Thấy gì từ nhiều vụ lén đổ bỏ, tiêu hủy thuốc, thực phẩm chức năng?

Truy nhiều doanh nghiệp bán hàng giả

Thông tin hàng tấn thuốc, thực phẩm chức năng (TPCN) được xe ba gác đổ ở bãi đất trống trên đường Nguyễn Văn Linh, xã Phong Phú, huyện Bình Chánh mấy ngày qua đã khiến dư luận TP Hồ Chí Minh đặc biệt chú ý, bởi “đập” vào mắt người xem là hình ảnh những đống thuốc, những vỉ, hộp TPCN với đầy đủ vỏ bao, tên thuốc rõ ràng bị vứt bỏ, một số đã bị đốt cháy nham nhở…

Ngay sau đó, các đơn vị nghiệp vụ của Công an TP Hồ Chí Minh đã trực tiếp xuống hiện trường tại bãi đất trống trên đường Nguyễn Văn Linh cùng phối hợp với Công an xã Phong Phú ghi nhận 5 vị trí các đối tượng đổ TPCN của nhiều nhãn hiệu khác nhau (như Alphavit, Phanvita Plus, Trivit Font, Vitamin C, Siro yến sào sữa non, Homramin Ginseng, Jollivit, Ginkgo Biloba, Sâm nhung bổ thận TP...) với số lượng khoảng 95 loại, bao gồm 3.404 hộp. Phần lớn là sản phẩm hỗ trợ bổ sung vitamin, khoáng chất, thải độc gan, tăng cường trí nhớ, bồi bổ sức khỏe… ghi hạn sử dụng đến năm 2027-2028.

Nguyễn Minh Lý chỉ địa điểm đổ bỏ và đốt số thực phẩm chức năng.

Kiểm tra thông tin trên bao bì, nhiều sản phẩm ghi có thành phần chiết xuất từ tổ yến, sâm, nhung hươu..., nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ, sản xuất tại Hà Nội, Thanh Hóa… Trên các sản phẩm TPCN bị đổ bỏ in rõ thông tin nhà sản xuất là Công ty Cổ phần Dược phẩm MediUSA (Lô CN A5, KCN Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội), Công ty Cổ phần Dược phẩm MediUSA (phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội), Công ty Cổ phần Dược phẩm liên doanh Mediphar (KCN Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội)…

Từ kết quả thu thập tại hiện trường, các tổ công tác của Công an TP Hồ Chí Minh đã tiến hành truy vết các đối tượng có liên quan, bước đầu xác định người thực hiện đổ bỏ TPCN tại các địa điểm trên là Nguyễn Minh Lý (sinh năm 1992, thường trú tỉnh Long An; hiện tạm trú tại xã Phong Phú, huyện Bình Chánh).

Nguyễn Minh Lý khai nhận khoảng 11h00 ngày 28/5/2025, thông qua người giới thiệu tên Phương (bạn quen ngoài xã hội) giới thiệu cho Lý về nhu cầu dọn kho, bãi của người quen. Sau đó, Lý được một người tự xưng là Sơn gọi đến, nhờ Lý chở một số hàng dọn kho đi đổ bỏ hoặc mang đốt. Lý đồng ý nhận làm.

Kể từ ngày 28/5 đến ngày 3/6/2025, Lý nhận hàng tại địa chỉ nhà mình, do xe tải chở đến, gồm 80 thùng carton chứa vỏ hộp, 167 thùng chứa TPCN các loại. Lý mang đi đốt tại bãi đất trống trên đường Nguyễn Văn Linh; tuy nhiên do trời mưa, hàng cháy không hết nên bị cơ quan chức năng phát hiện. Sau đó, Lý được người đàn ông tên Nguyễn Phước Sơn thanh toán qua tài khoản ngân hàng số tiền 7 triệu đồng.

Tiếp tục truy xét, xác định tài xế chở hàng đến giao cho Nguyễn Minh Lý tên là Trần Văn Châu (sinh năm 1990, thường trú tỉnh Quảng Ngãi; hiện tạm trú xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh). Châu khai nhận có chở cho Nguyễn Phước Sơn (sinh năm 1989, thường trú quận 12, TP Hồ Chí Minh) 5 chuyến hàng từ địa chỉ 3/26 tổ 23, KP5, phường Đông Hưng Thuận, quận 12, đến giao cho Lý tại nhà không số, kế nhà D15/429 Nguyễn Văn Linh, ấp 12, xã Phong Phú, huyện Bình Chánh. Sau đó, Sơn chuyển khoản trả cho Châu 7,2 triệu đồng.

