Thách thức lớn nhất của Trung Quốc: Tìm cách chi tiêu công nhiều hơn

Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.

Theo ước tính của hãng tin Bloomberg dựa trên số liệu chính thức, trong vòng 6 năm qua, chi tiêu hàng năm của Chính phủ Trung Quốc ít hơn kế hoạch ít nhất 1,4%. Nguyên do là Bắc Kinh gặp khó cả về thu ngân sách và tìm đủ các dự án khả thi để rót tiền.

Một phân tích của ngân hàng đầu tư Morgan Stanley nói rằng giới chức các địa phương Trung Quốc đôi khi không tuân thủ đầy đủ các chỉ đạo của trung ương về chi tiêu. Trong một số trường hợp, địa phương lo ngại về việc họ sẽ bị đánh giá ra sao nếu các dự án đầu tư không mang lại hiệu quả như mong muốn. Chưa kể, chiến dịch chống tham nhũng cũng có thể tiếp tục gây áp lực giảm lên chi tiêu công.

HỖ TRỢ BẤT ĐỘNG SẢN ĐỂ CỨU TĂNG TRƯỞNG

Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump mạnh tay áp thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc, giờ là lúc Trung Quốc cần phải đạt các mục tiêu về chi tiêu công hơn bao giờ hết. Trong một phát biểu vào tuần trước, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã phát tín hiệu cho thấy quyết tâm này, nói rằng các địa phương sẽ được trao quyền tự quyết lớn hơn trong việc sử dụng ngân sách để hỗ trợ thị trường bất động sản.

Cuộc khủng hoảng địa ốc kéo dài đang là trở ngại lớn nhất đối với tăng trưởng kinh tế Trung Quốc. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng nới lỏng các quy định về việc các địa phương có thể sử dụng tiền huy động được từ phát hành trái phiếu như thế nào.

“Chính sách này sẽ có những ảnh hưởng lớn. Mục tiêu ở đây là thực hiện được kế hoạch ngân sách đề ra”, nhà kinh tế Ding Shuang của ngân hàng Standard Chartered nhận định.

Ông Ding ước tính rằng chi tiêu ngân sách của Chính phủ Trung Quốc thực tế thấp hơn khoảng 1% tổng sản phẩm trong nước (GDP) so với kế hoạch trong năm 2023 và 2024. Ông dự báo năm nay, Trung Quốc có thể cắt giảm một nửa khoảng cách này. “Nhà chức trách cần phải lấp đầy khoảng trống do cuộc khủng hoảng bất động sản gây ra”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Tại kỳ họp Quốc hội Trung Quốc vào đầu tháng này, Bắc Kinh đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đầy tham vọng là khoảng 5% cho năm nay. Chính phủ Trung Quốc cũng cam kết mức thâm hụt ngân sách kỷ lục 5,66 nghìn tỷ nhân dân tệ (780 tỷ USD), tương đương khoảng 4% GDP.

Cũng tại kỳ họp trên, nhà chức trách công bố chi tiết các biện pháp tuy không lớn nhưng quan trọng để thúc đẩy các địa phương chi tiêu nhiều hơn, đặc biệt là chi cho lĩnh vực bất động sản còn đang khủng hoảng.

Trước đó, vào tháng 10/2024, Bắc Kinh đã đưa ra một kế hoạch cho phép các địa phương sr dụng nguồn tiền từ phát hành trái phiếu đặc biệt để mua nhà tồn trên thị trường và các lô đất chưa phát triển dự án.

Niềm hy vọng ở đây là chương trình giải cứu bất động sản sẽ cung cấp đủ tiền để các chủ đầu tư trả nợ, hoàn tất các dự án còn dang dở, và thậm chí cân nhắc tiếp tục đầu tư. Các hộ gia đình ở Trung Quốc đã chứng kiến 18 nghìn tỷ USD tài sản “bốc hơi” trong cuộc khủng hoảng bất động sản, nên sự khởi sắc của thị trường nhà đất có thể sẽ giúp họ thoải mái chi tiêu hơn. Ngoài ra, thị trường ấm lên cũng khuyến khích người có ý định mua nhà xuống tiền.

“Việc nới lỏng các hạn chế là một nỗ lực của Chính phủ Trung Quốc để tăng chi tiêu ngân sách và chất lượng của việc chi tiêu”, Phó giáo sư Bruce Pang của Trường Kinh doanh Đại học Trung Hoa Hồng Kông (CUHK) nhận định với Bloomberg.

THAY ĐỔI TƯ DUY VÀ MỐI LO TRÁCH NHIỆM

Chưa kể, ngăn đà giảm của thị trường bất động sản cũng là cách quan trọng để cải thiện nguồn thu ngân sách vì tiền bán đất chiếm gần 80% thu ngân sách của các địa phương theo kế hoạch ngân sách của chính phủ trung ương.

Nhà kinh tế Robin Xing của Morgan Stanley nói các biện pháp kích thích kinh tế mà Trung Quốc đã đưa ra kể từ khi xoay trục chính sách vào cuối tháng 9 năm ngoái tương đương “một bước đi ban đầu tiến tới phá vỡ tư duy cũ”, nhưng có vẻ chưa đủ. “Các nhà hoạch định chính sách có lẽ đang thực hiện phương pháp thử và sai”, ông Xing nhận định.

Mối lo chính của giới chức các địa phương Trung Quốc hiện nay không phải là mức giá trần đối với nhà tồn mà họ có thể mua, mà là kết quả công việc của họ sẽ bị đánh giá ra sao nếu lợi nhuận từ việc đầu tư này không đủ để trang trải chi phí và trả lãi.

“Chúng tôi vẫn thận trọng về số lượng căn hộ mà chính quyền các địa phương có thể mua trong năm nay”, ông Xing nói với Bloomberg. “Chính phủ trung ương cần làm rõ rằng chương trình nhằm mục đích cung cấp đủ nhà ở có giá cả phải chăng cho người dân, như một phần trong nỗ lực cải thiện mạng lưới an sinh xã hội”, để giải phóng các quan chức địa phương khỏi mối lo trách nhiệm - ông nhấn mạnh.

Rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm nay đang lớn, sau khi chi tiêu ngân sách của nước này ít hơn gần 2 nghìn tỷ nhân dân tệ so với mục tiêu trong năm ngoái. Xuất khẩu - điểm sáng hiếm hoi của nền kinh tế - đang bị đe dọa bởi thuế quan của Mỹ. Bởi vậy, nếu chi tiêu công năm nay tiếp tục không đạt mục tiêu, áp lực suy giảm tăng trưởng sẽ càng lớn hơn.

“Nếu chi tiêu tài khóa không đạt mục tiêu đề ra trong kế hoạch ngân sách, Trung Quốc sẽ rất khó đạt mục tiêu tăng trưởng 5%. Trong trường hợp đó, Chính phủ có thể buộc phải bổ sung các biện pháp kích thích để đảm bảo đạt được mục tiêu tăng trưởng”, nhà kinh tế Le Xia của công ty BBVA Hong Kong nhận xét.

Bình Minh