Thẻ vé điện tử liên thông: Bước đột phá trong giao thông công cộng

Giao thông đô thị thời số hóa

Cả Hà Nội và TP.HCM đều đang đặt những viên gạch đầu tiên cho một hệ sinh thái giao thông công cộng hiện đại, minh bạch và thân thiện với người dân. Ảnh minh họa.

Theo kế hoạch, Hà Nội chính thức khai trương hệ thống thẻ vé điện tử liên thông trong tháng 9/2025, đánh dấu bước ngoặt trong lộ trình xây dựng đô thị thông minh. Trong khi đó, TP.HCM cũng đã ra mắt thẻ MultiPass và hệ thống thanh toán mở Open-loop, cho phép hành khách dùng thẻ ngân hàng, ví điện tử hoặc thiết bị di động để di chuyển trên xe buýt, metro, và sắp tới là các loại hình như xe đạp công cộng, buýt đường sông.

Việc Hà Nội và TP.HCM triển khai thẻ vé điện tử liên thông không chỉ mang lại sự tiện lợi cho người dân, giúp họ di chuyển nhiều phương tiện khác nhau chỉ với một lần quét thẻ, mà còn tạo ra hệ sinh thái giao thông công cộng số hóa, nơi mọi hoạt động đều được ghi nhận, đo lường và phân tích.

Tại Hà Nội, quá trình thí điểm hệ thống thẻ vé điện tử đã được triển khai từ cuối năm 2023, áp dụng cho 25 tuyến xe buýt với đầy đủ loại hình: Buýt thường, BRT và buýt điện. Ngoài thẻ vật lý gắn chip, từ tháng 4/2024, ứng dụng “Thẻ vé giao thông Hà Nội” đã đi vào hoạt động, tích hợp vé tháng và vé miễn phí dưới dạng mã QR động, giúp tiết kiệm chi phí phát hành và nâng cao trải nghiệm người dùng.

Lộ trình triển khai của thành phố thể hiện tầm nhìn dài hạn: Sau khi vận hành toàn bộ trên hệ thống xe buýt từ 2025 sẽ mở rộng kết nối với metro Cát Linh - Hà Đông, metro Nhổn - Ga Hà Nội và các loại hình vận tải khác vào năm 2026. Đặc biệt, sau thời gian thuê dịch vụ công nghệ thông tin (2025-2030), toàn bộ hệ thống phần mềm, thiết bị và dữ liệu sẽ được bàn giao lại cho chính quyền thành phố.

Không chỉ là phương thức thanh toán, thẻ vé điện tử còn là công cụ thu thập dữ liệu hành vi người dùng - yếu tố mà các nhà hoạch định chính sách giao thông đang rất cần để tổ chức mạng lưới tuyến hiệu quả hơn, điều chỉnh biểu giá, bố trí phương tiện và thậm chí là cảnh báo sớm các rủi ro trong vận hành. Như ông Đỗ Việt Hải - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội chia sẻ: “Hệ thống vé thông minh không chỉ phục vụ vận tải công cộng, mà còn là nền tảng để Hà Nội tiến tới liên thông vé toàn quốc”.

Tại TP.HCM, hệ thống vé điện tử theo công nghệ Open-loop được xem là một bước tiến khác biệt. Với thẻ MultiPass ra mắt ngày 11/4/2025, người dân có thể sử dụng nhiều phương thức thanh toán từ thẻ ngân hàng đến ví điện tử, từ thiết bị đeo thông minh đến điện thoại trên hơn 2.000 xe buýt và tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên). Cùng với đó, hệ thống còn cho phép người dân phát hành thẻ trực tiếp trên ứng dụng MultiGo, tra cứu lộ trình và mua vé online.

Điểm đặc biệt tại TP.HCM là việc kết hợp giữa thẻ chuyên dụng (MultiPass) và phương thức thanh toán mở, giúp người dân dễ dàng lựa chọn theo nhu cầu, đồng thời tận dụng được hạ tầng thanh toán hiện có như máy POS, mạng lưới ngân hàng mà không cần đầu tư thiết bị riêng biệt.

Các nền tảng đã sẵn sàng

Thẻ vé điện tử liên thông được đánh giá là bước đột phá trong giao thông công cộng. Ảnh minh họa.

Không chỉ mang lại tiện ích cho người dân và minh bạch hóa doanh thu cho cơ quan quản lý, hệ thống vé điện tử còn là một phần quan trọng trong chiến lược xây dựng đô thị thông minh, nơi mọi hoạt động đều dựa trên dữ liệu thời gian thực, giúp quản lý hiệu quả và nâng cao chất lượng sống.

Tuy nhiên, hành trình số hóa toàn diện trong giao thông không phải không có trở ngại. Và một trong những thách thức lớn nhất chính là thay đổi thói quen của người dân, nhất là một bộ phận người cao tuổi vốn quen dùng tiền mặt và không quen với điện thoại thông minh. Bên cạnh đó là bài toán chuyển đổi nghề nghiệp cho hơn 4.000 lao động bán vé thủ công tại Hà Nội - lực lượng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp khi hệ thống vận hành hoàn toàn tự động. Ngoài ra, vấn đề an ninh dữ liệu cá nhân cũng được đặt ra khi toàn bộ thông tin di chuyển, tài chính, thói quen của người dân được lưu trữ trên nền tảng số.

Bài học từ Nhật Bản, như chia sẻ của ông Satoru Horiuch - Tổng Giám đốc Tokyo Metro Việt Nam, cũng là lời nhắc nhở thận trọng: “Liên thông vé điện tử tại Nhật mất hơn một thập kỷ, đòi hỏi sự kiên trì, điều phối tập trung và chuẩn hóa kỹ thuật giữa các đơn vị liên quan”.

Hiện tại, doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng tham gia. Ông Nguyễn Hoàng Long - Phó TGĐ NAPAS khẳng định, hạ tầng kỹ thuật của công ty đã tích hợp sẵn sàng với thẻ ngân hàng và các ví điện tử, mở ra khả năng thanh toán linh hoạt mà không cần thẻ chuyên dụng. “Chúng tôi tin rằng Hà Nội và TP.HCM sẽ không dừng ở buýt và metro, mà mở rộng sang toàn bộ hệ sinh thái giao thông đô thị”, ông Long nói.

Ở tầm nhìn rộng hơn, các chuyên gia đều đồng thuận rằng, việc các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM tiên phong triển khai vé điện tử không chỉ giúp hiện đại hóa vận tải công cộng, mà còn đặt nền móng cho liên thông vé toàn quốc - điều từng được nhắc tới trong định hướng giao thông thông minh quốc gia.

Và như lời nhấn mạnh của ông Khuất Việt Hùng - Chủ tịch HĐQT Metro Hà Nội: “Các nền tảng đã sẵn sàng. Vấn đề còn lại là quyết tâm và sự phối hợp đồng bộ”.

Hệ thống thẻ vé điện tử liên thông không chỉ đơn thuần là giải pháp công nghệ, mà còn là bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng đô thị hiện đại, văn minh và bền vững. Khi việc đi lại trở nên tiện lợi, minh bạch và an toàn hơn, người dân sẽ có thêm niềm tin để lựa chọn giao thông công cộng. Đây chính là tiền đề để các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM tiến gần hơn tới mục tiêu phát triển đô thị thông minh.

Hà Linh