Sơn khai nhận hiện là chủ sở hữu và người đại diện pháp luật đối với Công ty TNHH Sức khỏe xanh Natural Care (trụ sở tại 14G9, đường DCT8, phường Tân Hưng Thuận, quận 12, TP Hồ Chí Minh). Sơn sử dụng hai pháp nhân của Công ty Natural Care để nhập hàng là TPCN, mỹ phẩm, thiết bị y tế về để bán qua các trang thương mại điện tử gồm Shopee, Lazada, Tiktok Shop và trên trang thuocsi.vn.

Về nguồn gốc các loại TPCN mà Sơn thuê người vứt bỏ, Sơn khai nhận mua của một người tên là Đỗ Việt Anh (sinh năm 1981, đại diện pháp luật Công ty Cổ phần liên doanh Việt Pháp, địa chỉ: huyện Hoài Đức, TP Hà Nội; chi nhánh tại TP Hồ Chí Minh: 6D5 đường DN6, KDC An Sương, phường Tân Hưng Thuận, quận 12). Sơn trao đổi với Đỗ Việt Anh về nhu cầu bán TPCN... Sau đó, Sơn ký hợp đồng nguyên tắc trực tiếp với Công ty MediUSA, nhận hàng từ Công ty MediUSA và Công ty Mediphar (hai công ty này cùng chủ).

Sơn đã mua hàng là TPCN của hai công ty này từ giữa năm 2023 đến nay khoảng 150 loại sản phẩm, với số tiền đã thanh toán khoảng 20 tỷ đồng. Sơn cho biết Công ty Cổ phần liên doanh Việt Pháp là công ty phân phối TPCN nằm trong hệ sinh thái của Công ty MediUSA và Công ty Mediphar.

Đến cuối tháng 4/2025, theo dõi qua báo chí truyền hình, thấy hai công ty trên bị Bộ Công an xử lý với hành vi kinh doanh TPCN giả, Sơn lo sợ nên đã thu hồi sản phẩm rồi mang đi tiêu hủy để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng. Trị giá lô hàng tiêu hủy khoảng 500 triệu đồng.

Quá trình làm việc, Sơn cũng khai nhận hiện ở Công ty Natural Care (quận 12) còn một số lượng hàng hóa chưa kịp mang đi tiêu hủy, gồm 14 loại TPCN do những người mua và đơn vị thuocsi.vn trả về. Tất cả các hàng hóa trên Sơn tự nguyện giao nộp cho Cơ quan Công an, tổng cộng 5 thùng carton, đều là hàng hóa của Công ty MediUSA, Công ty Mediphar.

Theo Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hồ Chí Minh, tổng số hàng hóa TPCN liên quan đến Công ty MediUSA, Công ty Mediphar đã thu giữ: gồm số tại Bình Chánh là 3.404 hộp (95 loại TPCN nhiều nhãn hiệu), và số tại quận 12 là 238 hộp, gồm 47 loại TPCN nhiều nhãn hiệu…

Qua công tác trao đổi thông tin, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hồ Chí Minh phát hiện Công ty MediUSA, Công ty Mediphar, Công ty Việt Pháp và nhiều công ty vệ tinh sản xuất, kinh doanh TPCN giả do Nguyễn Năng Mạnh (Giám đốc Công ty MegaPhaco, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty MediUSA) cầm đầu thuộc vụ án hình sự do Cục Cảnh sát kinh tế Bộ Công an thụ lý, đã khởi tố, bắt tạm giam nhiều đối tượng vào ngày 26/4/2025…

Gần như cùng thời điểm vụ việc phát hiện ở huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh thì lực lượng chức năng TP Đà Nẵng cũng phối hợp với Công an kiểm tra hiện trường, phát hiện lượng lớn thuốc tây vất bỏ bên tuyến đường Xuân Thiều 21. Cuối tháng 5 vừa qua, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cũng đã có công văn gửi Sở Y tế các tỉnh, thành trên cả nước về việc phát hiện nhiều loại thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc tại Hà Nội; hay trước đó, hàng nghìn hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe đã hết hạn sử dụng, cũng bị phát hiện vứt tràn lan trên vỉa hè đường Nguyễn Lân, quận Thanh Xuân, Hà Nội...

Nỗi lo thường trực

Từ các vụ việc điển hình mà cơ quan chức năng nhiều địa phương đã phát hiện như kể trên, trao đổi xung quanh vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên Giảng viên Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, tình trạng sản xuất, lưu thông thuốc, TPCN giả đang diễn ra phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tài chính của người tiêu dùng.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, thuốc giả và TPCN giả làm loạn thị trường là do nhiều nguyên nhân chứ không phải chỉ bắt đầu từ một cá nhân nào đó và các vụ việc như kể trên xảy ra tràn lan, diễn ra từ Bắc chí Nam, đặc biệt là tại các thành phố lớn như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng cho thấy, các sản phẩm này là từ các tổ chức, công ty được phép sản xuất chứ không phải là những cơ sở vô danh hay nhỏ lẻ. Thế nhưng lợi dụng giấy phép được cấp, các công ty, doanh nghiệp đã cố tình “sản xuất” ra các sản phẩm thị trường đang cần nhưng kém chất lượng hay hàng giả để trục lợi.

