Thị trường trái phiếu chính phủ Nhật Bản báo động về rủi ro dòng tiền hồi hương và tình trạng hỗn loạn thị trường

Hôm thứ Tư (28/5), lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) tiếp tục tăng khi nhu cầu về trái phiếu chính phủ kỳ hạn 40 năm vẫn ảm đạm. Theo đó, Bộ Tài chính Nhật Bản đã bán khoảng 500 tỷ yên (3,46 tỷ USD) trái phiếu kỳ hạn 40 năm với tỷ lệ giữa tổng số tiền của các giá thầu nhận được và tổng số tiền của các giá thầu được chấp nhận là 2,21 - thấp hơn nhiều so với mức trung bình lịch sử là 3, cho thấy nhu cầu suy yếu.

Vào tuần trước, lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 40 năm của Nhật Bản cũng đã ghi nhận mức cao kỷ lục là 3,675% cùng với mức cao nhất kỷ lục đối với trái phiếu kỳ hạn 30 năm và mức đỉnh trong nhiều thập kỷ đối với trái phiếu kỳ hạn 20 năm.

Trong khi đó, lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản cao hơn có thể gây ra làn sóng hồi hương khi các nhà đầu tư Nhật Bản rút tiền khỏi Mỹ. Theo các nhà phân tích của Macquarie, có thể có một "điểm kích hoạt" khiến các nhà đầu tư Nhật Bản đột nhiên chuyển dòng vốn từ Mỹ trở về nước.

Nếu lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản tiếp tục tăng, động thái này có thể "kích hoạt một ngày tận thế của thị trường tài chính toàn cầu", Albert Edwards, chiến lược gia toàn cầu tại Societe Generale Corporate & Investment Banking cho biết.

Khi lợi suất cao hơn làm đồng yên mạnh lên, nó sẽ tác động đến nhu cầu đầu tư ra nước ngoài, đồng thời cổ phiếu công nghệ của Mỹ sẽ đặc biệt chịu ảnh hưởng khi đồng yên mạnh lên.

David Roche, chiến lược gia tại Quantum Strategy cho biết, lợi suất cao gây ra rắc rối cho thị trường toàn cầu nói chung vì chúng chuyển hóa thành chi phí đi vay tăng. Nhật Bản là chủ nợ lớn thứ hai thế giới khiến rủi ro này thậm chí còn cao hơn nữa. Tài sản ròng bên ngoài của Nhật Bản đã đạt mức cao kỷ lục vào năm 2024 là 533,05 nghìn tỷ yên (3,7 nghìn tỷ USD).

"Việc thắt chặt thanh khoản toàn cầu sẽ làm giảm tăng trưởng thế giới xuống 1% và bằng cách tăng lãi suất dài hạn, nó sẽ thắt chặt các điều kiện tài chính và kéo dài thị trường giá xuống ở hầu hết các tài sản", ông cho biết.

Ngoài ra, việc dòng tiền hồi hương về Nhật Bản cũng đồng nghĩa với "sự kết thúc của chủ nghĩa ngoại lệ của Mỹ" và được phản ánh ở những nơi khác tại châu Âu và Trung Quốc.

Lo ngại về giao dịch chênh lệch lãi suất

“Đường cong lợi suất của Nhật Bản dốc hơn phần lớn là do một yếu tố cấu trúc chính: các công ty bảo hiểm nhân thọ Nhật Bản - nguồn cầu chính đối với JGB kỳ hạn 30 và 40 năm - phần lớn đã đáp ứng được các yêu cầu mua theo quy định”, Rong Ren Goh, Giám đốc danh mục đầu tư của Eastspring Investments cho biết.

Với việc Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) thu hẹp quy mô mua trái phiếu trong một sự thay đổi chính sách tiền tệ quan trọng vào năm ngoái và các bên tư nhân không tham gia, sự mất cân bằng cung cầu có thể thúc đẩy lợi suất cao hơn.

"Nếu lợi suất JGB tăng mạnh thu hút các nhà đầu tư Nhật Bản trở về nước, thì việc đóng các giao dịch chênh lệch lãi suất có thể gây ra tiếng vang lớn đối với các tài sản tài chính của Mỹ", chiến lược gia Albert Edwards cho biết.

Giao dịch chênh lệch lãi suất liên quan đến việc vay bằng một loại tiền tệ có lãi suất thấp như đồng yên và sử dụng số tiền đó để đầu tư vào các tài sản có lợi suất cao hơn ở nước ngoài.

Tháng 8/2024, các giao dịch chênh lệch lãi suất dựa trên đồng yên bắt đầu giảm mạnh sau khi BOJ tăng lãi suất dẫn tới đồng yên tăng giá và gây ra đợt bán tháo đáng kể trên thị trường tài chính toàn cầu.

