Tháo gỡ khó khăn, phát triển đa mục tiêu hồ thủy lợi

Hồ chứa nước Sông Lũy. Ảnh: Ngọc Lân

Tiềm năng lớn

Theo ngành thủy lợi tỉnh, các công trình thủy lợi, ngoài chức năng tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, phòng, chống thiên tai… còn rất giàu tiềm năng phát triển kinh tế, xã hội, môi trường. Nổi bật là các hồ thủy lợi có chức năng điều hòa không khí, nuôi trồng thủy sản, du lịch, dịch vụ vui chơi, nghỉ dưỡng, kết hợp điện mặt trời…

Do đó, việc rà soát phát triển đa mục tiêu của các hồ chứa đưa vào quy hoạch để lập đề án khai thác chi tiết là rất cần thiết. Qua đó, định vị rõ các vùng, khu vực phát triển đa mục tiêu cũng như khu vực bảo vệ an ninh, an toàn hồ đập. Song song, bảo đảm các mục tiêu là khai thác và sử dụng hiệu quả công trình thủy lợi theo hướng đa mục tiêu, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước cho sản xuất, sinh hoạt trên địa bàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Trong số đó, có thể nhắc đến mục tiêu nâng cao năng lực tưới tiêu chủ động cho các loại cây trồng, nuôi trồng thủy sản và các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao; tạo nguồn cấp nước cho sinh hoạt, công nghiệp, dịch vụ du lịch và các ngành kinh tế khác. Mặt khác, phát huy, nâng cao năng lực về quản lý, khai thác, bảo vệ công trình thủy lợi; nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của công trình thủy lợi, bảo đảm sử dụng nước tiết kiệm, bảo đảm an toàn công trình, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đẩy mạnh cung cấp các dịch vụ có thu từ công trình thủy lợi, phát huy tối đa tiềm năng và năng lực của công trình thủy lợi hiện có, bảo đảm tài chính bền vững cho các tổ chức quản lý khai thác công trình thủy lợi, tăng nguồn thu từ dịch vụ thủy lợi khác, giảm nguồn hỗ trợ tài chính từ ngân sách nhà nước.

Chỉ tính trên địa bàn phía Đông Nam tỉnh đã có diện tích mặt nước trên 2.400 ha (khoảng 50% diện tích mặt hồ) là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nguồn lợi thủy sản tự nhiên cũng như nuôi trồng. Hiện tại, trên các hồ thủy lợi đã có một số loài có giá trị kinh tế cao, như: cá lăng, bống tượng, mè, rô...

Còn bỏ ngỏ

Bên cạnh đó, với vị trí vùng ven biển tỉnh Lâm Đồng, tiềm năng phát triển du lịch trên các hồ chứa rất lớn. Các hình thức du lịch chủ yếu gồm du lịch sinh thái tự nhiên, văn hóa, du lịch theo đường sông… Cùng với đó là dư địa để tỉnh phát triển thủy điện nhỏ sau hồ và trên kênh thủy lợi. Việc tận dụng nguồn nước này và lượng nước xả thừa kết hợp để phát điện là nâng cao hiệu quả tổng hợp của nguồn nước, đem lại lợi ích cho nền kinh tế.

Theo đánh giá của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận, dù tiềm năng phát triển đa mục tiêu rất lớn, nhưng thực tế thời gian qua, việc tận dụng, khai thác tiềm năng của các công trình còn bỏ ngỏ, chưa được chú trọng.

Trên thực tế, một số hồ thủy lợi trên địa bàn tỉnh như: Cà Giây, Sông Lũy… đang diễn ra hoạt động đánh bắt thủy sản tự phát, ảnh hưởng đến an ninh và môi trường nguồn nước, khó khăn cho công tác quản lý nhưng chưa được sắp xếp lại vị trí và vùng hoạt động khai thác hợp lý. Hầu hết các công trình thủy lợi chỉ tập trung vào nhiệm vụ cấp nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp…

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy khai thác đa mục tiêu, phát huy tối đa tiềm năng, giá trị công trình thủy lợi, đầu năm 2025, Văn phòng Chính phủ đã có công văn đến các bộ, ngành liên quan và tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, nêu ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà.

Trong đó, Phó Thủ tướng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương thực hiện việc sắp xếp, kiện toàn chủ thể khai thác công trình thủy lợi phù hợp với quy định của pháp luật về thủy lợi.

Chỉ đạo đổi mới, cơ cấu lại tổ chức hoạt động của các đơn vị khai thác công trình thủy lợi theo hướng tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Tổ chức rà soát, đánh giá lại năng lực, hiệu quả khai thác các công trình thủy lợi trên địa bàn, điều chỉnh hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền điều chỉnh nhiệm vụ của công trình (trong trường hợp cần thiết) phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ thực tế nhằm khai thác đa mục tiêu, phát huy tiềm năng, giá trị công trình thủy lợi, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Hiện nay, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận đang quản lý, khai thác 159 công trình thủy lợi. Trong đó có 49 hồ chứa nước, 89 đập dâng, 21 trạm bơm. Tổng dung tích các hồ chứa công ty đang quản lý trên 440 triệu m3, diện tích mặt hồ khoảng 8.037 ha; diện tích đất vùng bán ngập và hạ lưu công trình trên 1.500 ha.

Kiều Hằng .