Tham vọng trở thành cường quốc sản xuất của Ấn Độ gặp thách thức

Theo CNBC, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành cường quốc sản xuất, cách đây 5 năm, Chính phủ Ấn Độ đã đưa ra chương trình khuyến khích liên kết sản xuất (PLI) để thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước thành lập, phát triển hoạt động kinh doanh tại nước này. Chương trình PLI là một bước quan trọng trong sáng kiến “Sản xuất tại Ấn Độ” (Make in India) nhằm đưa nước này trở thành trung tâm sản xuất. Với ngân sách 1,97 nghìn tỷ rupee (23 tỷ USD), chương trình PLI tập trung vào 14 lĩnh vực, bao gồm hàng không vũ trụ, ô tô, điện tử, dược phẩm và dệt may. Theo Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ, tính đến tháng 11-2024, 764 công ty đã đăng ký tham gia chương trình với tổng số vốn đầu tư lên tới 1,61 nghìn tỷ rupee.

Chương trình PLI cùng với các biện pháp cải cách khác được kỳ vọng sẽ giúp nâng tỷ trọng sản xuất trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Ấn Độ lên 25% vào năm 2025, đồng thời tạo ra doanh số 15.520 tỷ rupee (181,4 tỷ USD). Tuy nhiên, tình hình thực tế cho thấy chương trình này không đạt được mục tiêu đề ra. Tỷ trọng sản xuất trong GDP của Ấn Độ đã giảm xuống còn 14% vào tháng 3-2025. Tính đến tháng 11-2024, doanh số đạt được chỉ khoảng 14.000 tỷ rupee (163,6 tỷ USD). Theo Reuters, Chính phủ Ấn Độ có thể không gia hạn chương trình PLI do những kết quả không mấy khả quan.

Công nhân làm việc tại một nhà máy sản xuất linh kiện điện tử tại Ấn Độ. Ảnh: fortuneindia.com.

Ông Dhiraj Nim, chiến lược gia ngoại hối và kinh tế tại Ngân hàng ANZ, nhận định: “Không có bằng chứng nào cho thấy chương trình PLI sẽ hiệu quả trên cả 14 lĩnh vực. Chương trình này chỉ đạt được thành công ở một số lĩnh vực. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất tại Ấn Độ đã bị kìm hãm trong một thời gian dài do chính sách bảo hộ sản xuất trong nước, khiến ngành này kém cạnh tranh hơn so với các trung tâm sản xuất toàn cầu khác”. Bên cạnh đó, Ấn Độ là một nền kinh tế định hướng dịch vụ, tập trung vào công nghệ và các trung tâm dịch vụ toàn cầu hơn là sản xuất. Điều này dẫn đến tình trạng lực lượng lao động chưa thể đáp ứng nhu cầu của ngành sản xuất. Trong khi đó, liên quan đến chi phí, đồng rupee của Ấn Độ lại thiếu khả năng cạnh tranh so với các đồng tiền khác trong 15-20 năm qua. “Đây là những thách thức về mặt cấu trúc mà Ấn Độ đã phải đối mặt trong nhiều thập kỷ. Không có cách khắc phục dễ dàng nào”, ông Nim lưu ý.

Mặc dù Ấn Độ đang phải đối mặt với những vấn đề nan giải trong lĩnh vực sản xuất, nhưng quốc gia Nam Á này cũng có lợi thế lớn. Đó là dân số trẻ và thành thị đang gia tăng, đi kèm với thu nhập khả dụng ngày càng cao, qua đó thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng đối với các sản phẩm chất lượng. Đó là lý do khiến các tập đoàn đa quốc gia ra sức cạnh tranh để giành thị phần tại nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới này. Ông Anupam Singhal, Giám đốc sản xuất toàn cầu tại công ty công nghệ TCS thuộc Tata Group, nhận định: “Tất cả nhà sản xuất lớn đều đã hoặc đang cân nhắc việc mở nhà máy tại Ấn Độ. Ấn Độ được coi là quốc gia trẻ nhất và rất nhiều người tiêu dùng trẻ. Vì vậy, để tăng khả năng cạnh tranh, các công ty cần phải có mặt tại Ấn Độ”.

Bên cạnh lợi thế về nhân khẩu học, căng thẳng thương mại gia tăng giữa Mỹ và các quốc gia như Trung Quốc, Mexico và Canada đã biến Ấn Độ thành một “vị trí chiến lược” cho hoạt động sản xuất. Ông Samir Kapadia, Tổng giám đốc điều hành của India Index, đơn vị hỗ trợ các công ty nước ngoài hoạt động tại Ấn Độ, nhấn mạnh: “Doanh nghiệp đến Ấn Độ vì nhu cầu cấp thiết”. Ông Kapadia cũng chỉ ra rằng Ấn Độ mang đến lợi thế về chi phí và quy mô, cùng với lợi thế cạnh tranh lớn trong các lĩnh vực điện tử tiêu dùng, hàng không vũ trụ, quốc phòng và ô tô.

Dù vậy, Ấn Độ có thể bị ảnh hưởng từ chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Việc tăng thuế đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ sẽ làm tăng chi phí sản xuất và khiến các công ty gặp khó khăn trong tuyển dụng nhiều lao động. Điều này có thể làm giảm sức hấp dẫn của Ấn Độ như một địa điểm sản xuất.

Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ Piyush Goyal cho biết, nước này đặt mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu, bao gồm cả dịch vụ, đạt 2.000 tỷ USD vào năm 2030, tăng mạnh so với mức 778,21 tỷ USD trong năm tài chính 2023-2024. Các sáng kiến thúc đẩy mục tiêu này là hoàn thuế và ký kết thêm các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Hiện, Ấn Độ đang có 13 FTA với các nước đối tác. Dự kiến, vào cuối năm nay, Ấn Độ có thể ký kết FTA với Iceland, Liechtenstein, Na Uy và Thụy Sĩ. Việc ký kết các FTA được kỳ vọng sẽ giảm bớt rào cản thương mại và giảm chi phí. Điều này có thể thu hút thêm các công ty nước ngoài đến quốc gia Nam Á và giúp các công ty trong nước có được sản phẩm cạnh tranh.

LÂM ANH