Thị phần xe Nhật tại Đông Nam Á giảm sâu, chuỗi cung ứng lung lay

Thị phần của các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản tại khu vực Đông Nam Á đang ghi nhận sự sụt giảm đáng báo động trước sức ép cạnh tranh từ các thương hiệu xe điện (EV) Trung Quốc. Tình hình này không chỉ làm thay đổi cục diện thị trường mà còn có nguy cơ gây ra những cú sốc lớn cho toàn bộ chuỗi cung ứng linh kiện trong khu vực, nơi có hàng nghìn công ty Nhật Bản đang hoạt động.

Thị phần ô tô Nhật Bản tại Đông Nam Á đang sụt giảm.

Bức tranh thị phần ảm đạm

Các số liệu cho thấy một xu hướng đáng lo ngại. Tại Thái Lan, thị trường chiếm gần 20% quy mô khu vực, tổng thị phần của 9 hãng xe Nhật Bản trong 10 tháng đầu năm chỉ còn 69,8%, giảm 6,6 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Con số này cách biệt rất lớn so với mức thống trị 85-90% trong thập niên 2010 và đã giảm từ 77,8% của năm 2023. Nguy cơ thị phần cả năm 2025 rơi xuống dưới mốc 70% là hoàn toàn hiện hữu.

Tình hình tại Indonesia, thị trường lớn nhất khu vực với khoảng 30% thị phần, cũng không khả quan hơn. Thị phần của các thương hiệu Nhật Bản tại đây đã mất mốc 90% vào năm 2024 và tiếp tục giảm xuống còn 82,9% trong 10 tháng đầu năm nay. Tại Việt Nam, các hãng xe Nhật cũng đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Sức ép từ các nhà sản xuất Trung Quốc

Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này là cuộc tấn công mạnh mẽ của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, đặc biệt trong phân khúc xe điện. Kể từ năm 2022, các thương hiệu lớn như BYD đã thâm nhập sâu vào thị trường Thái Lan và Indonesia, áp dụng chiến lược giá cạnh tranh để giành thị phần. Hiện tại, xe Trung Quốc đã chiếm hơn 20% thị phần tại Thái Lan.

Các công ty này không chỉ đẩy mạnh việc lắp ráp xe điện tại các nhà máy mới ở Thái Lan mà còn cạnh tranh quyết liệt tại Indonesia, phá vỡ thế độc tôn của các dòng xe động cơ đốt trong từ Nhật Bản.

Các hãng xe Trung Quốc đang đẩy mạnh sản xuất và kinh doanh tại Đông Nam Á.

Phản ứng của các hãng xe Nhật và nguy cơ hệ thống

Trước áp lực cạnh tranh, các hãng xe Nhật Bản đã bắt đầu phải thu hẹp quy mô sản xuất. Honda dự kiến sẽ hợp nhất hai nhà máy tại Thái Lan thành một sau năm 2026. Tương tự, Mitsubishi Motors cũng có kế hoạch ngừng sản xuất tại một trong ba nhà máy của hãng vào năm 2027.

Sự thu hẹp này đe dọa trực tiếp đến chuỗi cung ứng. Theo công ty nghiên cứu MarkLines, có tới 2.792 công ty linh kiện ô tô Nhật Bản đang hoạt động tại Đông Nam Á, trong đó gần một nửa tập trung tại Thái Lan. Đây là một mạng lưới cung ứng dày đặc, được xây dựng dựa trên sức bán hàng mạnh mẽ trong quá khứ.

Phát biểu trước báo giới, Chủ tịch Toyota Thái Lan Noriaki Yamashita thừa nhận: "Chúng tôi muốn gia tăng doanh số để bảo vệ chuỗi cung ứng". Mặc dù các hãng xe Nhật đang nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm, như việc Toyota ra mắt mẫu bán tải Hilux thế hệ mới với phiên bản điện tại sự kiện "Thai International Motor Expo 2025", và tập trung vào các dòng xe hybrid (HV), nhưng nếu không thể ngăn chặn đà tiến của xe Trung Quốc, tác động tiêu cực lan rộng đến hàng nghìn công ty phụ trợ là điều khó tránh khỏi.

CTVX