Thực phẩm chức năng giả tại kho hàng của Công ty Sức khỏe Xanh Natutal Care.

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, yếu tố mà ông cho rằng rất quan trọng, đó là các cơ quan chức năng quản lý lĩnh vực này đã không “ra tay” một cách đầy đủ, sớm hơn, chỉ khi mọi việc bung bét ra rồi mới xử lý hậu quả thì đã quá trễ. Bởi đúng ra các cơ quan chức năng phải kiểm soát toàn bộ từ đầu đến lúc doanh nghiệp sản xuất ra bất cứ sản phẩm nào đưa ra thị trường…

Hiện nay, các doanh nghiệp chủ động tự đăng ký chất lượng sản phẩm và tự sản xuất, sau đó cơ quan chức năng mới hậu kiểm. Kết quả hậu kiểm nếu không đúng như doanh nghiệp đã đăng ký về an toàn vệ sinh thực phẩm hoặc yêu cầu về chất lượng…thì cơ quan chức năng sẽ xử phạt tùy theo mức độ, có thể là cảnh cáo, phê bình, hoặc xử lý hình sự…

“Nhưng thực tế các cơ quan chức năng không làm được điều đó, không hậu kiểm một cách đầy đủ vì nhiều nguyên nhân, cho nên các doanh nghiệp đã “nhờn” với pháp luật, cho đến khi xã hội phát hiện ra thì các cơ quan chức năng mới tá hỏa rằng các doanh nghiệp đã làm ăn bất chính, gây tổn hại rất nhiều đến tài chính cũng như là sức khỏe của nhân dân, người tiêu dùng…”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhận định.

Phải nhìn nhận rõ là TPCN không có tác dụng chữa bệnh, chỉ là sản phẩm hỗ trợ sức khỏe, nhưng thực tế hiện nay có hàng chục ngàn chủng loại trên thị trường với nhu cầu tiêu thụ lớn. Phải chăng sự dễ dãi trong quy trình sản xuất, buông lỏng quản lý, thanh tra, kiểm tra, khiến TPCN giả, kém chất lượng trà trộn, ảnh hưởng người tiêu dùng?

Tại tọa đàm “Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người dân và doanh nghiệp” tổ chức chiều 11/6 tại TP Hồ Chí Minh, PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh, cho rằng bởi vì trước đây, công cụ máy móc để làm giả rất hiếm, rất khó, nhưng bây giờ có tiền là mua được hết; phương tiện công cụ dễ dàng nên việc làm giả trở nên đơn giản, rầm rộ hơn trước…

“Những năm gần đây, lực lượng Công an phát hiện rất nhiều vụ việc hàng giả. Đơn giản vì Công an mới có thể khám nhà được, còn chúng tôi không khám được. Nghe thanh tra hay quản lý thị trường vào thì e ngại, nhưng để hoàn tất thanh tra, kiểm tra thì thủ tục rắc rối, chốt được biên bản xử phạt không phải đơn giản, chưa kể sau đó còn bị khiếu nại, phản đối… Nhưng tôi nhấn mạnh rằng, thanh tra, kiểm tra chỉ là phần ngọn, không thể đủ sức nếu người dân chưa nâng cao ý thức; vẫn có tâm lý thích hàng rẻ, hay các đơn vị phân phối vẫn còn vì lợi nhuận, vì chiết khấu ăn chia với nhau, bắt tay mua bán kiếm lợi”, PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh.

Theo PGS.TS Phạm Khánh Phong Lan, ở các nước khi xử phạt một vụ hàng giả thì doanh nghiệp phải đền bù bằng tài sản rất lớn, còn ở Việt Nam nếu bị phát hiện xử phạt thì bỏ hàng, lập ra doanh nghiệp mới và lại tiếp tục làm bậy. Vì thế, lực lượng chấp pháp trong cuộc chiến chống hàng gian, hàng giả phải được tăng cường vì đây là cuộc chiến không cân sức, và cán cân lệch hẳn về phía làm ra loại hàng này…

Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cũng cho rằng, để ngăn chặn thực trạng này, các cơ quan pháp luật phải nghiêm trị những đối tượng cố tình làm sai, làm không đúng. Đồng thời, cơ quan quản lý, cơ quan chức năng phải được bảo đảm đủ nguồn lực và nâng cao trách nhiệm của mình để luôn luôn giám sát, kiểm soát và ngăn chặn trước khi mọi chuyện bung bét ra như kể trên…

Phú Lữ