Thêm danh mục bệnh truyền nhiễm bắt buộc phải sử dụng vaccine

Trẻ được thăm khám trước khi tiêm vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Ảnh: Đức Trân.

Bước tiến quan trọng nhằm cải thiện sức khỏe cộng đồng

Cụ thể, Bộ Y tế đề xuất danh mục 13 bệnh truyền nhiễm, đối tượng bắt buộc phải sử dụng vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng gồm: Bệnh viêm gan virus B, bệnh lao, bệnh bạch hầu, bệnh ho gà, bệnh uốn ván, bệnh bại liệt, bệnh do Haemophilus influenzae tuýp b, bệnh sởi, bệnh viêm não Nhật Bản B, bệnh rubella, bệnh tiêu chảy do virus Rota, bệnh do phế cầu, bệnh ung thư cổ tử cung.

Như vậy, so sánh với quy định tại Thông tư số 10/2024/TT-BYT của Bộ Y tế ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm, đối tượng và phạm vi phải sử dụng vaccine, sinh phẩm y tế bắt buộc, cơ quan này đã bổ sung thêm 2 bệnh truyền nhiễm là bệnh do phế cầu và bệnh ung thư cổ tử cung.

Bên cạnh đó, tương tự Thông tư số 10/2024/TT-BYT, tại dự thảo Thông tư nói trên, Bộ Y tế đề xuất vaccine phòng 13 bệnh truyền nhiễm thuộc danh mục quy định được triển khai toàn quốc cho trẻ em, phụ nữ có thai trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Các chuyên gia y tế nhận định, đây là một bước tiến quan trọng nhằm cải thiện sức khỏe cộng đồng.

BSCKII Lê Công Tước, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Bắc Giang cho biết: “Việc đưa vaccine phòng bệnh phế cầu và ung thư cổ tử cung vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng không chỉ giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh mà còn có tác dụng lâu dài trong việc phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế quốc gia và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Đặc biệt là đối với các đối tượng dễ tổn thương như trẻ em và phụ nữ”.

Theo chuyên gia, vaccine phòng bệnh phế cầu giúp ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng như viêm phổi, viêm màng não và nhiễm trùng máu do phế cầu khuẩn, còn vaccine phòng ung thư cổ tử cung, giúp giảm thiểu tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung, một căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

Hàng triệu trẻ em, phụ nữ là nạn nhân của phế cầu khuẩn và ung thư cổ tử cung mỗi năm

Phân tích về mức độ nguy hiểm của phế cầu khuẩn, BSCKII Lê Công Tước cho biết: “Phế cầu khuẩn là một loại vi khuẩn Gram dương thuộc chi Streptococcus. Vi khuẩn phế cầu có nhiều tuýp khác nhau có thể thường trú 40-70% trong vùng hầu họng người khỏe mạnh, sẵn sàng tấn công ngay khi có cơ hội. Phế cầu khuẩn chính là “thủ phạm” gây ra nhiều bệnh nguy hiểm, thậm chí nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn rất khó điều trị và tốn kém cho gia đình và ngành y tế, dù người bệnh may mắn được cứu chữa với nhiều loại kháng sinh liều cao nhưng chi phí điều trị các bệnh do phế cầu có thể lên tới hàng trăm triệu đồng/ca và điều trị dài ngày”.

Chuyên gia cho biết thêm, phế cầu khuẩn gây ra nhiều bệnh lý khác nhau bao gồm: Các bệnh nhiễm trùng thường gặp với tần suất cao như viêm tai giữa hoặc viêm xoang; Các bệnh nhiễm trùng nặng và nguy hiểm đến tính mạng như viêm phổi (nhiễm trùng ở phổi), viêm tai giữa (nhiễm trùng ở khu vực phía sau màng nhĩ), viêm màng não (viêm nhiễm màng bảo vệ xung quanh não và tủy sống), nhiễm trùng máu (nhiễm trùng huyết),…

BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đưa số liệu: “Viêm tai giữa do phế cầu khuẩn đang âm thầm tấn công sức khỏe và tính mạng của hàng triệu trẻ em với tỷ lệ tử vong từ 10 – 20%. Tỷ lệ này có thể lên tới 50% ở đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người già, người có hệ miễn dịch yếu. Trong khi đó, vi khuẩn phế cầu tàn phá phổi không kém Covid-19. Viêm phổi do phế cầu có triệu chứng dễ gây nhầm lẫn với cảm cúm thông thường nên thường bị xem nhẹ, hoặc dễ nhầm lẫn. Chính việc khó nhận biết viêm phổi do phế cầu có thể bỏ sót điều trị, từ đó người bệnh dễ diễn tiến nặng, phổi bị tàn phá dẫn đến suy hô hấp, tử vong… Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có gần 1 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vì bệnh viêm phổi do phế cầu. Tại Việt Nam, khoảng 2,9 triệu trẻ em mắc bệnh viêm phổi do phế cầu, trong đó có khoảng 4.000 trường hợp tử vong mỗi năm. Mặt khác, 80% bệnh nhân viêm màng não là trẻ dưới 5 tuổi và tỷ lệ lành bệnh hoàn toàn chỉ 70%, 5-15% bệnh nhân viêm màng não tử vong dù được điều trị tích cực. Nếu không điều trị tích cực, tỷ lệ này có thể lên đến 30%. Thậm chí, nếu may mắn chữa khỏi, người bệnh có thể đối mặt di chứng lâu dài”.

Về ung thư cổ tử cung, đây là một trong những bệnh ung thư phổ biến và nguy hiểm đối với phụ nữ. Mỗi năm, thế giới ghi nhận hơn 660.000 ca mắc ung thư cổ tử cung mới, trong đó có 348.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, đây cũng là 1 trong 10 loại ung thư số ca mắc mới và tử vong hàng đầu tại. Số liệu từ Bệnh viện K cho thấy, ung thư cổ tử cung là một trong những ung thư hay gặp ở nữ giới, chiếm khoảng 12% của tất cả các ung thư ở nữ giới và là nguyên nhân gây tử vong thứ hai sau ung thư vú. Trung bình 1 năm nước ta có hơn 9000 ca mắc mới và có hơn 3000 ca tử vong vì căn bệnh này. Phần lớn người bệnh đến khám và điều trị khi bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Nguyên nhân chủ yếu gây ung thư cổ tử cung là do virus HPV gây ra. Ngoài ra một số yếu tố nguy cơ khác tăng khả năng mắc bệnh có thể kể đến như: Quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ tình dục sớm, không giữ vệ sinh sạch sẽ vùng kín, hút thuốc…

Tiêm vaccine được đánh giá là cách phòng ngừa ung thư cổ tử cung an toàn và hiệu quả nhất.

Bộ Y tế cho biết, việc bổ sung vaccine phòng bệnh phế cầu và ung thư cổ tử cung vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng sẽ tạo ra cơ hội bảo vệ sức khỏe cho hàng triệu trẻ em và phụ nữ trên toàn quốc. Tuy nhiên, để triển khai thành công, việc đảm bảo nguồn lực và kế hoạch phân bổ vaccine hợp lý là yếu tố quan trọng.

Do vậy, đối với vaccine phòng bệnh do phế cầu và vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung, phạm vi triển khai sẽ được thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Y tế, dựa trên các quyết định của Chính phủ về lộ trình tăng số lượng vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng giai đoạn 2021-2030 và các nguồn lực từ trung ương và địa phương.

PGS. TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương

Việc nghiên cứu ra vaccine phòng bệnh cho trẻ em và cả người lớn là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của y học. Nhờ có vaccine mà nhiều dịch bệnh đã được khống chế, loại trừ và thanh toán, đặc biệt là các bệnh cúm, đậu mùa, uốn ván, bại liệt… Đặc biệt, với trẻ em, người già, người mắc bệnh mạn tính có hệ miễn dịch suy yếu, nếu không được tiêm vaccine phòng bệnh sẽ dễ mắc bệnh, để lại di chứng nặng nề, thậm chí tử vong.

Tại Việt Nam, với sự phát triển vượt bậc của nghiên cứu, chế tạo vaccine, trên 90% trẻ em dưới 1 tuổi đã được sử dụng các vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng hàng năm mà chính nước ta sản xuất. Kết quả là một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã được thanh toán và loại trừ như bệnh Bại liệt đã được thanh toán từ năm 2000, bệnh uốn ván sơ sinh đã được loại trừ từ năm 2005.

Hàng năm đã có khoảng 1,5 – 1,6 triệu trẻ em Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước được sử dụng vaccine miễn phí, đảm bảo an toàn trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Thế hệ tương lai của đất nước đã được phòng chống các căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Đức Trân