tội phạm... Thời làm thị trưởng, các chính sách của bà Sheinbaum đã giúp thành phố Mexico giảm một nửa tỷ lệ giết người.

Tuy nhiên, những mô hình, giải pháp của bà ở thành phố Mexico có thể nhân rộng ở cấp liên bang và ở 31 bang của Mexico với 126 triệu người sinh sống hay không là một dấu hỏi lớn. Đặc biệt là trong thời kỳ của chính quyền tiền nhiệm, các tổ chức tội phạm đã mở rộng phạm vi hoạt động, đa dạng hóa các lĩnh vực sản xuất trái phép, như ma túy, khai thác gỗ, khai thác mỏ, cung cấp nước...

Theo giới quan sát, bà Sheinbaum dù cơ bản cho thấy sự dè dặt, nhưng cũng khẳng định triển vọng đạt được tiến bộ cao hơn về các chương trình an ninh mang tính chiến lược, nhấn mạnh việc giải quyết các nguyên nhân gốc rễ. Giới quan sát dự đoán, để ổn định vị thế và củng cố sức mạnh, sau khi cầm quyền vào tháng 10 tới, bà Sheinbaum chắc chắn sẽ cần phải hành động nhanh chóng, quyết liệt nhắm vào vấn đề an ninh và tội phạm có tổ chức.

Bà Claudia Sheinbaum 61 tuổi, cựu Thị trưởng Thủ đô Mexico City (thành phố Mexico). Bà là một nhà vật lý có bằng tiến sĩ về kỹ thuật năng lượng. Bà sinh ra trong một gia đình có ông bà ngoại di cư đến Mexico từ châu Âu trong nạn diệt chủng Holocaust. Thời sinh viên, bà Sheinbaum học tại Đại học Tự trị quốc gia Mexico (UNAM) và tích cực tham gia các hoạt động chính trị của sinh viên. Sau khi tốt nghiệp, bà tới Đại học California (Mỹ) theo học ngành kỹ thuật năng lượng và lấy bằng Thạc sĩ, sau đó quay lại UNAM để học Tiến sĩ.

Từ năm 2000, bà Sheinbaum tham gia chính trường và được ông Obrador lúc đó là Thị trưởng thành phố Mexico bổ nhiệm làm người đứng đầu sở môi trường. Trong nhiều năm tiếp theo, bà liên tục “thăng chức”, đến năm 2016, bà trở thành nữ Thị trưởng đầu tiên của thành phố Mexico. Năm 2023, bà từ chức để tham gia vận động tranh cử chức Tổng thống.

Thanh Trúc