Thành phố Cần Thơ tích cực hỗ trợ nông dân sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp

Thu hoạch lúa chất lượng cao tại thành phố Cần Thơ.

Hiện thành phố Cần Thơ được giao triển khai vùng sản xuất 170.000ha theo Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó năm 2025 thực hiện 104.500ha với 191 tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia.

Từ năm 2024 đến nay, thành phố đã triển khai 12 mô hình thí điểm (50ha/mô hình) đạt nhiều kết quả tích cực: giảm 40-50% lượng giống gieo sạ, giảm trên 30% lượng phân đạm, giảm 2-3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật; năng suất tăng 0,3-0,7 tấn/ha, lợi nhuận tăng ít nhất 20% so với canh tác truyền thống.

Đồng thời, lượng phát thải khí nhà kính giảm từ 2-12 tấn CO₂/ha, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.

Các hình thức hỗ trợ chính tập trung vào chuyển giao kỹ thuật, liên kết sản xuất và áp dụng công nghệ số để tối ưu hóa quy trình canh tác.

Thành phố tập huấn và hướng dẫn chuyên sâu để nông dân áp dụng các quy trình canh tác bền vững để giảm chi phí đầu vào như: Hướng dẫn nông dân áp dụng các biện pháp "3 giảm, 3 tăng" và "1 phải, 5 giảm" để giảm đáng kể lượng giống gieo sạ, giảm lượng phân đạm và giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật (2-3 lần); áp dụng kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ (AWD) trên khoảng hơn 70% diện tích tham gia đề án, giúp giảm tiêu thụ nước và giảm phát thải khí nhà kính (chủ yếu là Methan); hỗ trợ nông dân xử lý rơm rạ sau thu hoạch thay vì đốt, biến rơm rạ thành phân hữu cơ hoặc nguyên liệu cho kinh tế tuần hoàn (như trồng nấm), giúp giảm ô nhiễm môi trường.

Cơ giới hóa khâu làm đất trong canh tác lúa chất lượng cao tại Cần Thơ.

Ngành chức năng triển khai quy trình đo đạc, báo cáo và thẩm định (MRV) và công nghệ số để nông dân có thể theo dõi, ghi chép thực hành canh tác và đánh giá chi tiết mức độ giảm phát thải CO2 trên ruộng lúa của mình. Nông dân được hỗ trợ áp dụng cơ giới hóa ở hầu hết các khâu, đặc biệt là sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc, bón phân, gieo sạ, giúp tăng độ chính xác và giảm thiểu tác động đến môi trường.

Là một trong những hợp tác xã đầu tiên tham gia mô hình trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp, ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc hợp tác xã nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận, xã Thạnh Qưới (Cần Thơ) cho biết: Nhờ cơ quan chức năng hỗ trợ kỹ thuật, quy trình canh tác, máy móc hiện đại nên việc trồng lúa giảm phát thải mang lại hiệu quả.

Tuy nhiên, để mô hình canh tác này phát triển bền vững, nông dân, hợp tác xã cần hỗ trợ vốn ưu đãi để đầu tư máy móc cơ giới hóa, bao tiêu nông sản để có đầu ra ổn định, nông dân mới an tâm canh tác.

Mặc dù có các chính sách ưu đãi, nhưng việc thiếu gói tín dụng cụ thể để nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp dễ tiếp cận vay vốn ưu đãi đầu tư vào cơ giới hóa (máy cấy, máy gặt, thiết bị xử lý rơm rạ) và công nghệ (thiết bị đo đạc, cảm biến) vẫn là một rào cản lớn cần tháo gỡ.

Nhiều hợp tác xã chưa đủ mạnh và thiếu năng lực về quản trị, kỹ thuật để đáp ứng vai trò nòng cốt trong việc xây dựng vùng nguyên liệu lớn, và thực hiện liên kết với doanh nghiệp một cách chặt chẽ.

Nhiều địa phương và nông dân chưa hiểu rõ hoặc quá tập trung vào việc bán tín chỉ carbon mà chưa quan tâm đúng mức đến việc thực hiện nghiêm ngặt quy trình canh tác chất lượng cao, phát thải thấp, làm ảnh hưởng đến tính bền vững của mô hình.

Bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ cho biết: Ngoài hỗ trợ kỹ thuật, máy móc các hợp tác xã, tổ hợp tác, thành phố Cần Thơ tập trung tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị, đồng thời liên kết với doanh nghiệp bao tiêu theo hình thức hợp tác công-tư (PPP), kết nối các hợp tác xã với các doanh nghiệp lớn để ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm với mức giá thu mua cao hơn lúa thường.

Ngành chức năng thành phố đang tích cực phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các tổ chức tín dụng triển khai các gói vay vốn ưu đãi cho nông dân và hợp tác xã để đầu tư vào máy móc, thiết bị và công nghệ mới phục vụ sản xuất chất lượng cao, phát thải thấp; thực hiện cơ chế chi trả thưởng (thưởng tiền) cho những nông dân thực hiện thay đổi thực hành canh tác và đạt được mức giảm phát thải khí CO2 đo lường được, tạo thêm nguồn thu nhập từ tín chỉ carbon ngoài giá bán lúa cho nông dân.

THANH TÂM