“Nhật Bản trông giống như một quả bom hẹn giờ. Nếu niềm tin vào một trong những tài sản an toàn theo truyền thống của thị trường tài chính bị sụt giảm, thì niềm tin vào thị trường toàn cầu cũng có thể giảm theo", Michael Gayed, Giám đốc danh mục đầu tư tại Tidal Financial Group cho biết.

Trong khi đó, một trong những mục tiêu chính của chính quyền Mỹ hiện tại là hạ thấp lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ và làm suy yếu đồng đô la để giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại toàn cầu. Nếu điều này xảy ra cùng lúc với việc lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản tăng, thì sẽ gây tổn hại đến câu chuyện đồng yên giá rẻ vốn thúc đẩy giao dịch chênh lệch lãi suất dựa trên đồng yên.

"Điều đó có thể khiến nhiều nhà giao dịch thu hồi các vị thế bán khống đồng yên và sau đó thị trường sẽ thấy khả năng lặp lại tình trạng của tháng 8/2024", ông Michael Gayed cho biết.

Alicia García-Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis cảnh báo rằng, việc đóng vị thế các giao dịch chênh lệch lãi suất sắp xảy ra có thể còn tồi tệ hơn so với tháng 8. Đồng yên mạnh lên, một phần là do dòng vốn hồi hương và các nhà đầu tư cắt giảm tiếp xúc với đồng đô la là không bền vững đối với nền kinh tế Nhật Bản. Đồng yên đã tăng giá hơn 8% kể từ đầu năm nay.

Trong khi đó, các nhà phân tích khác cho biết, tác động của giao dịch chênh lệch lãi suất có thể không nghiêm trọng như đã chứng kiến vào năm ngoái.

Guy Stear, Giám đốc nghiên cứu thị trường phát triển tại Amundi cho biết: “Các vị thế chênh lệch lãi suất lớn thường tăng lên khi có xu hướng rõ ràng về đồng tiền mạnh hoặc biến động rất thấp và khi có chênh lệch lãi suất ngắn hạn lớn”.

Trong quý II/2024, chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 2 năm của Mỹ và Nhật Bản là 450 điểm cơ bản, so với 320 điểm cơ bản hiện tại.

Theo ông Guy Stear, khi lợi thế từ việc bán khống đồng yên "ít rõ ràng hơn", và đồng đô la mất giá có nghĩa là có ít vị thế bán khống đồng yên hơn so với năm ngoái.

“Mặc dù tháng 8 năm ngoái là một quả bom, nhưng điều sẽ xảy ra lần này rất có thể sẽ là sự suy giảm ổn định trong việc thu hồi giao dịch chênh lệch lãi suất do sự xói mòn niềm tin vào đồng đô la.

Thay vì một vụ nổ, tôi thấy có sự xói mòn dần dần trong một thời gian dài", Riccardo Rebonato, giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh EDHEC cho biết.

Theo Masahiko Loo, chiến lược gia thu nhập cố định cấp cao tại State Street Global Advisors, lượng trái phiếu kho bạc Mỹ lớn mà Nhật Bản nắm giữ mang tính cấu trúc, được neo giữ trong liên minh chiến lược Mỹ - Nhật Bản rộng lớn hơn bao gồm hợp tác kinh tế, quốc phòng và địa chính trị. Do đó, sẽ có ít rủi ro về việc thoái vốn hoặc bán tháo trái phiếu nước ngoài của các nhà đầu tư Nhật Bản.

Ngoài ra, dữ liệu do State Street cung cấp cho thấy lượng tài sản Mỹ mà nước ngoài nắm giữ tập trung vào cổ phiếu Mỹ, thay vì trái phiếu kho bạc Mỹ.

Theo nhà kinh tế trưởng Torsten Slok của Apollo, một phần lớn tài sản Mỹ mà nước ngoài nắm giữ tập trung vào cổ phiếu với giá trị gần 18,5 nghìn tỷ USD, tiếp theo là trái phiếu kho bạc Mỹ với giá trị 7,2 nghìn tỷ USD.

"Mặc dù không thể loại trừ khả năng một số dòng vốn nước ngoài chảy ra khỏi các tài sản rủi ro trong trường hợp suy thoái nghiêm trọng ở Mỹ hoặc có làn sóng bán tài sản Mỹ gia tăng, nhưng chúng tôi cho rằng, có khả năng dòng vốn chảy ra sẽ từ cổ phiếu trước tiên, tiếp theo là trái phiếu doanh nghiệp và không có khả năng bắt đầu từ trái phiếu kho bạc Mỹ", chiến lược gia Masahiko Loo cho biết.

Duy Bắc / Theo báo chí nước ngoài